دوحه، قطر- ایالات متحده و طالبان پس از نزدیک به دو سال گفت‌وگو‌های نفس‌گیر در دوحه، پایتخت قطر، اکنون در آستانه‌ی امضای توافق‌نامه‌ی صلح قرار گرفته‌اند که به سبب آن قرار است طولانی‌ترین جنگ ایالات متحده پایان بیابد.
دیپلومات‌ها از کشورهای افغانستان، ایالات متحده، هند، پاکستان و سایر کشورهای عضو سازمان ملل به همراه نمایندگان طالبان در صبح‌گاه روز شنبه در هتل «شیراتون» در دوحه، گردهم آمده‌اند، میعادگاه پنج ستاره‌ی مشرف بر خلیج فارس که قرار است ساعت یازده توافق‌نامه در آن جا به امضا برسد.
در اواخر روز جمعه، رییس جمهور ترمپ، سر افغان‌ها صدا زد که فرصت را برای برقراری صلح و رقم زدن «آینده‌ی جدید» برای کشورتان غنیمت بشمارید.
«تقریباً 19 سال قبل، نیروهای امریکایی وارد افغانستان شدند تا تروریست‌هایی که مسوول حملات نه و یازده سپتامبر بودند را ریشه کن کنند. ما در افغانستان صاحب دست‌آوردهای زیاد شدیم، اما به قیمت هزینه‌ی هنگفتی که بر نیروهای شجاع ما [ایالات متحده]، شهروندان مالیه‌دهنده‌ی امریکایی و مردم افغانستان وارد شد.»
ترمپ گفته است: «وقتی در انتخابات ریاست جمهوری خود را نامزد کردم، به مردم امریکا وعده سپردم که نیروهای امریکایی را دوباره به وطن بر می‌گردانم و تلاش می‌کنم که به این جنگ خاتمه بدهم. ما برای عمل کردن به وعده‌های که سپرده بودیم به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای دست ‌یافته‌ایم.»
مایک پمپو، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده، در دوحه شاهد امضای توافق‌نامه خواهد بود و مارک اسپر، وزیر دفاع احتمالاً با حکومت افغانستان در کابل یک اعلامیه‌ی مشترک صادر خواهد کرد.
توافق‌نامه، پس از یک هفته «کاهش خشونت» به امضا می‌رسد. توافق بر سر کاهش خشونت توسط واشنگتن اعلام شد که به گونه‌ی گسترده‌ی رعایت شده است [از جانب طرف‌های دخیل در جنگ].
در جریان هفته‌‌ی گذشته، حداقل 19 سرباز امنیتی و چهار غیرنظامی کشته شده بودند –کاهش قابل ملاحظه‌ در آمار تلفات به نسبت هفته‌های گذشته- که حکومت افغانستان به طالبان نسبت می‌دهد.
«نتایج مرحله‌ی مقدماتی»
گفته می‌شود که با امضای توافق‌نامه به روز شنبه، گفت‌وگوهای بین الافغانی میان طالبان و گروه‌های ذیدخل از جانب افغانستان آغاز می‌شود تا در مورد آینده‌ی کشور رایزنی کنند، به شمول حکومت افغانستان که از پشتوانه‌ی غرب برخوردار است.
کارشناسان با استفاده از عبارت «پیش توافق» می‌گویند که چالش اصلی در مسیر راه برقراری صلح پایدار در افغانستان به گفت‌وگوها بستگی دارد؛ جزییات این گفت‌وگوها بیرون داده نشده است.
اندرو واتکینز، کارشناس ارشد افغانستان در گروه بین‌المللی بحران به الجزیره گفته است: «باید در نظر داشته باشیم که توافق‌نامه‌ی که احتمالاً در بیست و نهم ماه فبروری میان طالبان و ایالات متحده به امضا خواهد رسید، توافق‌نامه‌ی صلح نیست.»
«برعکس این نتیجه‌ی مرحله‌ی مقدماتی پروسه‌ی صلح افغانستان است، نتیجه‌ی که برای کشاندن طالبان پای میز مذاکره با حکومت افغانستان و رهبران سیاسی به هدف آغاز گفت‌وگوهای پایدار ضروری بود.»
واتکینز اشاره می‌کند که به عوض طالبان-امریکا، حکومت افغانستان و طالبان باید در مذاکرات آینده روی مسایل مهم در پیوند به آینده‌ی افغانستان چانه‌زنی کنند.
کارشناسان و مقامات حکومت افغانستان می‌گویند که آن گفت‌وگوها به خاطر عدم اجماع نظر رییس جمهور غنی و عبدالله عبدالله، رییس اجراییه حکومت بر سر مسایل کلیدی امکان دارد ماه‌ها طول بکشد.
هفته‌ی گذشته، پس از این که غنی، رییس جمهور فعلی برنده اعلام شد، عبدالله بر نتایج برآمده از انتخابات اعتراض کرد. تا زمانی که هر دو رقیب اختلاف نظرهای‌شان را حل نکرده‌اند، هر پروسه‌ی سیاسیِ آینده در کشور می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
هر دو برای برگزاری مراسم تحلیف به روز پنج شنبه آمادگی گرفته بودند، اما با مشوره‌ی ایالات متحده به خاطر نگرانی‌های ناشی از به خطر افتادن برنامه‌ی امضای توافق‌نامه صلح تحلیف را به تعویق انداختند.
در سال 2014، دو رهبر توافق کردند که حکومت وحدت ملی تشکیل بدهند، کارزاری که خلاف قانون اساسی بود.
بشیر صافی، مشاور پیشین در حکومت افغانستان به الجزیره می‌گوید: «رییس جمهور غنی حاضر نیست که بار دیگر حکومت وحدت ملی تشکیل بدهد، همچنان که به هدف تشکیل حکومت همه شمول تحت فشار قرار دارد. غنی خواهان تقسیم رهبری نیست.»
او با اشاره به مقامی که عبدالله در سال 2014 به هدف کسب‌ آن چانه‌زنی کرد می‌گوید: «تا آن جا که مربوط عبدالله عبدالله می‌شود، او خواهان مشارکت فعال در تصمیم‌گیری و ایفای نقش به عنوان کسی است که در تمام موارد باید از او نظر خواسته شود.»
آیا طالبان، [میدان را] برده است؟
طالبان از مدت‌ها به این سو خواهان خروج نیروهای خارجی از افغانستان بود، آنان را نیروهای اشغال‌گر خوانده بود و عامل نزدیک به دو دهه جنگ در افغانستان.
در میدان مذاکرات میان نمایندگان طالبان و ایالات متحده در دوحه که در سال 2018 آغاز شده بود، ایالات متحده خواهان ضمانت از سوی طالبان مبنی بر این که خاک افغانستان برای تهدید منافع ایالات متحده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد در بدل خروج نیروهای خارجی از افغانستان شده بود.
پس از سال 2001، وقتی ایالات متحده طالبان را از قدرت کنار زد، نفرات این گروه دست به شورش‌ مسلحانه زدند.
اعضای طالبان امضای این توافق‌نامه را به مثابه‌ی پیروزی‌شان در نظر می‌گیرند، کارشناسان، اما می‌گویند که همه‌ی طرف‌ها بر سر این پیمان توافق دارند، به شمول حکومت افغانستان.
واتکینز به الجزیر گفته: «طالبان در اعلامیه‌ی‌شان که متوجه اعضای این گروه و سایرین است، به گونه‌ی قابل ملاحظه‌ ثابت قدم [و استوار] بوده‌ است. ادبیات «پیروزی»، یکی از بخش‌های انتقادبرانگیز اعلامیه‌ی طالبان است و چیزی که اعضای این گروهِ بزرگِ متنوع را گردهم آورده است.»
«در واقع، همه‌ی طرف‌ها (به شمول حکومت افغانستان که هرچند طرف اصلی این توافق‌نامه نبوده است) به گونه‌ی جدی اعلام موافقت کرده‌اند. »
«اگر حرف ترمپ را جدی بگیریم که گفته بود مخالف حضور نظامی امریکا در افغانستان است، امریکایی‌ها از امتیاز برخوردار است و فضا را برای برقراری صلح با پیشنهادکردن چیزی که به هر صورت اتفاق می‌افتاد آماده کرده است. این باخت نیست.»
او می‌گوید: «و طالبان توافق کرده‌ که پیش از خروج کامل سربازان خارجی از خاک افغانستان، با نمایندگان حکومت افغانستان می‌نشیند که این زمانی یکی از خواست‌های اصلی طالبان در ادبیات پیروزمندانه‌ی که به کار می‌برد بود؛ طالبان در تمام عرصه‌ها کوتاه آمده است.»
محمدشفیق همدم، معاون مشاور پیشین رییس جمهور غنی و مشاور ارشد ناتو در افغانستان بر اهمیت موافقت همه‌ی طرف‌ها که به جنگ خاتمه خواهد بخشید، تأکید می‌کند.
او می‌گوید: «صلح به آسانی به دست نمی‌آید. بعضی چیزها را باید در بدل صلح از دست بدهیم.»
در جریان 10 تا 15 روز پس از امضای توافق‌نامه به روز شنبه، طالبان و رهبران افغانستان به شمول حکومت احتمالاً با هم دیدار خواهند کرد.
انتظار می‌رود که آنان در پیوند به چارچوب افغانستانِ پسا جنگ، به شمول آتش بس دایمی، حقوق زنان و اقلیت‌ها، و حکومتداری با هم مذاکره کنند.
همدم می‌گوید: «جنرال جان نیکلسون، فرمانده‌ی ناتو که طولانی‌ترین دوره‌ی خدمت را در افغانستان سپری کرده، در سال 2017، جنگ جاری را یک «بن بست» خواند و مقاله‌ی سراج الدین حقانی، معاون گروه طالبان که هفته گذشته در نیویورک تایمز به نشر رسیده می‌رساند که طالبان حرف‌هایی برای گفتن داشته است: «همه‌ از جنگ خسته‌ شده‌اند.» [جنگ] همه را خسته کرده است.»