صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

نگاه منطقه‌ای به بحران امنیت در افغانستان

-

نگاه منطقه‌ای به بحران امنیت در افغانستان

نظریه های ژئوپلیتیک که در شروع سده بیست از اهمیت به سزایی برخوردار بود با اختراع موشک های قاره پیما و ظهور نظریه های جدید در روابط بین الملل عملا ژئوپلیتیک اهمیت خود را از دست داد اما با آن هم مکتب امنیتی کپنهاگ بر اهمیت منطقه و ژئوپلیتیک آن تاکید می کند، تهدید از منظر این مکتب از نوع نزدیک به معنا که تهدید در مجاورت جغرافیایی قرار دارد. بری بوزان نظریه پرداز مشهور مطالعات امنیتی، به این عقیده است که برای درک بهتر امنیت باید سطح تحلیل را از سطح جهانی به سطح منطقهای  تقلیل داد. بوزان کشورهای را که یک محدوده جفرافیایی بر روند امنیت و ناامنی بالای یک دیگر تاثیر گذار هستند را مجموعه امنیت منطقه ای تعریف می کند. بوزان افغانستان را شامل مجموعه امنیتی خاص نمی داند و افغانستان را به عنوان دولت عایق میان سه مجموعه امنیتی؛ آسیای مرکزی، خاورمیانه و جنوب آسیا قرار می دهد.
پویش های امنیتی از زمان بازی بزرگ نشان داده است که افغانستان بیشتر متاثر از مجموعه از امنیتی جنوب و آسیا مرکزی بوده است. در آن زمان افغانستان به عنوان دولت عایق میان هند برتانیایوی و روسیه تزار شناخته شده بود و هر از گاهی انگلیس ها و یا هم روس به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از شاهان و سرداران افغان در جهت تضعیف دیگری استفاده می کردند. افغانستان در دوران جنگ جهانی اول و دوم بی طرفی اتخاذ کرد اما با پیوستن افغانستان به بلوک شرق در اواخر دهه هفتاد میلادی معادلات امنیتی در منطقه برهم خورد و افغانستان به مکان برای تلافی جویی ایالات متحده مبدل شد. ایالات متحده با تمویل مجاهدین افغان نقش مهمی در زمین گیر کردن شوروی در خاک افغانستان بازی کرد. با پایان جنگ سرد افغانستان نیز اهمیت ژئوپلیتیک خود را در منطقه از دست داد اما اتفاقات 11 سپتامبر دوباره افغانستان به مرکز توجه قدرت های بزرگ برگشتاند.
تحولات امنیتی از زمان بازی بزرگ تا 1990 میلادی نشان می دهد که پویش امنیت در موجود در دو مجموعه امنیتی آسیای مرکزی و جنوب آسیا بشترین تاثیر را بر امنیت افغانستان داشته است این موضوع بدین معنا نیست که پویش های امنیت مجموعه امنیتی خاورمیانه بالای افغانستان تاثیرگذار نبوده است. به همین منظور برای رسیدن به امنیت پایدار باید نگاه سیاست گذاران افغان منطقه ای باشد تا جهانی. در حال حاضر افغانستان به طور ناخواسته به میدان رقابت دو قدرت منطقه ای (هند و پاکستان) مجموعه امنیتی جنوب آسیا مبدل شده است. هر از گاهی افغانستان به سمت هند متمایل شده است واکنش شدید پاکستان را در پی داشته است و از سوی دیگر افغانستان با پاکستان بیشترین خط مرزی را دارد. این خط مرزی طولانی به نام دیورند هر دو کشور را به دو همسایه استراتیژیک امنیتی تبدیل میکند.
از سوی دیگر وجود گروه ها و شبکه های تروریستی در شبه قاره هند تاثیر مستقیم بر امنیت افغانستان داشته است که طالبان به حمایت کشورهای منطقه بعد از سرکوب شدید سال 2001 دوباره قدرت گرفته اند و ثبات سیاسی افغانستان را به چالش کشیده اند. افغانستان در چهار دهه گذشته لانه ی امنی برای شبکه تروریستی بوده است و این شبکه های تروریستی رابطه نزدیک با گروهای تروریستی در آسیای جنوبی و آسیای مرکزی دارند که امنیت هر دو مجموعه امنیتی متاثر می کند. قاچاق مواد مخدر از موارد دیگر است که امنیت افغانستان مختل می کند و افغانستان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در سطح جهان است. مواد مخدر افغانستان توسط شبکه بزرگ مافیایی منطقه ای از طریق آسیا مرکزی به روسیه و از طریق پاکستان و ایران به ترکیه به بالکان و اروپا انتقال داده می شود.
روندهای مذکور حاکی از آن است که امنیت اقغانستان با تحولات ها منطقه ای گره خورده است و برای دستیابی به امنیت دولت مردان افغانستان باید امنیت جستجو در این دو مجموعه و به طور گسترده در سه مجموعه مذکور جستجو کنند. افغانستان به داشتن موقعیت ژئواستراتژیک وصل کننده آسیای مرکزی به جنوب آسیا است، کشورهای آسیای مرکزی تلاش دارند تا از انحصار روسیه خارج شوند و از سوی پاکستان و هند نیازمند انرژی آسیای مرکزی هستند که این دو کشور را به هدف مناسب برای کشورهای آسیای مرکزی مبدل می کند. دستگاه دپیلماسی افغانستان می تواند از این موقعیت استفاده نماید و امنیت اقتصادی افغانستان را افزایش دهند. الگوهای دوستی و دشمنی نیز بر امنیت منطقه تاثیرگذار است که افغانستان با اتخاذ رویکرد دقیق نباید به میدان نبرد میان قدرت های منطقه مبدل شود. تحلیل دقیق از محیط امنیت منطفه می تواند راهگشایی رسیدن به امنیت باشد و به همین دلیل باید برای رسیدن به امنیت باید منطقه ای اندیشید.

دیدگاه شما