از زمان گسترش دامنه جنگ‌ها طی سه ماه اخیر، وضعیت به گونه‌ی بوده است که برخی مناطق و ولسوالی‌های میان دولت و طالبان دست به دست شده است و برخی دیگر نیز همچنان در کنترل این گروه قرار دارد، بندرهای تجارتی که در اختیار طالبان قرار گرفته بود هیچکدام باز پس گرفته نشده است و به تازگی این گروه یکی دیگر از بندرهای مهم را در غرب کشور به تصرف در آورد، شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز که هم اکنون در کنترل طالبان در آمده است از دو جهت یک منطقه مهم و استراتژیک به حساب می‌آید، این شهر بر علاوه اینکه یک نقطه مرزی و یکی از مهمترین بنادر تجارتی به حساب می‌آید، بلکه اولین مرکز ولایت نیز به حساب می آید که طالبان نتوانسته بود تا کنون حتی یکی از مراکز ولایات را به تصرف خود در آورد. همزمان با سقوط مرکز این ولایت، اولین بار است که فاز خشونت‌های طالبان پس از تصرف ولسوالی‌ها، به مراکز ولایات کشانیده شده است و این گروه با شدت بیشتر در تلاش است تا ولایات دیگری نیز به تصرف در آورد. از سوی دیگر شهر شبرغان مرکز ولایت جوزجان در شمال کشور نیز مورد حملات بی پیشینه‌ی طالبان قرار گرفته است و گزارش‌های ضد و نقیضی از آن به گوش می‌رسد.
پیش از این حمله به خانه بسم الله محمدی وزیر دفاع کشور نیز صورت گرفت که طالبان آن را حمله « انتقام جویانه» برعلیه مقامات کابل خواندند. به نظر می‌رسد که دست طالبان در کابل نیز نسبت به گذشته بازتر می‌باشد، این گروه حملات متعددی را در نقاط مختلف شهر، بر اشخاص و چهره‌های حکومتی به راحتی عملی می‌سازند، دواخان مینه پال، رئیس مرکز اطلاعات و رسانه‌های حکومت نیز در حمله تروریستی طالبان به قتل رسید. طالبان با گسترش دامنه نا امنی‌ها و توسل به حملات انتحاری و جنگ‌های رو در رو، در صدد است تا روحیه عمومی را تحت تأثیر قرار داده و زمینه‌های پیشروی شان را با ایستادگی و مقاومت کمتر فراهم سازند. طالبان از خیزش عمومی و نعره های الله اکبر که چندی قبل بر علیه این گروه توسط مردم افغانستان اجرا شد به شدت در هراس اند، این گروه پیش از این، صفوف خیزش مردمی را که بر علیه شان به مقاومت ایستاده بود یکی از موانع جدی فرا راه شان پنداشته و از آنان دعوت کرده بودند که در مقابل مهاجمان طالب قرار نگیرند.
تغییر ماهیت حملات طالبان از ولسوالی ها و قصبات به مراکز ولایات و ترور چهره‌های حکومتی پس از آن تشدید گردید که مردم با خشم عمیق نسبت به این گروه فریاد الله اکبر سر دادند. طالبان با راه اندازی این گونه حملات در صدد اند تا روحیه مقاومت مردمی را تضعیف نموده و انگیزه آنان را در جهت ایستادگی در برابر تهاجم این گروه کاهش دهند. با این حال، رئیس جمهور غنی در نشست فوق العاده با اعضای مجلس نمایندگان از طرح « تغییر وضعیت جنگ» خبر داده بود که مطابق به آن دولت قادر است تا ششماه آینده، عقبه جنگی را سرکوب نموده و این گروه را با شکست بدرقه نماید. رئیس جمهور در این نشست با اشاره به جنایات طالبان گفت: هر اقدامی که او برای بازسازی و توسعه کشور انجام می‌دهد ویران می‌شود و با لحنی تند افزود در چنین موقعیتی اغماض نمی‌کند و همه به‌طور مشترک و قاطعانه باید افغانستان را از این «آزمون بقا» عبور دهند. وی گفت: «من ۷۲ ساله‌ام و به هیچ سرمایه و امتیازی در زندگی نیاز ندارم بلکه تنها یک مرام مقدس دارم و می‌خواهم نسل‌های کنونی و آینده در یک افغانستان آباد و آزاد زندگی کنند.»
هم اکنون که رویکرد جنگی طالبان متمرکز به سقوط مراکز ولایات شده و ترور چهره‌های حکومتی نیز در صدر برنامه‌های آنان قرار دارد، نیاز است که رئیس جمهور ماهیت دفاعی را ایدئولوژیک سازد. ایدئولوگ سازی ماهیت دفاعی می‌تواند طالبان را بیش از هر زمان دیگر مأیوس و سرخورده سازد، زمینه‌های دفاع ایدئولوژیکی نیز در افغانستان کاملا مهیا و آماده است، به تمام جهانیان و مردم افغانستان واضح است که دولت افغانستان در تحقق صلح و راه حل مسئله از طریق مسالمت آمیز هیچ فروکاستی نداشته است، بارها بر سر میز مذاکره حاضر شده و جهت حسن نیت در پیشبرد پروسه صلح، پنجهزار زندانی خطرناک طالبان را نیز آزاد کرده است، اما طالبان در همان فاز اولی که قرار دارند یک قدم به پیش نگذاشته اند؛ بلکه جسورتر از قبل خواهان تسلیمی دولت و مردم افغانستان می‌باشند. عموم کشورهای جهان در دفاع از جمهوریت نظام متفق اند و بیانیه‌هایی مبنی بر عدم رسمیت یابی گروه طالبان صادر کرده اند/ می‌کنند. علمای طراز اول جهان اسلام و مدارس عمده‌ی دینی در سراسر دنیای اسلام این جنگ تحمیلی را برادر کشی خوانده و بارها از طالبان خواسته اند در یک روند مسالمت آمیز از طریق مذاکره و گفتگو با دولت و مردم افغانستان راه سازش را در پیش گیرند؛ علمای داخل کشور نیز بارها اجماع کرده اند که جنگ کنونی مشروعیت دینی ندارد؛ بلکه جنگ بر سر قدرت است که نباید آموزه‌های دین را در آن دخیل ساخت؛ اما طالبان گوش شان به این ملامتی ها بدهکار نیست و کماکان با استفاده از ایدئولوژی طردگرایانه شان به خشونت و جنایات بیشتر از هر زمان دیگر رو آورده اند.
در چنین حالت، «دفاع مقدس» که یک رویکرد ایدئولوژیکی می‌باشد در برابر تیغ بُرّان طالبان سخت کارساز است، این گروه به قتل مسلمانان از هیچ امری دریغ نمی‌ورزند، آنان با توجه به باطل بودن شان سخت پا بند مرام و مقصود خویش است و این عملکردهای باطل و شیطانی شان را صبغه‌ی دینی و ایدئولوژیک می‌بخشند؛ پس دولت و مردم افغانستان که حقانیت شان همانند شعاع آفتاب برجسته است، چرا نتوانند با استفاده از ایدئولوژی ناب، ایدئولوژی باطل طالبان را در نطفه خنثی نموده و مشروعیت جنگی آنان را ضرب صفر نمایند. چنانچه از فریادهای شبانه مردم افغانستان کاملا آشکار است که آنان از تجاوز و اشغال طالبان به ستوه آمده اند و به هر قیمتی حاضر اند تا جغرافیای شان را از شر خفاش‌های طالب مصئون نگهدارند. دولت و مقامات سیاسی، علمای دینی و متنفذان قومی پازل‌هایی هستند وقتیکه درست و منظم کنار هم چیده شوند و در راستای خطوط ترسیم شده‌ی منافع ملی هدایت یابند می‌توانند معضل کنونی را به فرصت استثنایی تبدیل نمایند، فرصتی که در آن طالبان مجبور شوند لابی گری صلح را با مقامات افغان روی دست گیرند و همانند شهروندان این سرزمین در کنار سائر افغان‌ها به روال عادی زندگی رو آورند. وقتیکه مشروعیت ایدئولوژیکی جنگ از طالبان گرفته شود در جهت حقانیت مردم افغانستان مورد بهره برداری قرار گیرد که ذی‌حق می‌باشند، طبیعی است که طالبان توان مقاومت را ندارند و ناگزیر اند راه صلح و یا فرار را در پیش گیرند. هم اکنون وقتش است که رئیس جمهور اظهارات مطرح شده در نشست فوق العاده مجلس را به اجرا در آورد و با استفاده از امکانات بالقوه‌ی فوق الذکر، جهت جنگ را به نفع دولت و مردم افغانستان تغییر دهد، رئیس جمهور غنی پنج سال قبل نیز در نشست فوق‌العاده مجلس نمایندگان از مردم خواست برای دفاع از «دین، وطن و ارزش‌های قانون اساسی، یک‌‌دل و یک‌صدا» متحد شوند. او آن زمان دشمنان افغانستان را«باغیان عصر» خواند و گفت آنان با پشتیبانی حامیان بیگانه‌شان بر طبل جنگ می‌کوبند و دست به «کشتار مردم بی‌گناه» می‌زنند. رئیس جمهور غنی آن زمان نیز تاکید کرد که با داعش و القاعده گفت‌وگو نمی‌کند اما در گفت‌وگو به روی طالبان باز است. او گفت دولت متعهد است تا تصمیم نهادهای عدلی‌ـ‌قضایی از جمله «حکم اعدام» را با قاطعیت اجرا کند. به‌رغم تاکید آقای غنی مبنی بر اجرای حکم اعدام، دولت سال گذشته بیش از ۵۰۰۰ زندانی طالبان شامل ۴۰۰ زندانی «خطرناک» این گروه را برای شروع مذاکرات صلح آزاد کرد؛ اما از آنجایی که کشور در وضعیت ناگوار قرار دارد؛ اینبار انتظار می‌رود که رئیس جمهور تمام آنچه در طرح تغییر وضعیت جنگی گنجانده شده عملی سازد، دولت و مردم را از تهدیدات بیشتر نجات بخشد.