نويسنده: نعمت‌الله ابراهيمي
مترجم: سخي خالد
منبع: د کانورسيشن

ایالات متحده با طالبان توافق‌نامه‌ی تاریخیِ را به امضا رساند که واشنگتن و متحدین‌اش را بر آن خواهد داشت که بعد از هژده سال جنگ بی‌وقفه، نیروهای نظامی‌شان را از افغانستان خارج کنند.
اکنون به نظر می‌رسد که توافق‌نامه‌ی صلح وارد پیچیده‌ترین مراحل گفت‌وگوها میان طالبان و حکومت افغانستان خواهد شد –که در اوایل هفته‌ی آینده آغاز خواهد شد- و در پیوند به طرح‌ریزی نقشه‌ی راه برای آینده‌ی کشور و برقراری آتش بس دایمی بحث خواهد شد.
این موضوع از آن جهت که حکومت افغانستان تا هنوز به اصرار طالبان در پروسه‌ی صلح نقشی نداشته، از اهمیت حیاتی برخوردار است. 
بسیاری از متحدین ایالات متحده، به شمول استرالیا از باز شدن این روزنه برای پایان دادن به یکی از نفس‌گیرترین و طولانی‌ترین جنگ‌های جهان استقبال کرده‌اند.
با این حال، بسیاری از کارشناسان زبده، به شمول سیاستمداران معروف امریکایی و دیپلومات‌ها و رهبران نظامیِ پیشین نگران هستند که [این] توافق‌نامه از آن جا که در برگیرنده‌ی تعهدات اساسی طالبان مبنا و ضمانت روند صلح واقعی نیست، طالبان را به موقعیت برتر قرار داده است.
حکومت افغانستان و جامعه مدنی در توافق‌نامه کاملاً کنار زده شده‌اند و هیچ وضاحت روشن و کوچک‌ترین ضمانتی به خاطر پاسداری از ارزش‌های حقوق بشری در افغانتسان [در این توافق‌نامه] در نظر گرفته نشده، به ویژه در پیوند به حقوق زنان و اقلیت‌ها که به واسطه‌ی طالبان [در گذشته] سرکوب و محروم شده‌اند. 
البته اختلاف‌های ناشی از این توافق‌نامه قبلاً بروز کرده است. طالبان به روز دو شنبه گفته که تا زمانی که حکومت پنج هزار زندانیِ طالبان را آزاد نکند، در گفت‌وگوهای بین الافغانی شرکت نخواهد کرد، چیزی که قبلاً توسط رییس جمهور غنی رد شده بود.
در نتیجه، بسیاری از افغان‌ها نگران هستند که این سازش، یک توافق‌نامه‌ی ناقص برای خروج نیروهای امریکایی است تا در کمپاین‌های انتخاباتی سال جاری منافع ترمپ را تأمین کند و  نه به خاطر آغاز پروسه‌ی جامع صلح در کشور.

آیا طالبان پیوندش را با گروه‌های تروریستی قطع خواهد کرد؟
این توافق‌نامه، در دو مرحله به اجرا گذاشته می‌شود. مرحله‌ی اول، شامل اقدام طالبان مبنی بر جلوگیری از القاعده و سایر گروه‌های تروریستی به خاطر استفاده از خاک افغانستان برای تهدید کردن ایالات متحده و متحدین‌اش است.
در عوض، ایالات متحده و ناتو به خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان در جریان 14 ماه موافقت کرده‌اند. به اساس زمانبندی در جریان 135 روز پس از امضای توافق‌نامه 5 هزار نیروی امریکایی از افغانستان بیرون می‌شوند و پنج پایگاه نظامی مسدود می‌شود.
در کوتاه مدت، احتمالاً طالبان به گونه‌ی تاکتیکی روابطش را با عناصر مشخص‌شده‌ی مربوط به شبکه‌ی القاعده قطع خواهد کرد تا [ظاهراً] به تعهداتش در توافق‌نامه عمل کرده باشد. اما ارتباط [طالبان] با این گروه‌های تروریستیِ بین المللی بسیار پیچیده‌تر و ظریف‌تر از آنچه است که در توافق‌نامه به آن پرداخته شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که طالبان فکر می‌کنند گروه‌های شبه نظامی خارجی، به دلیل ایدیولوژی مشترک و حمایت‌های طولانی‌مدت مادی [و انسانی] دو جانبه، از متحدین باارزش برای‌شان به شمار می‌رود. این مسئله باعث شده است که این گروه‌ها هرگز در افغانستان در تقابل قرار نگیرند.
این مسئله نشان می‌دهد که چرا روابط طالبان با القاعده ناشکستنی است، با وجود آن که حمله‌ی نظامی به رهبری امریکا به افغانستان به هدف ناکار کردن گروه‌های تروریستی راه‌اندازی شده بود. به گونه‌ی مشخص، شبکه‌ی حقانی، شاخه‌ی نیمه-خودمختار جنبش طالبان، از مدت‌های طولانی به این سو با القاعده و سایر گروه‌ها از نزدیک همکاری کرده است.
از جانب دیگر، طالبان با دولت اسلامی که قلمرو طالبان را مورد تهدید قرار داده بود، به سختی جنگید.
در نتیجه، طالبان، به خاطر پابندی نشان دادن به توافق‌نامه‌ی که با امریکا به امضا رسانده، احتمالاً به جای دنبال کردن نفرات متفرق‌شده‌ی القاعده حملاتش را بر شاخه‌ی خراسان گروه تضعیف‌شده‌ی دولت اسلامی شدت خواهد بخشید.
در درازمدت، اما گفتن این که طالبان به تهداتش عمل و ارتباطش را با القاعده و سایر گروه‌های تروریستی کاملاً قطع خواهد کرد کار دشواری است. مخصوصاً پس از خروج نیروهای نظامی ایالات متحده و عدم امکانات اطلاعاتی در منطقه.

سد راه گفت‌وگوهای صلح، چالش‌های بی‌شماری قرار دارد
برای موفقیت گفت‌وگوها میان طالبان و حکومت افغانستان، هر دو طرف نیاز دارند که روی نظام سیاسی آینده‌ی افغانستان اجماع نظر داشته باشند. این مسئله نیازمند این است که طالبان از خواسته‌ی‌شان که بازسازی امارت فرامحافظه‌کار اسلامی است کوتاه بیایند که قبلاً در بین سال‌های 1996-2001 شاهدش بودیم.
طالبان همچنان نیاز دارند که نسبت به حقوق ابتدایی سیاسی و مدنی و بستن پایگاه‌های امن‌شان در طول مرز با پاکستان تعهدات جدی نشان بدهند.
طالبان تا کنون به گونه‌ی جدی از گفت‌وگوهای مستقیم با مقامات حکومت افغانستان سر باز زده‌ و گفته که [این حکومت] دست‌نشانده‌ی قدرت‌های غربی است.
چنددستگیِ که پس از انتخابات ریاست جمهوریِ ماه سپتامبر در حکومت شدت گرفته تنها می‌تواند طالبان را در موقعیت برتر قرار دهد. و اجرای مرحله‌ی اول توافق‌نامه که خروج نیروهای امریکایی است احتمالاً موقعیت حکومت را بیشتر تضعیف و طالبان را جسورتر خواهد کرد.
در نتیجه، رسیدن به یک توافق سیاسیِ پایدار و جامع در جریان 14 ماه خروج کامل نیروهای خارجی کاملا مورد تردید قرار دارد.
با وجود ناکامی‌های حکومت، شهروندان از طالبان حمایت نکرده‌اند. نظرسنجیِ که سال گذشته توسط بنیاد آسیا صورت گرفت، نشان می‌دهد که 85 درصد افغان‌ها با طالبان همدردی ندارند.
مذاکره‌کنندگان طالبان گفته‌اند که آنان به دنبال انحصار کردن قدرت نیستند و حقوق زنان و آزادی بیان را مطابق قانون شریعت اسلامی به رسمیت می‌شناسند. اما به نظر نمی‌رسد که طالبان با تفسیر سخت‌گیرانه‌ای که از اسلام دارد آماده باشد تا نقش کم‌اهمیت زنان افغان را در ادارات دولتی و جامعه مدنی به رسمیت بشناسد.
حقوق اقلیت‌های مذهبی و قومی نیز یکی از نگرانی‌هاست. هزاره‌ها، یکی از گروه‌هایی است که پس از 1990 توسط طالبان به گونه‌ی بی‌رحمانه مورد ستم قرار گرفته‌اند.
در نهایت، پناه‌گاه‌های امن و پایگاه‌های طالبان در خاک پاکستان بدون تردید یکی از نکات کلیدی است که در گفت‌وگوهای صلح افغانستان در آینده‌ مورد بحث قرار خواهد گرفت. صلح پایدار در وضعیتی که شورشیان قادر هستند بدون بازخواست در طول مرز و با حمایت عناصر قدرتمند از کشور همسایه جنگ‌هایی را در افغانستان راه‌اندازی کنند، امکان‌پذیر نیست.
با وجود این چالش‌ها، یک راه حل صلح‌آمیز برای جنگی که در آجندای قدرت‌های منطقه و جهان قرار دارد، دستاورد قابل ستایشی است. صلح واقعی، پروسه‌ای دوامداری که نیازمند تعهدات مشتاقانه و حمایت‌گرانه‌ی بین المللی است، از دل آزمون‌ها و خطاها بیرون می‌آید.