صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

همگام با خیزش‌های مردمی در افغانستان

-

همگام با خیزش‌های مردمی در افغانستان

در دشتهای طلایی و سر سبز ولایت بلخ در شمال افغانستان، روزها آرام به نظر میرسند، اما شبها در آنجا هر چیزی به چشم میخورد. به محض تاریکشدن هوا، افراد مسلح به سرعت از روستاهای اشغال شده به دست طالبان مانند گروههای موتورسوار، به پوستههایبازرسی که توسط خیزشهایمردمی ایجاد شده است و میخواهند که از حملات شورشیان برمردم محافظت کنند، آنها با سرو صدا و به شکل وحشیانه به این پوستهها حمله میکنند. 
محمد امیر، رئیس کمیته خیزشهای مردمی در ولسوالی چهارکنت که یک ساعت به سمتِ جنوبی تا مرکز شهر مزارشریف فاصله دارد گفت: «درگیریها گاهی میتوانند چند ساعت و  یا هم تمام شب را ادامه داشته باشند». او افزود: «هدف آنها این است که میخواهند مارا سرگرم کنند، آنها میخواهند که ما را خواببیداری بدهند و سرانجام آنها میخواهند که ما را خسته کنند». این امرباعث میشود که محمد امیر مدیر اکمالاتی حدود 350 نفر از مردم محل باشد که خود آنها متعهدشده اند تا جلوی پیشروی طالبان را در گوشهگوشهی از افغانستان بگیرند. در رأس آنها سلیمه مزاری، ولسوال 40 ساله  و یکی از معدود زنانی است که تاکنون در فضای سیاسی مردسالارانه افغانستان به این موقعیت رسیده است. سلیمه گفت مدت سه و نیم سالی كه در این سمت بوده است، 80 درصد از وقتش را صرف جنگ كرده است. زیرا طالبان تلاش میكنند که سه هزارو دوصد نفر نفوس هزاره و ازبک را كه در اینجا زندگی میكنند، بیرون كنند.
او همچنین یک جادهای را در این منطقه فقیرنشین ساخته است که این یک موفقیت بزرگ در یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. او گفت، شورشیان سرسختانه دارند تلاش میکنند تا این جاده را تخریب کنند و برخی از جاهایش را مینگذاری کردند. سلیمه مزاری از طلوع خورشید تا غروب خورشید  در حرارت و گرمای طاقتفرسای این روزها، در خطوط مقدم جنگ گزمه و گشتزنی میکند، ماشینزرهی او غالباً برای محافظت در برابر مواد انفجاری است اما سرودی ملی را  برای تشویق و روحیه بخشیدن از افرادی که با او خدمت میکنند به آنها میگذارد. سلیمه از تپههای شیبدار بر فراز کوهها بالا میرود تا با مردانی صحبت کند که  آنها شبهایش را در سنگرها و یا در آن خیمههای خاکی و فرسوده در تپههای مشرف به مواضع طالبان سپری میکنند. او میخواهد  که مطمین شود آنها غذایکافی، مهماتکافی و پشتیبانی اردوی ملی، پولیس ملی و امنیت ملی افغانستان را داشته باشند. این بخش از سرویس مخفی افغانستان است که در حال تأمین بودجه و مسلحسازی خیزشهای مردمی در سراسر کشور است.
مهارتهای رهبری خانم سلیمه واضح است که مردم برایش احترام میگذارند. او روزهایش را با دید و بازدید از فرماندهان محلی و مبارزانی که از مقام ولسوالی محافظت میکنند میگذراند. یک نماینده محلی ازمدریت امنیت ملی به او گفت که نمیتواند  اخیراً گم شدن 40 هزار مرمی را به افرادش جوابگو باشد. سلیمه یک کارمند برنامه غذایی جهانی را به دلیل تهیه آرد به روستاهای تحت تصرف طالبان محکوم کرد. تلفن همراه خانم مزاری هرگز از وزوزکردن و زنگخوردن نفس نمیکشد. طالبان طی چند هفته گذشته در سراسر ولایاتی شمال افغانستان سرسختانه جنگیده اند و قلمرو نیروهای امنیتی افغانستان را به دست گرفته اند. شورشیان پرچمهایش را بالای دههها روستا و ولسوالی به اهتزاز درآورده اند، به ادارات مرزی که فرصت بزرگی درآمد غیرقانونی برای آنها را فراهم میکند حمله کردند به روحیۀ ملی و محلی ضربه سختی وارد کرده اند. برخی از پیروزیها مانند پینگپنگِ کنترلی بین شورشیان و جمهوری برعکس و وارونه شده است.
هدف واستراتژی آنها به وضوح خسته کردن نیروهای افغانستان به خاطر تسلیم شدن در سنگرهای جنگ است، و این یک هدف هشداردهنده از جانب آنها است. این موضوع مردم عادی را در کشور سراسیمه کرده. زیرا مردم با خروج نیروهای آمریکایی در سراسر کشور در هراس هستند، و تصور میکنند که نیروهای بینالمللی به محض اینکه در این ماه بروند نیروهای امنیتی افغانستان قادر به جلوگیری از تسخیر طالبان نخواهند بود. دولت اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان، فاقد مدریت و استراتژی منسجم است، از ظهور این قیام و خیزشمردمی به اصطلاحی ادغام نیروها استقبال کرده است.  اساساً مردم عادی برای مبارزه با طالبان سلاح برمیدارند. اما این کار با چالشها و خطراتی نیز همراه است. برخی از مقامات ارشد سکتور امنیتی نگران هستند که خیزشهای مردمی  به نیروهای خصوصی از چهرههای سیاسی محلی تبدیل شوند که به دنبال منافع و قدرت خود هستند. دیگران این نیروها را «سپر انسانی» توصیف کرده اند که از نیروهای تحتفشار که به سرعت دارند اراده خود را برای جنگ از دست میدهند محافظت میکنند.
شکریه بارکزی، دیپلمات و نماینده سابق در پارلمان افغانستان، به رادیو اروپای آزاد  گفت: «مسلح سازی گروههای مردمی برای افغانستان چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت خطرناک  است». او گفت: «اول اینکه، این روند به گسترش نیروهای مسلح غیرقانونی و غیرمسؤل تبدیل میشود، و دوم اینکه، به درگیریهایی که در حال حاضر بین فرماندهان محلی و گروههای مختلف قومی وجود دارد، میافزاید، که این بدین معنا است  ناامنی را تشدید و بدتر میکند». سلیمه ولسوال افزود این در واقع، در بسیاری از مناطق جنگی افغانستان مانند یک جنگ قومی میماند، هزارهها، ازبکها و تاجیکها برای دفع آنچه که آنها یک حرکت ناسیونالیست پشتونیزم میدانند، مسلح میشوند، آنها با استفاده از پرچم طالبان و با پوشیدن لباس دین میخواهند که سر زمین و مال و اموال آنها را تصرف کنند. سلیمه مزاری ولسوال چهارکنت گفت: «این جنگ فقط سری قدرت و قدرتطلبی است». سلیمه گفت که تهاجمات پشتونها طی چهار دههگذشته در این ولسوالی باعث شده است که جمعیت ولسوالی چهارکنت نزدیک به هشتاد درصد کاهش یابد. در دیگر از نقاط ولایت بلخ، مردم ازبک  و تاجیک نیز خیزشهایمردمی را برای مبارزه علیه تهاجم طالبان سازماندهی میکنند.
عنایت نجفیزاده، بنیانگذار و مدیرعامل موسسۀ مطالعات صلح و جنگ در اندیشکدۀ مستقر در کابل، گفت این یک نیاز جدی است که شبهنظامیان و خیزشهای مردمی باید به خوبی توسط دولت اداره شوند تا استفاده از آنها برای ابزارهای منافعسیاسی و قومی جلوگیری شود. او در گفتگو با مجلۀ فارین پالیسی گفت: «اگر تاریخ برای همه گواه است، لحظهای که این نیروها طالبان را شکست دهند، با توجه به اینکه آنها قبل از قبل در جبهات قومی تقسیم شده اند. به احتمال زیاد بر سر منافع سیاسی، نظامی و سایر منافع کشور با یکدیگر درگیر میشوند». او گفت: «اگر این نیروها به خوبی مدیریت نشوند، شاهد اختلافات جدی در سطح منطقوی خواهیم بود، که زمینه را برای بینظمی و هرج و مرج  بیشتر فراهم میکند». کاخ سفید هفته گذشته هنگامی که بایدن با اشرف غنی دیدار کرد و قول حمایت مالی و لجستیکی از نیروهای افغانستان را داد که این میتواند باعث ترقی دولت افغانستان شود. براساس گزارشهای رسانهای قراردادهای آمریکا که از نیروهای هوایی افغانستان حمایت میکرد حداقل تا ماه سپتامبر تمدید خواهد شد و به افرادی مانند سلیمه مزاری که میگویند پشتیبانی هوایی تنها امید واقعی نیروهای افغانستان در برابر شورشیان است که به آنها روحیه و تسکین میبخشد. سلیمه گفت، هواپیمای جنگیندۀ «سوپر توکانوئی»  نیروهای هوایی افغانستان اخیراً درولسوالی چهارکنت علیه مواضع طالبان مستقر شده است که شب و روز بر فزار ابرهای آسمان چهارکنت غرش میکند. سلیمه گفت که درگیریها در ماه آگوست گذشته به طور جدی آغاز شد، پس از اینکه مردم به او شکایت کردند که عوامل طالبان در روستاها حضور پیدا کردند و از مردم  «عشر» جمعآوری میکنند. سلیمه گفت: «مردم گوسفند و گندم خود را به طالبان عشر میدادند با وجود که این تنها خرج و مایحتاج لازم برای گذراندن زمستان آنها است». سلیمه گفت بعد من این شکایت را با اداره پولیس در میان گذاشتم. « اما آنها به من گفتند که این وظیفه ما نیست، و سپس مردم به دفتر من مراجعه کردند و آنها گفتند که دولت ما برای چه است و ما برای چه دولت داریم؟». سلیمه افزود: «در نیهایت من به پولیس و نیروهای امنیتی دستور دادم که بروید و به طالبان بگویید که از جمعآوری عشر از مردم دست بکشید و این امر باعث جنگ واقعی شد». از اول ماه می، روزی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده متعهد شد که تمام نیروهای آمریکایی را از افغانستان بیرون بکشد این جنگ به طور چشمگیری افزایش یافته است، اما سپس تصمیمی خروج نیروها توسط رئیس جمهور جو بایدن تا 11 سپتامبر تمدید شد. تاكتیكهای طالبان را میتوان به وضوح در ولسوالی چهارکنت ولایت بلخ مشاهده كرد، جایی که سلیمه مزاری معتقد است او واقعاً در حال جنگ قومی علیه یک جنبش ناسیونالیست پشتونیزم میباشد که آنها قصد دارند سرزمین سایر اقوام را تصرف کنند و مردم را آواره کنند. او دربارۀ طالبان گفت: «وقتی که آنها می آیند هیچ قانون و مقراتی ندارند».سلیمه گفت، در روستای تندورک، نرسیده به مرکز ولسوالی چهارکنت که خانم سلیمه و شوهرش علی احمد در آنجا زندگی میکنند، طالبان در آنجا حمله کردند و سر سختانه جنگیدند تا کنترل ساحه را به دست گرفتند، و سپس طالبان اجساد افرادی را که در جنگ برای دفاع از این منطقه کشته شده بودند با مین انفجار دادند. «اینها همه مردم عادی مانند کشاورزان، معلمان و کسبهکاران هستند. وقتی که خانوادههایشان آمدند تا اجساد آنها را از میدان جنگ بیرون بیاورند اما اجساد آنها دیگر به دست طالبان افتاده بود. طالبان راهها و جادههای منتهی به روستا و خارج از روستا را همه جا را مینگذاری کردند. این تنها قانون از طالبانی است که به مردم تقدیم میکند، نه چیز دیگری».   بعد از غروب آفتاب سلیمه، احمد و چند مهمان دیگر نان شب را که غذای جگر سرخشده با پیاز بود باهم صرف کردند، هنگام صرف غذا خانم سلیمه یک تماس تلفنی در یافت کرد و برایش هشدار داد كه حدود صد نفر موتورسوار در روستای تندورک تجمع کرده اند و حداقل پانزده فرد مسلح پیاده به طرف خانه سلیمه در حرکت بودند که ترس، وحشت و جرقه از یک حمله بزرگ جنگی خبر میداد. او گفت: «ما باید آرام و پنهان حرکت کنیم تا کسی به هیچ چیزی شک نکند». او کیف دستیاش را برداشت. صندل پاشنهبلند لاستیکی و لباس سفید با لکههای سفید خالخال برتن داشت و به ملاقات تعداد از افراد مسلح وفادارش رفت که او را از مسیرهای صخرهای از طریق مزارع گندم بدرقه میکردند. در این هنگام در دل شب راهِ آنها فقط با نور ستارههای آسمان چهار کنت روشن بود که از هیچ چراغی استفاده نمیکردند. در طول پیاده روی یک ساعته با دورشدن از خانههای امن منطقه صداهای شلیک اتوماتیک و سنگین به ما نزدیک تر میشدند. در این میان سلمیه فکر کرد که طالبان در مسیر راهِ او کمین زدند. هنگامی که در سنگر دومی در اعماق یک روستا به نام روستای شرشر رسیدیم، یک افسر پولیس آمد و آنچه که اتفاق افتاده بود به خانم سلیمه شرح داد. آن همان صحنه و منطقهی  بود که دو شب پیش از وجود طالبان پاکسازی شده بود. افراد مسلح طالبان با وسایط و موتورهایشان ازمنطقه تندورك فرارکردند با ایستهای بازرسی برخوردند که بعضی از آنها توسط یک شبهنظامی تحت کنترل رقیب سیاسی خانم سلیمه رها شدند و دوباره به سرعت به طرف مرکز ولسوالی هجوم آوردند. خانم مزاری صبح روز بعد که به دفتر کارش بازگشت، امیر که مدیر اکمالاتی خیزشهای مردمی در ولسوالی چهارکنت است که در آنجا منتظر گزارشدهی از نتیجه جنگ به خانم سلیمه نشسته بود. سپس، امیر گفت: «درگیریها مدت چند ساعت ادامه داشت و سرانجام طالبان عقبنشینی کردند». خانم مزاری یک شخصیت نادر در افغانستان است  یک زن، هزارهتبار و شیعه در کشوری که تحت سلطه حاکمان سنی پشتون است. او هیچ اعتقادی به دولت غنی ندارد و گفت كه هیچ حمایتی از طرف مقامات ولایت بلخ  در مزارشریف و یا از كابل دریافت نكرده است. دفتر سلیمه که خانه او نیز است، حتی آب و برق هم ندارد. پردههای تعمیر ولسوالی پارهپاره  و فرسوده شده اند، برق از آن تسط یک باتری و از یک دشتگاه آفتابی تأمین میشود، توالت هم در یک زمین آزاد حفر شده است ظروف آشپزخانه هم در آنجاست که توسط یک اجاق گازدستی روی آن غذا میپزند.
سلیمه گفت که برایم وسیله نقلیه دولتی فقط یک آمبولانس کهنه داده است. او گفت: «من این آمبولانس را پس  به کابل فرستادم و خواستم که اگر سایر ولسوالان ولسوالیها وسایط نقلیهزرهی دارند ،پس چرا من نداشته باشم. بنابراین، آنها برایم یک خودروی زرهی هم دادند». با این حال، مردم چهارکنت به اطراف این ولسوال زن گرد هم آمدند، از شجاعت و ازکمک بیدریغ او برای مردم از او تحسین و تمجید کردند،مردم در بالای تپه و در بازار کهنه از او استقبال گردم کردند،خانم سلیمه هنگام بازگشت به مقام ولسوالی بر سری آرامگاه عبدالعلی مزاری که یکی از اقوام دورش میباشد اتحاف دعا کرد. به گفتۀ فرهنگیان بومی از آثار خانۀ عبدالعلی مزاری در کوههای لی بسیارکم به جامانده است که آن هم حاوی از بقایای تمدنهای باستانی است. عبدالعلی مزاری شخص که  طرفدار دولت  فدرالیسم در افغانستان بود او معتقد بر این بود که چنین دولت میتواند از حقوق اقلیتهای قومی و از قانون اساسی افغانستان حمایت و حفاظت کند. عبدالعلی مزاری در سال 1995 توسط طالبان شکنجه و کشته شد.
سلیمه مزاری هنگام ادای احترام به مردم و سربازانش، با صدایبلند تعجب کرد که نیروهای محلی و خیزشهای مردمی او تا چه مدتی میتوانند علیه طالبان مقاومت کنند.او گفت: «این نیروها توسط مردم محلی نیز حمایت میشوند، كه به آنها غذا میدهند برای آنها آشپزی میکنند، و هر آنچه که این مردم  توانایی داشته باشند به این نیروها خدمت میکنند».اما خود آنها هم باید تلاش کنند، باید خودش را حمایت و تأمین مالی کنند، آنها باید بریان گندم و نخود با خودش بیاورند.ما تا چه مدت میتوانیم از آنها نتظار داشته باشیم که به این  فداکاریهایش ادامه بدهند، در حالی که تعداد از این نیروهای در هر برگشت کم میشوند. 

دیدگاه شما