محور پنجم: ضرورت مشارکت احزاب سیاسی در پروسه ملی صلح با محوریت دولت
صلح؛ به عنوان یک پروسه مهم ملی و ضروری در افغانستان شمرده شده و دست‌یابی به آن، نیازمند اجماع ملی است. برقراری صلح دائمی و سرتاسری در کشور از خواست‌ها و آرمان‌های مردم این سرزمین است. تأمین صلح پایدار و  ثبات دائمی در کشور، بدون اجماع ملی و تلاش‌های همگانی امکان‌پذیر نخواهد بود. حکومت و نهادهای ملی، بین المللی و جامعه جهانی نیز از گفتگوها و مذاکرات صلح بر محوریت حکومت استقبال و حمایت می‌نمایند. احزاب سیاسی نیز ضمن همگام شدن با نظام و حمایت از جمهوریت، نسبت به فراهم نمودن زمینه اجماع ملی در ارتباط با بر قراری صلح پایدار و تامین امنیت دائمی در کشور نقش مهم داشته و باید احساس مسؤلیت نمایند و از اینکه خودشان را متعلق به مردم می‌دانند ناگزیرند در آوردن صلح پایداری که به نفع عموم جامعه باشد؛ سهم فعال داشته و در جهت آوردن صلح دائمی در کشور تلاش نمایند و در جهت ایجاد همدلی و همسویی میان اقوام و شهروندان از تمام توان و ظرفیت‌های موجودشان استفاده کنند. احزاب سیاسی به خاطر تحکیم وحدت ملی و تأمین صلح؛ لزوما باید از افراط‌گرایی و تندروی‌های مذهبی، قومی، زبانی و سیاسی دست بر داشته و با توجه به منافع مشترک ملی به سوی اعتدال و میانه‌روی گام بردارند.
احزاب سیاسی به عنوان مهم‌ترین ابزار مشارکت شهروندان در پروسه ملی صلح از جایگاه مهم برخوردار هستند و توسط آنهاست که می‌توان به صلح مبتنی بر اراده مردم دست یافت. به دلیل اینکه مشارکت مردان، زنان و گروه‌های اجتماعی موجود در کشور در پروسه صلح از طریق احزاب سیاسی بهتر تأمین گردیده و در فراهم سازی زمینه صلح دائمی موثر و مفید تمام خواهد شد. افزایش مشارکت از طریق احزاب سیاسی در تمام عرصه‌های اجتماعی خصوصا در آوردن  صلح در کشور قابل تردید نیست. افراد جامعه نیز تمایل دارند که از طریق مشارکت مؤثر در احزاب بتوانند در عرصه‌های مهم اجتماعی فعال باشند و خواست‌های مشروع و قانونی‌شان را به دست بیاورند. مشارکت گسترده توده‌ها در ارتباط با تحولات اجتماعی و سیاسی خصوصا در موضوع صلح می‌تواند چشم‌گیر باشد. به همین جهت احزاب یکی از ضروریات زندگی شهروندان شمرده شده است و به عنوان مهمترین رابط میان مردم و حاکمیت سیاسی محسوب گردیده است. پس نقش مثبت احزاب سیاسی را در ارتبات با تحولات اجتماعی نباید نادیده گرفت. برای این که احزاب سیاسی مردم و جامعه را در مبارزات اجتماعی رهبری نموده و اذهان عمومی را به هر سمت و سوی که بخواهند سوق می دهند. مردم نیز از طریق احزاب سیاسی می‌توانند در آوردن صلح و ثبات دائمی در کشور نقش مهم و سهم فعال داشته باشند. شهروندان کشور توسط احزاب سیاسی می‌توانند پروسه ملی صلح را از انحصار حزبی؛ سلیقه‌های شخصی؛ منافع گروهی و قومی خارج سازند و به صورت هماهنگ و سازمان یافته تر در جهت تحقق صلح گام بردارند. لذا بدون دخالت احزاب سیاسی شهروندان دچار پراکندگی گردیده و روند صلح به کندی مواجه خواهد شد. همچنان که احزاب سیاسی می‌توانند در رفع نیازهای اساسی حکومت و شهروندان ثمر بخش باشند و حکومت بدون همکاری سازنده احزاب در بسیاری از بخش‌ها و عرصه‌های اجتماعی دچار مشکل شده و قابلیت دوام و ثبات را ندارند. به همین جهت در پروسه ملی صلح نیز احزاب سیاسی را نمی‌توان نادیده گرفت. بلکه لازم است در مذاکرات صلح بین‌الافغانی به حضور احزاب سیاسی و نقش آن‌ها در ایجاد اجماع ملی؛ توجه جدی صورت گیرد. متحد شدن و مشارکت احزاب سیاسی در همه عرصه‌های اجتماعی مهم است. از این جهت حکومت ناگزیر است که احزاب سیاسی را با خود همگام سازد. حضور مسؤلانه و فعالیت‌های سازنده احزاب در ایجاد اجماع ملی و تحقق صلح پایدار قابل انکار نیست. بنابراین؛ به وجود آمدن اجماع ملی در گفتگوهای صلح با محوریت دولت ضرورت است. البته اجماع که مبتنی بر منافع مشترک ملی و حمایت از نظام جمهوریت باشد و بر حفظ دست‌آوردهای مهم نوزده ساله تاکید داشته باشد. حفاظت و صیانت از ارزش‌های حقوق‌بشری و آزادی‌های عمومی افراد باید از محورهای اصلی در مذاکرات صلح شمرده شود.
حضور احزاب سیاسی در پروسه صلح می‌تواند باعث شود تا از ارزش‌های حقوق بشری و آزادی‌های مندرج قانون اساسی محافظت گردد و نسبت به حفظ آن‌ها پافشاری صورت گیرد حتی می‌توانند حفظ این نوع حقوق و ارزش‌ها را از خطوط سرخ محسوب نموده و از آجندای گفتگوهای صلح بین‌الافغانی خارج سازند.  احزاب سیاسی در صورت اشتراک مسؤلانه در مذاکرات صلح می‌توانند از مقاومت و مبارزات مشروع این مردم متحدانه دفاع نمایند و نگذارند تا خون‌های پاک شهدای که در راه دفاع از ارزش‌های حقوق بشری و انسانی ریخته شده اند؛ ناحق و ناروا وا نمود شود. بنأ اگر احزاب سیاسی با محوریت دولت و با نگاه روشن به صلح و با احساس مسؤلیت جدی در مذاکرات صلح بین‌الافغانی اشتراک ورزند؛ بدون تردید و به هیچ وجه بحث ایجاد صلح؛ باعث تشویش ذهنی شهروندان از عواقب آن نشده و ترس و اضطراب مردم از بی‌نظمی در جامعه مرتفع خواهد شد و یا چنین نگرانی که در اثر از هم‌پاشیده شدن نیروهای امنیتی و اردوی ملی ممکن است هرج‌ومرج مجددا در جامعه حاکم گردد از میان برداشته خواهد شد و یا ترس از این که صلح ممکن است به  قتل‌عام‌های قومی و مذهبی و توحش و بربریت منجر شود از میان خوهد رفت و یا نگرانی از این که صلح ممکن است باعث از بین رفتن آثار مهم تاریخی در کشورگردد و یا قشر عظیمی از جامعه را از تحصیل محروم نماید و یا سبب بربادی و خرابی مجدد زیربناها و آبادانی در این کشور شود و یا صدها و هزاران نوع وحشت، ترس و نگرانی‌های دیگری که شهروندان در ارتباط با ایجاد صلح دارند از بین رفته و با دید مثبت به صلح نگاه خواهند شد. آنگاه هست که چنین گفتگوهای در مذاکرات صلح و نتایج آن قابل قبول برای همه اقشار و اقوام بوده و اثربخش خواهد بود. در صورت تحقق چنین صلحی می‌توان امیدوار بود که این نوع صلح تأمین کننده ارزش‌ها و تضمین کننده حقوق و آزادی‌های عمومی افراد در این کشور باشد. انتظار می رود که موضوع مورد توجه حکومت و احزاب سیاسی و طرف مذاکره کننده در گفتگوهای صلح بین الافغانی قرارگیرد.