«طالبان تغییر کرده‌اند» بیانی است که از زبان‌ افراد گوناگون و از تریبون رسانه‌های متعدد داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی شنیده‌ایم. این بیان به موازات گفتگوهای ایالات متحده آمریکا با طالبان و پس از آن گفتگوهای صلح دولت افغانستان با این گروه تکرار شده است و تلاش‌های زیادی صورت گرفته‌اند که این گزاره در ذهن و ضمیر شهروندان افغانستان و افکار عمومی جهانی به یک باور تبدیل شده و گروه طالبان از یک گروه تروریستی به یک نیروی سیاسی‌ای که امکان زیست جمعی با آن وجود دارد بدل شود. دستگاه‌های استخباراتی کشورهای گوناگون و به تبع آن رسانه‌های همسو با سیاست‌ خارجی برخی کشورها کوشش‌های زیادی کرده‌اند که از گروه طالبان قباحت‌زدایی کرده و تصویر متفاوت از آنچه که مردم افغانستان و افکار عمومی جهانی از این گروه در ذهن دارند ترسیم کنند. قباحت‌زدایی از طالبان پروژه ‎ای است که مدتی می‌شود کلید خورده و دست‌های پیدا و پنهان داخلی و خارجی زیادی در صدد شستشوی جامه‌ی چرکین رفتار و کردار حال و گذشته ‎ی این گروه ‎اند؛ پروژه‌ای که در تضاد کامل با آرمان ‎های سیاسی مردم رنجدیده‌ی این سرزمین خسته از جفا و امنیت نظام بین ‎الملل است و هیچ‌گونه وجاهت اخلاقی و مشروعیت سیاسی ندارد. به نظر می‌رسد کسانی و آدرس ‎هایی که بیان «طالبان تغییر کرده‌اند» را تکرار می ‎کنند نیز به غیرواقعی‌بودن و غلط‌بودن آن اطمینان دارند، اما از اینکه منافع ‎‌شان در صورت تسلط این گروه بر افغانستان تأمین می‌‎شوند آن را طوطی‌وار نشخوار می‌کنند و به آرمان‌های سیاسی مردم افغانستان که رسیدن به یک جامعه‌ی موکراتیک، توسعه ‎یافته و باثبات است پشت پا می ‎زنند و دهن ‎کجی می ‎کنند. شمشیرهای جفایی که این گروه بر تن خسته ‎ی مردم افغانستان آخته‌اند از سوی شعاردهندگان تغییر طالبان نادیده گرفته شده‌اند.
قصه ‎ی تغییر طالبان اما قصه ‎ی بسیار پرغصه و غم‌انگیز است. رفتار طالبان در ولسوالی‌هایی که آنها از کنترول دولت خارج کرده‌اند حکایتِ سراپا متفاوت از دیدگاه‌های فوق دارد. وضعیت در ولسوالی ‎‌هایی که تحت تسلط و کنترول این گروه‌اند، بیشتر با بیان «طالبان وحشی‌تر شده‌اند» صدق می‌کند تا بیان «طالبان تغییر کرده‌اند». در لسوالی‌هایی که این گروه بر آنها مسلط شده‌اند به گونه‌ای عمل کرده‌اند که هیچ تغییری در رفتارشان نسبت به دو دهه پیش مشاهده نمی‌شود و  مردم حتی رفتار خشونت‌آلود و وحشیانه‌تر از گذشته از این گروه مشاهده کرده‌اند. این گروه در این اواخر حملات خویش را در سراسر افغانستان افزایش داده و سودای باطل فتح و پیروزی در سر دارند. از همین رو ولسوالی‌های قابل ملاحظه‌ای را از کنترول دولت و نیروهای امنیتی کشور خارج کرده و حاکمیت ستم و تباهی خویش را برپا نموده‌اند. طالبان در این ولسوالی‌ها اما به گونه‌ای عمل کرده‌اند که خاطرات تلخ گذشته از این گروه در ذهن مردم دوباره زنده شده و وحشت دوران استقرار امارت اسلامی دوباره وجود انسان‌های این قلمرو زخم‌خورده را فرا گرفته است. بر اساس گزارش‌های رسانه‌های معروف بین‌المللی و بر بنیاد گزارش‌های کسانی که ولسوالی‌های‌شان از کنترول نیروهای امنیتی افغانستان خارج شده و به دست طالبان افتاده‌اند، این گروه قواعد بسیار سخت‌گیرانه وضع کرده و به همان شیوه‌ای اقتداء کرده‌اند که در دهه ‎‌ی نود و در زمان استقرار امارت اسلامی شیوه‌ و رفتار مسلط و معمول بود. ممانعت از تراشیدن ریش مردان و اجباری‌ساختن پوشش چادری برای زنان و بستن دستار برای مردان از جمله‌ی این قواعداند. زنان در این مناطق حق ندارند بدون چادری و بدون همراهی محرم شرعی وارد فضا و قلمرو عمومی شوند و به کار و بار خویش در جامعه و در نهادهای دولتی بپردازند. همچنان بر اساس گفته‌های نادر نادری رئیس کمیسیون مستقل اصلاحات اداری و خدمات ملکی و از اعضای هیئت مذاکره‌کننده دولت با طالبان، در مناطق تحت تسلط و کنترول گروه طالبان، مردم از خدمات ملکی محروم‌اند و هیچ شهروندی به خدمات ملکی در این مناطق دسترسی ندارند.
در شبکه‌های اجتماعی به وفور می‌بینیم که وقتی گروه طالبان کنترول یک ساحه را در دست می‌گیرند، اولین اقدام‌شان تخریب ملکیت‌های عامه و از بین‌بردن تأسیساتی است که یا دولت و یا هم مردم به همکاری دولت و سازمان‌های خیریه با صد خون جگر آنها را اعمار نموده و بدان امید بسته‌اند. نگاه این گروه نسبت به گروه‌های قومی نیز همان نگاهی است که دو دهه پیش بر ذهن و ضمیرشان مسلط بود. در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده است که نشان می‌دهد یکی از شهروندان این کشور که متعلق به یکی از اقوام‌ آسیب‌پذیر این کشور است در یکی از ولسوالی‌ها به جرم قومیت از سوی افراد وابسته به گروه طالبان تیرباران می‌شود. این پرسش که آیا در طی این دو دهه ‎ی گذشته دیدگاه‌شان نسبت به هزاره‌ها تغییر کرده است یا خیر بارها و به کرات از مجراهای مختلف از سرانِ تصمیم‌گیر طالبان مطرح شده است؛ اما این گروه همیشه از آن طفره رفته و پاسخ واضح به آن نداده است. از ویدیوی فوق‌الذکر می ‎توان پاسخ این گروه نسبت به جامعه ‎ی هزاره را دریافت. از نظر این گروه، براساس رفتاری که در طی این دو دهه ‎ی گذشته و در طی روزهای اخیر از خود نشان داده است، هزاره‌ها هنوز از حق زیستن برخوردار نیست و باید نابود شود.
چنین رفتارهایی نشانه‌ای از تغییر ندارند و ذهنیت این گروه همان ذهنیت بدویِ بسته و منجمد و منحط دوران ماقبل 2001 است. با این ذهنیت نمی‌شود کاروان افغانستان را که فوق‌العاده متکثر و متنوع است به مسیر مقصود هدایت کرد و کشتیِ به گِل نشسته‌ی این سرزمین زخم‌خورده را به ساحل سلامت رساند. بنابراین، با طالبان باید بسیار محتاطانه و عاقلانه برخورد شود و نخبگان سیاسی و مردم نباید فریب شعارهای دروغین تغییر که در وصف این گروه زمزمه می‌شوند را بخورند. «طالبان تغییر کرده‌اند» واقعاً یک افسانه است و اسیر دام این افسانه‌شدن نشان از کم ‎هوشی سیاسی و نشان از عدم توانایی درک واقعیت‌های بسیار ساده و بدیهی این جامعه دارد. طالبان همان گروه تروریستی است که هنوز از ریختن خون انسان‌های بی‌گناه و رنجدیده‌ی این مرز و بوم سیر نشده‌اند و به اشاره‌ی دستگاه‌های استخباراتی کشورهای بیگانه و دشمن خوشی و رفاه و آسایش افغانستان شمشیر جفای‌شان همیشه آماده‌ی آختن بر تن رنجور افغان‌ها است. تغییر از ذهنیت و جهان‌بینی انسان آغاز می‌شود و تغییر ذهنیت از مسیر رفتن به مکتب و دانشگاه ممکن و میسر است. گروهی که عمرشان در میدان‌های جنگ و خشونت سپری شده‌ و در مدرسه‌های دینی شستشوی مغزی شده‌اند، چگونه ممکن است تغییر کنند؟