افغانستان در میان کشور های اسلامی تاریخ درخشان دارد. دستآورد های بزرگ فرهنگی و تمدنی این خطه در گذشته ها هویداست و سهم این سرزمین در ثبات فرهنگی و تقویت تمدن اسلامی بارز و ارزنده است. پدیده ها و شخصیت های تمدن ساز که در این جغرافیا به تمدن کهن سال دنیای اسلامی خدمت نموده اند کم نیستند. شاعران بزرگ و فیلسوفان مشهور دنیای اسلامی در گذشته های تاریخ این مُلک گام های استوار و ماندگار در تمدن و فرهنگ اسلامی برداشته اند. افتخارات عظیم تاریخی – تمدنی که در این خطه حله¬ی ظهور پوشیده است، نادر کشور ها و مناطق از دنیای اسلام نمونه آن را در کارنامه تاریخی خویش دارد.
در حلقه دنیای اسلام اشتراکات فرهنگی و تاریخی عمیق میان افغانستان و کشور های دیگر وجود دارد و این مشترکات همواره در مناسبات نیک و سازنده سهم قوی داشته است. نظام های مختلف سیاسی که در صد سال اخیر در افغانستان تجربه شده است تسهیل کننده این مطلب بوده است که روابط میان کشور های اسلامی و افغانستان به شکل بهتر تامین شده باشد. شاهان گذشته و نظم سنتی در افغانستان این روابط را به نحوی حفظ نموده بود و از مزایای آن در ابعاد مختلف استفاده می شد. گسست نظم سنتی در افغانستان و ایجاد فضای بحران در نیم قرن اخیر تاریخ کشور، فرصت ها و زمینه های زیادی را از مردم افغانستان ربود و هرج و مرج های را سبب گردید. اما با آمدن فصل جدید سیاسی در افغانستان در این دو دهه و استقرار نظام سیاسی جمهوریت و ایجاد مناسبات قانونی و جدید، افغانستان در مسیر قرار گرفته است که احیای دوباره روابط نیک و سازنده فراهم گردیده است.
نظام های سیاسی که در دوران بحران در افغانستان اکثرا برقرار بود در میان کشور های اسلامی عده¬ی کثیر از ملت های اسلامی را دشمن می تراشید و در محدوده¬ی بسیار خورد با چند کشور دنیای اسلام رابطه داشت. امارت گروه طالبان نمونه واضح این بحث است، در دوران طالبان افغانستان نه تنها در انزوای جهانی قرار داشت، بلکه در دنیای اسلام نیز منزوی بود. تعاملات سیاسی که به سود افغانستان بوده باشد در آن دوران هرگز در میان افغانستان و کشور های اسلامی دیده نمی شد. گروه طالبان به عنوان حاکمان افغانستان با کشورهای زیادی در سطح جهانی دشمنی را اعلان نموده بود و در این میان خیلی از کشور های اسلامی را نیز شامل می گردید. جهان اسلام به صورت قطع با افراطیت و خشونت ورزی در سطح کشور ها و در منطقه مخالف است؛ از این جهت تضاد دیدگاه به صورت واضح میان گروه طالبان و کشور ها و ملل اسلامی بوجود آمده بود. این بینش متضاد در قبال خویش کنش های مخالفت بر انگیز را در آن زمان ایجاد نمود و سبب شد افغانستان در میان کشور های اسلامی نیز در حاشیه قرار گیرد.
بنابراین تجربه تاریخی و همچنان نظام سیاسی جمهوریت با ماهیتی که دارد در پی ایجاد زمینه های سازنده تعامل با کشور های اسلامی و منطقه است. رواداری، تساهل، کثرت گرایی و اصالت به حقوق اساسی مردم شاخص های بنیادین نظام سیاسی جمهوریت است؛ با توجه به این مولفات، نظام جمهوریتِ رایج در افغانستان در تلاش و عملی سازی مناسبات متعادل و دوستانه با حلقه کشورهای اسلامی بوده/ است. نظام سیاسی جمهوریت داشتن روابط سازنده و تعامل بر مبنای منافع ملی با کشور های اسلامی و دنیای اسلام را یک اصل اساسی برای مردم و دولت افغانستان می پندارد و در پی تحقق آن همیشه سعی عملی نموده است. توازن در روابط سیاسی و دیپلماتیک میان کشور های اسلامی از خاصیت های نظام سیاسی جمهوریت افغانستان ناشی می گردد و این موضوع همواره مطمح نظر در پالیسی های عملی افغانستان بوده است.
افغانستان با نظام جمهوریت در این دو دهه اخیر در حوزه های مختلف با کشور های اسلامی تعامل مثبت و نیک داشته است و بدون تردید این فرآیند تداوم پیدا خواهد کرد. کشورهای اسلامی که در همسایگی افغانستان قرار دارند در حلقه اول سیاست گذاری های متعادل نظام جمهوریت در این بیست سال بوده و خواهد بود. روابط دوسویه و چند جانبه که میان افغانستان و همسایگانش بر قرار است، منوط به روحیه مسالمت آمیز است که نظام سیاسی جمهوریت آن را تقویت و حمایت می نماید.
همینطور روابط افغانستان در حوزه شرق آسیا با کشور های بزرگ اسلامی مانند اندونزیا و مالزیا از حسنیت برخوردار بوده است. این دو کشور بزرگ اسلامی که در شرق آسیا قرار دارد مناسبات سیاسی شان با افغانستان موفقیت آمیز و همواره نظر شان در ارتباط به افغانستان در راستای تامین صلح پایدار بوده است. همچنان کشور های اسلامی آسیای مرکزی در موجودیت نظام جمهوریت در افغانستان رضایت دیپلماتیک داشته اند و از صلح فراگیر و ایجاد فضای مسالمت آمیز در افغانستان پشتبانی کرده است. این به سود همه کشور های اسلامی است که افغانستان دارای نظام سیاسی مردم سالار و قانونی باشد و در دنیای اسلامی با توجه به مشترکات فرهنگی و تاریخی که موجود است روابط سازنده و مبتنی بر منافع ملی کشور ها، داشته باشیم.
افغانستان با سیمای جمهوریت و قانون محوری همیشه تقلای این را داشته است که در حوزه خاور میانه با تمام کشور های دنیای اسلام تعاملات سیاسی و مناسبات همه جانبه که به سود همه ملل های اسلامی باشد در پیش بگیرد؛ اینکار خوشبختانه در فصل جدید تاریخ معاصر افغانستان یعنی در این دو دهه اتفاق افتاده است. افغانستان تلاش دارد از تنش هایی که در خاور میانه است کاسته شود و ضمنا کشور افغانستان در این گیر و دار ها در جهت خاص قرار نگیرد، که تا اکنون اینگونه شده است. داشتن روابط نیک سیاسی با کشور های اسلامی خاور میانه از طرف افغانستان مهم تلقی می شود و در تعریف و تعمیل آن تلاش گردیده و سعی همه جانبه خواهد شد.
به همین منوال کشور های اسلامی در شمال افریقا نیز در حیطه سیاسیت خارجی دولت افغانستان با زیر بنای نظام سیاسی جمهوریت مثبت ارزیابی گردید و تعاملات سازنده موجود است و این زیر ساخت ها تقویت خواهد شد.
دنیای اسلام و کشور های اسلامی بدون شک، امروز یکی از حوزه های قوی در سیاست گزاری های بین المللی است. این مساله کاملا روشن است که نظم سیاسی و اقتصادی جهان در نبود حلقه کشور های اسلامی ناقص است. از این جهت دنیای اسلام و کشور های متعدد که دارای مشترکان عمیق تاریخی است در تعیین مناسبات و سیاست گزاری های جهان و به خصوص دنیای اسلام و منطقه رول اساسی می تواند داشته باشد. در این میان افغانستان به عنوان یک عضو و یا واحد سیاسی که جز کشور های اسلامی محسوب می گردد از این فرصت می تواند مستفید گردد؛ این مساله در صورت امکان پذیر است که  نظام سیاسی متعادل و مطابق با پروتوکل های نظم آور جهانی و منطقوی در افغانستان تسلط و مشروعیت داشته باشد. با این وصف و تحلیل افغانستان با چهره سیاسی جمهوریت می تواند از فرصت های جهانی و دنیای اسلام برخوردار گردد. نظام سیاسی جمهوریت این شرایط را تعبیه نموده است که افغانستان در تعاملات سیاسی سازنده با کشور های دنیای اسلام وارد کار و روابط باشد.
گرچه در افغانستان نظام های سیاسی مختلف تجربه شده است، آن تجربه های تاریخی و سیاسی این درس عبرت آمیز را برای مردم افغانستان القا ساخته است که از دیدگاه های تنش آلود برحذر بوده و در توازن رفتار های سیاسی و تعامل مبتنی بر منافع ملی افغانستان کار و تلاش نماید.
افغانستان با داشتن نظام سیاسی جمهوریت این فرصت و زمینه را برای تمامی کشور های اسلامی و خود شان مساعد ساخته و می سازد که از امکانات خوب سیاسی در چارچوب روابط های سیاسی نیک کار گرفته شود. این امر هم به سود افغانستان و کشور های اسلامی و هم در نظم کلی منطقه و دنیای اسلام کمک می کند. افغانستان با نظام جمهوریت کنونی اش در این راستا متعهدانه گام بر می دارد و تعامل های سازنده را میان ملل های اسلامی ضرورت و اصل سود آور تلقی می نماید.