ولایت ارزگان از جمله ولایات مرکزی افغانستان است، و با ولایات قندهار، غزنی، دایکندی و زابل مرزهای مشترک دارد. اکنون طالبان بر تمامی ولسوالی¬های این ولایت تسلط یافته به استثنای چند پایگاه نیروهای امنیتی در ولسوالی دهراوود که در محاصره طالبان بوده و شدیدا تحت فشار حملات نظامی طالبان قرار دارد اما مقاومت نیروهای امنیتی در پایگاه دهراوود تحسین برانگیز است. از این¬که این مقاله به عنوان یک پروپوزل و پیشنهاد نمی¬باشد لذا راه بیرون رفت و پیشنهادی را ارایه نمی کند فقط گذری بر اوضاع دارد تا دست اندرکاران در مورد، مطابق امکانات و شرایط موجود تصمیم بگیرند.
در این مقال نگاهی گذرا بر وضعیت ارزگان انداخته شده و ذیلا به آن می-پردازیم:
1. و ضعیت فرهنگی و آموزشی
به دلیل جنگ¬های دوامدار و خشونت¬ها، رشد علمی چندانی در این ولایت به چشم نمی¬خورد پیشرفت قابل قبولی در حوزه آموزش هم دیده نمی¬شود؛ کیفیت آموزشی و تحصیلی پایین است و بجز یک پوهنتون دولتی هیچ موسسه و پوهنتون خصوصی فعالیت ندارد. گفتمان علمی و پژوهشی رونقی و حتا رمقی در آنجا ندارد. صدای چند رادیو از امواج رادیویی شنیده می¬شود که از آن¬ها متعلق به طالبان است و موضوعات ومطالب مورد نظر خویش را پخش و نشر می نمایند. تلویزیون دولتی و یک رادیو تلویزیون محلی نیز فعالیت دارد اما بیشترین مردم از ماهواره استفاده می نمایند.
2. وضعیت اجتماعی
مردم ارزگان مردم شجاع، با همت و قانع هستند در ارزگان اقوام و مذاهب مختلف زندگی می¬کنند؛ قوم پشتون به¬صورت اکثریت، قوم هزاره، قومیت سیک در این ولایت بود و باش داشته و مذاهب سنی، شیعه و سیک¬ها که آن¬ها را اهل هنود می¬نامند به شکل مسالمت¬آمیز زندگی داشته و دارند. روابط اقوام و تیره¬ها بر مبنای احترام و تساهل بوده و از سوی دیگر حاکمیت قبیله و سران قبیله در این ولایت به وضوع قابل لمس است، به¬گونه¬ی که اگر ملوک و سران قبیله در مورد منازعه و مسئله¬ی تصمیم بگیرند قابل قبول برای اشخاص می¬باشد. مناسک و مراسم مذهبی خویش را به صورت آزادانه انجام می¬دهند. سن ازدواج نسبت به شهرها پایین است اما مصارف ازدواج همچنان بالا است. وضعیت صحی در شهر ترینکوت خیلی مناسب نیست به استثنای شفاخانه ولایتی هیچ شفاخانه خصوصی فعالیت نداشته و حتا کلینیک شخصی معیاری نیز موجود نمی باشد. معاینه خانه های نسایی ولادی به صورت شخصی دیده نمی شود و لزوما تداوی و رسیدگی به مسایل صحی خانم ها یک چالش بوده و قابل نگرانی است.
3. وضعیت اقتصادی
از لحاظ اقتصادی وضعیت خیلی قابل تعریف نیست، مردم در کل ارزگان و خصوصا در ترینکوت که متاثر از جنگ¬های متداوم می¬باشند به خط فقر نگهداشته شده اند به¬جز از مسیر زراعت سنتی فعلا کدام در آمدی بزرگی در حوزه تجارت و صنعت ندارند؛ کارخانه تولیدی وجود ندارد  و تشبثات تجارتی رونقی خاصی ندارد؛  در خیلی از مغازه ها و دکان ها حتا به مبلغ بیست هزار جنس موجود نمی باشد؛ لذا قدرت خرید مردم به شکل دردآوری پایین است منابع کاریابی خیلی کم است و وضعیت اقتصادی همچنان که گفته شد خوب نیست.
4. وضعیت نظامی
همان¬گونه که یاد آورشدیم تمام ولسوالی¬های ارزگان به استثنای چند پایگاه نیروهای امنیتی در ولسوالی دهراوود، فعلا در سیطره طالبان قرار دارد اما شهر ترینکوت مرکز ولایت ارزگان با حضور سنگین نیروهای امنیتی در اختیار دولت می باشد، یک لوای اردوی ملی، قوماندانی امنیه، ریاست امنیت ملی در مرکز ولایت موقعیت داشته و فعالیت دارند. تجهیزات و اسلحه سنگین در اختیار نیروهای دفاعی وامنیتی موجود می باشد و روحیه مقاومت و دفاع بسیار بالا است؛ در کنار اینکه تمام ادارات ملکی در مرکز ولایت فعال است مراکز یاد شده نیروهای امنیتی با یک سوق و اداره و هماهنگی لازم آمادگی سرکوب هرگونه حمله و تهاجم را دارند، آنچه نگارنده نیروهای رزمی و پرسونل را کم وبیش دیده است روحیه مقاومت و سرکوب دشمن خیلی بالا و از بسیاری از مناطق دیگر به صورت مثبت فرق دارد. افراد در قالب نیروهای پولیس، اردوی ملی و امنیت ملی در کمر بندها و قطعات و پایگاهها با مورال و روحیه خیلی قوی برای دفاع از ترینکوت آمادگی دارند. از این لحاظ است که طالبان با اینکه در سایر ساحات حضور دارند و با ساحه وسیعی با نیروهای طالب در ضمن ولسوالی های یاد شده ارزگان با طالبان قندهار، زابل در مسیر زمینی متصل هستند نتوانسته اند تاکنون بالای شهر ترینکوت حمله بزرگ نظامی انجام دهند. از هزاران نفر پرسونل نظامی که در قالب نیروهای امنیتی در ترینکوت و پایگاههای مستقر در دهراوود ایفای وظیفه می نمایند تعدادی زیادی از آنها مربوط مردم ارزگان هستند.
ترینکوت دارای دو میدان هوایی می¬باشد یکی میدان هوایی معیاری و بزرک ملکی است که هم اکنون پروازهای کام ایر با طیاره های بزرگ انجام می¬شود و دیگری میدان هوایی نظامی که در داخل محوطه لوای سوم مستقر در ترینکوت موقعیت داشته که چرخبال ها در آن نشست و پرواز می نمایند.ه
آنچه در سراسر کشور به وضوح دیده می شود و مایه نگرانی است شکل گیری اقتصاد جنگ است، با نبود شرکت های تولیدی و کارخانه های بزرگ و یا تعطیل شدن آنها در سراسر کشور و نیز نبود منابع کار؛ گروه طالبان توانسته است به راحتی از میان جوانان بیکار و گروه های آسیب پذیر سرباز گیری نموده و صفوف جنگجویان خویش را تیره تر نمایند. در برخی از مناطق کشور گزارش شده است که حتا افرادی که دارای مدارک لیسانس از دانشگاهها هستند بدلیل نبود کار و سپری نمودن زمان های طولانی و نیز تبلیغات طالبان به صفوف آنها پیوسته اند.
موجودیت یک اقتصاد جنگی در هر کشور به ضرر حاکمیت قانون و ثبات در آن کشور است، لذا شدیدا ابراز نگرانی می گردد که هر روز اقتصاد جنگ در کشور فربه تر شده و افراد بیشتری را به جبهات و ساحات جنگی می کشاند.
ولایت ارزگان به تبع شرایط حاکم در خیلی از نقاط کشور و به لحاظ موقعیت خاصی که آن ولایت دارد به سوی در آمدهای جنگی کشانیده شده و وضعیت نظامی و امنیتی را نیز با خود متاثر ساخته است.
باری  ولایت ارزگان با داشتن موقعیت خاص از زوایای مختلف باید بیشتر مورد توجه مسئولین قرار گرفته و به نیازهای فوری آن سامان رسیدگی صورت گیرد.