بدون درک درست از مقدسات دینی، نباید احکام دین مبین اسلام را بازیچه و وسیله کسب ننگ و نام خود بسازیم، بلکه باید با درک درست از احکام و متون دینی، دستاورد  ها و زحمات چند ساله نظام جمهوری اسلامی افغانستان را در عرصه حقوق مدنی، اجتماعی و سیاسی زنان را در نظر داشته باشیم.
حقوق سیاسی زن و حضورش در عرصه های سیاسی و اجتماعی از مسایل مهم و در عین حال چالش بر انگیز همه کشورها و به خصوص در افغانستان امروز است. این مسئله که همواره مورد اهتمام حقوقدانان بوده در اوضاع و شرایط کنونی با حساسیت بیشتر دنبال می شود. مشارکت سیاسی پدیده جدیدی است که در جامعه سنتی زنان از آن محروم بودند و مردان به جای زنان تصمیم می گرفتند و در مسائل سیاسی مشارکت می کردند. اکنون که شرایط اجتماعی و سیاسی در کل جهان تغییر کرده، تحصیلات، بهره مندی زنان از بینش سیاسی و دسترسی به رسانه های جمعی و ارتباطات، حضور سیاسی زنان را در جامعه تشویق می کند.
اهميت و تأثير فرهنگ، نشأت گرفته از آداب و رسوم در عرصه اقتصاد، اجتماع، قانون و خانواده تا بدان جاست كه روح حاكم بر اين عرصه ها و نيز عنصر انگيزش مهم در راستاي اتخاذ سياست ها در روابط زن و مرد و نيز شاخص و معيار مشاركت زنان را فرهنگ و آداب و رسوم آن جامعه تعيين مي نمايد.
سنت، آداب و رسوم غلط نسبت به حقوق زنان از چالش هاي جدي جامعه اسلامي افغانستان امروز به شمار مي رود. زن مسلمان افغان از يك طرف با رويكردي در فرهنگ غرب مواجه است و از طرف ديگر، اسير نگرش سنتي بر خاسته از آداب و رسوم قبيله اي كه با حضور زن در اجتماع و فعاليت هاي سياسي وي مطلقا مخالف است پيامد مستقيم افراط و تفريط، فاصله گرفتن از حقيقت و بحران هويت است.
بسياري از اين آداب و رسوم نه ريشه عقلي و عقلايي دارد و نه ريشه ديني، كه اين گونه از سنت ها مانع بزرگ بر سر راه زنان قرار مي گيرد و آنان را از فعاليت هاي مشروع و قانوني به خصوص فعاليت هاي سياسي باز مي دارد. سنت هاي دست و پا گير اجتماعي كه حتي مانع بيرون شدن زنان از خانه هاي شان مي-شوند. متأسفانه، اين سنت ها بر برداشت هاي ديني جامعه ما، نيز تأثير گذاشته و رنگ ديني به خود گرفته اند و تصور جامعه اين است كه رعايت آن ها، رعايت احكام ديني است. اين وضعيت در مناطق روستايي كه سطح سواد و آگاهي در آن جا كمتر است بيشتر وجود دارد.
ساختار قبيله ي و سنتي افغانستان راجع به زنان باعث ناديده گرفتن حقوق زنان در جامعه ما گرديده است. مرد سالاري، تبعيضات جنسيتي، سنت و آداب رسوم غلط حاكم بر جامعه افغانستان، آنچه بيشتر جامعه زنان افغانستان را آزار مي دهد. نگرش منفي و رفتار تبعيض آميز ميان زنان و مردان در عرصه هاي گوناگون است. حال آنكه در متون ديني تبعيض ميان اين دو قشر مورد نكوهش قرار گرفته است.
در افغانستان خلاف صريح دستورات دين مبين اسلام اين رفتارها و نگرش جامعه ما نسبت به زنان به عهده عالمان و نخبگان ديني و دلسوزان فرهنگي است. تا اين ساختار اصلاح نشود حقوق زنان جامعه ما مخدوش و پايمال خواهند ماند.
در فرصت طلايي موجود در كشور بايد با تمام نيرو تلاش نمود. در اين راستا بر عالمان و روشنفكران ديني، رسانه هاي جمعي، است كه همگام و همدل به تصحيح و تغيير ديدگاه متحجرانهء واپس گرايان بپردازند و نگرش مردسالارانه آنان را متحول سازند هرچند چنين كاري سخت و دشوار است ولي مي توان از طريق آموزش به مردان و زنان اين مسأله را به صورت تدريجي حل كرد.
يكي از راه هاي احياي حقوق زنان در افغانستان حمايت از آزادي هاي مشروع زنان است. قيد مشروع به اين معنا است كه آزادي زن از افراط و تفريط خالي باشد نه محصور نمودن زن در كنج خانه و نه عدم حضور در صحنه هاي اجتماعي و سياسي، نه آزادي به معناي بي بند و باري و رعايت نكردن هنجارها و ارزشهاي اسلامي. زنان افغان بايد از فرصت كنوني استفاده مطلوب نمايند، از حقوق و جايگاه والاي كه دين مبين اسلام به آنان اعطاء نموده و فضاي مناسب كه ايجاد شده با حفظ ارزش هاي اسلامي در مسائل سياسي شركت نمايند.
يكي ديگر از راهكارها براي از بين بردن چالش هاي زنان جامعه افغانستان، فراهم سازي زمينه مشاركت سياسي و اجتماعي زنان و حضور پر رنگ آنان در صحنه هاي سياسي و فرهنگي است. زنان در طول تاريخ همانند مردان در تحولات اجتماعي نقش مؤثري داشته و در صحنه هاي سياسي و فرهنگي و حتي در صحنه هاي نظامي حضور فعال داشته اند. زناني چون حضرت خديجه و سميه (س) در صدر اسلام در پذيرش اسلام از بسياري مردان سبقت گرفتند، خديجه (س) از بذل مال خود در راه ترويج اسلام دريغ نكرد. چنانكه سميه نيز نه تنها بر اثر بلوغ فكري و فرهنگي حقانيت دین را تشخيص داد و مسلمان شده؛ بلكه با شكيبايي كم نظير شكنجه هاي توان فرسا را تحمل كرد. رسول خدا(ص) با مشاهده اين شكنجه ها فرمود: «صبراً يا آل ياسر ان موعدكم الجنه» اي آل ياسر! صبر و بردباري را حفظ كنيد كه وعده ي شما بهشت است. و پيامبر(ص) طبق دستور قرآن كريم با زنان مستقلاً بيعت مي كرد و بر سر اصول و معيارهاي پيمان مي بند و بدين گونه اين بدنه از جامعه اسلامي را با مسئوليت هاي سياسي و اجتماعي خويش آشنا مي ساخت.
زنان در صحنه هاي نظامي نيز حضور داشتند، قرآن كريم داستان ملكه سبا را كه يك زن است بيان مي-كند و از اين زن تمجيد مي كند كه دعوت حضرت سليمان را پذيرفته است. بلقيس با توجه به اينكه قدرت نظامي به حد كافي دارد ولي درايت و هوشياري او باعث مي شود كه حق را بپذيرد. اين داستان در واقع شخصيت و شهامت زن را در تاريخ اسلام بيان مي كند.
با توجه به متون ديني ما سزاوار است كه مردم افغانستان زمينه حضور زنان را در امور سياسي و فرهنگي فراهم سازند تا در کنار مردان در رشد، شگوفايي و استقلال سياسي، فرهنگي و ... كشور سهيم باشند.
مهمترين كمك و حمايتي كه هیأت مذاکره کننده دولت جمهوری اسلامی افغانستان در مقابل هیأت مقابل، مي توانند در باره حقوق و امتیازاتی که از ضروریات جامعه امروزی ما زنان محسوب می شود، اين است كه در ابتداء عوامل و محدوديت هاي رواني و امنيتي را از پيش روي زنان بردارند كه آن هم از جهات گوناگون مانند امنيت جاني، رواني، امنيت مالي و ... محسوب می گردد و اين امنيت زماني تامين خواهدشد كه علاوه بر نهادهاي امنيتي و انتظامي، همه اي مردم در جهت تأمين آن بكوشند، و زنان بتوانند از اين فرصت استفاده كنند و به جايگاه حقوقي خود برسند چنانكه اسناد داخلی و بین المللی نیز تأکید بر آن دارند از جمله اعلاميه جهاني حقوق بشر اعلام مي دارد: «هركس حق زندگي، آزادي و امنيت شخصی دارد.»
و همين طور قانون اساسي ج.ا.ا، دولت را به حمايت از آزادي و كرامت زنان مكلف نموده است مقرر مي دارد: «آزادي و كرامت انسان از تعرض مصؤن است» (فقر 2، ماده 24.)
اين ماده مفهوم عام دارد و مختص به مردان نمي شود، بلكه همه اقشار جامعه؛ از جمله زنان را هم شامل مي گردد.
بنابراین، صلح، عدالت اجتماعی و آزادی با حاکمیت قانون محقق می شود. پس باید عدالت اجتماعی یکی از پیش شرط های اساسی تأمین صلح در  نظام جمهوری اسلامی افغانستان باشد؛ چون عدالت منبع اصلی استقرار صلح در جهان و به خصوص کشور عزیز مان است. ساختار گفتمان صلح طوری چیده شود که حقوق اقلیت  ها و تمام اقشار جامعه به دور از تبعیض جنسیتی برای همه قابل دسترسی باشد.