افغانستان در شرایط و لحظات حساس و سرنوشت‌ساز قرار دارد. بار دیگر، نمایندگانی از 70 کشور دنیا و حدود 30 سازمان بین‌المللی، در شهر جنیو سویس گردهم جمع و در مورد تجدید تعهدات خود برای افغانستان بحث و تبادل نظر و تصمیم‌گیری می‌کنند.
امسال در کنفرانس جنیوا، سه موضوع بسیار مهم محور بحث است: صلح، رفاه و خودکفایی. قرار است نمایندگان کشورهایی که در این نشست شرکت می‌کنند، تعهدات مالی خود را برای چهار سال آینده‌ی افغانستان اعلام کنند.
این نشست به میزبانی افغانستان، فنلند و سازمان ملل متحد، در شهر جنیو سویس برگزار شده است. بخش اعظم این کنفرانس به علت محدودیت‌های وضع شده به دلیل بحران کرونا، به صورت غیرحضوری و آنلاین تنظیم شده؛ اما وزرای خارجه و مالیه‌ی افغانستان برای حضور در این نشست، به سویس رفته‌اند. رییس‌جمهور محمد اشرف غنی نیز قرار است از طریق ویدیوکنفرانس سخنرانی نماید.
پیش از این در سال 2016 که کنفرانس بروکسل در مورد افغانستان برگزار شده بود، کشورهای شرکت کننده در آن نشست تعهد کرده بودند که 15 میلیارد دالر برای بازسازی افغانستان در چهار سال آینده کمک خواهند کرد. اکنون نیز حکومت و مردم افغانستان انتظار دارند تا کشورهای شرکت کننده در نشست جنیوا، یک بار دیگر باتوجه به شرایط موجود، به تعهدات خود برای افغانستان ادامه دهند.
این نشست، از چند جهت برای کشور ما بسیار مهم است. دولت ما در حال حاضر با چالش‌های زیادی مواجه و در پیکار با هر یکی از این مشکلات قرار دارد.
بناءً نیاز است جامعه‌ی جهانی را هم در کنار خود داشته باشد. در کنار مبارزه‌ی پی‌گیر با فساد اداری و سایر چالش‌ها، مدیریت صلح و جنگ، یکی از کارهای دشوار دیگر است که حکومت روی آن تمرکز اساسی دارد؛ زیرا هم‌زمان با جریان گفت‌وگوهای صلح در دوحه‌ قطر، خشونت‌ها نیز افزایش یافته و میدان‌های نبرد داغ است.
حکومت تاکنون در پیوند به صلح گام‌های بسیار سنجیده و محتاطانه برداشته است؛ اما برعکس، طالبان هم‌چنان به کشتار شهروندان بی‌گناه مشغول اند و به تعهد خود برای کاهش خشونت یا آتش‌بس هیچ‌گونه تعهدی از خود نشان نداده‌اند. در حالی‌که حکومت بارها طالبان را به آتش‌بس فراخوانده و به نیروهای امنیتی و دفاعی دستور داده تا در چوکات «دفاع فعال» قرار بگیرند و از حملات خودداری کنند.
رییس‌جمهور غنی به خاطر حسن نیت و اعتمادسازی، افزون بر پیشنهاد بدون قید و شرط صلح در سال 1397، پیشنهاد آتش‌بس در روزهای عید قربان را نیز به طالبان داده بود. مهم‌تر از همه، حکومت افغانستان با درک اینکه صلح، نخسیتن ضرورت و اولویت برای مردم است، بیش از 4هزار زندانی طالبان را از زندان‌های کشور رها کرد.
اما در مقابل، گروه طالبان نه‌تنها گامی در راستای ایجاد اعتماد و برقراری صلح بر نداشته است؛ بل در این مدت همواره بر طبل جنگ و خشونت و خون ریزی کوبیده و آتش جنگ را شعله‌ورتر کرده است.
چنان‌چه شماری از ناظران داخلی و بین‌المللی بر اوضاع افغانستان، به این باورند که میزان خشونت‌ها در شش ماه نخست سال 2020، بالاتر از سطح خشونت‌ها در شش ماه نخست سال قبل آن (2019) بوده است.
از سویی هم، طبق توافق‌نامه‌ی ایالات متحده و طالبان، قرار بود این گروه روابط خود با سایر گروه‌های تروریستی از جمله القاعده را قطع کند. اما گروه نظارتی سازمان ملل متحد، به شورای امنیت این سازمان گزارش داده که طالبان روابط خود با القاعده و سایر گروه‌های تروریستی منطقه‌ای را هم‌چنان حفظ کرده‌اند. افزون بر این، طالبان با سازمان‌های جنایی بیرونی و به‌ویژه قاچاق‌بران مواد مخدر روابط خود را نسبت به گذشته گسترش داده‌اند.
با وصف وضعیت جاری، دستگاه حکومت و شخص رییس‌جمهور غنی هم‌چنان در تلاش است تا یک اجماع قابل قبول ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در مورد صلح افغانستان شکل بگیرد و کشور از حالت جنگ و بی‌ثباتی، به سمت صلح، رفاه و خودکفایی سوق داده شود. البته رییس‌جمهور خطرات و پی‌آمدهای احتمالی روند کنونی صلح را هم به خوبی می‌داند و خود شخصاً برای مدیریت روند صلح کار می‌کند. حکومت بارها اعلام کرده است که برقراری صلح و ثبات در افغانستان، به نفع کشورهای همسایه، منطقه و جهان نیز است.
بناءً کشورهای منطقه و جهان؛ به‌ویژه همسایه‌ها هرچند از این مهم آگاه‌اند؛ اما باید تلاش‌های خود را بیشتر سازند که مسیر طی شده تا اینجا، بهتر به انجام برسد و نتایج قابل قبول که عبارت از صلح پایدار و باعزت است، در افغانستان تأمین شود.
موضوع دیگر، اجراآت حکومت افغانستان و هم‌چنان تکمیل کردن تعهداتی است که در قبال کشورهای کمک کننده در کنفرانس‌های قبلی کرده بود.
شماری از تحلیل‌گران به این باور بودند که حکومت تعهدات خود در قبال جامعه جهانی را برآورده نتوانسته و در کنفرانس جنیوا حرفی به گفتن ندارد و یا اینکه حتا این کنفرانس شاید در وقت معین برگزار نشود.
بر بنیاد معلومات، خوشبختانه حکومت افغانستان 96 درصد از تعهدات بین‌المللی خود را برآورده ساخته و با دست پُر به کنفرانس جنیوا رفته است.
تعهد به روند صلح پایدار به رهبری و مالکیت افغانستان که مشارکت زنان، جوانان، اقلیت‌های قومی و مذهبی، مهاجران و خواست‌های تمام شهروندان در آن لحاظ شده باشد، دموکراسی (برگزاری انتخابات و آزادی بیان)، حاکمیت قانون، حقوق بشر، برابری جنسیتی، مبارزه علیه فساد اداری و ... از مواردی اند که جامعه جهانی بر آن تأکید دارد و حکومت افغانستان بسیاری از این تعهدات را برآورده کرده است.
از این رو، امیدواری‌های زیادی وجود دارد که این بار نیز کشورهای شرکت کننده در نشست جنیوا، تعهدات مالی خود را برای چهار سال آینده‌ی افغانستان تمدید کنند.
به این دلیل که از یک سو افغانستان تعهدات خود را به درستی عملی کرده است و از جانب دیگر، شرایط حساس کنونی باتوجه به جریان گفت‌وگوهای صلح بین‌الافغانی، ایجاب می‌کند جامعه جهانی هم‌چنان در کنار دولت و مردم افغانستان بماند.
موضوع مهم دیگر این است که کمک‌های جهانی اکنون مشروط به برخی تعهداتی است که دولت افغانستان باید به جامعه جهانی بسپارد. در حالی‌که پیش از این چنین نبود. مشروط بودن کمک‌ها باعث بیشتر شدن مسوولیت حکومت می‌شود و موثریت و کارآیی کمک‌ها را بیشتر می‌کند.
با این حساب، مشروط بودن کمک‌ها و همین‌طور برآورده‌سازی شرط‌های جامعه جهانی از سوی حکومت افغانستان، کشورهای کمک کننده را وادار می‌سازد تا هم‌چنان تعهدات خود در قبال افغانستان را حفظ و حتا در صورت نیاز، سطح کمک‌های خود را افزایش دهد. به امید استقرار صلح پایدار، رفاه و خودکفایی کشور عزیز ما.