صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۳۱ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

عوامل موثر بر رشـد اقتصادی در افغانستان

-

عوامل موثر بر رشـد اقتصادی در افغانستان

میزان تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه و نرخ رشد اقتصادی از مهمترین شاخصهای عملکرد اقتصاد کلان است. بدون شک بسیاری از کشورها در صدد این است که شاهد افزایش در رشد اقتصادی در کشور خود باشند. چرا که میزان تولید و درآمد سرانه، بیانگر میزان متوسط رفاه اقتصادی افراد جامعه است.
نرخ رشد اقتصادی یعنی اگر تولید کالاها یا خدمات به هر وسیله ممکن در یک کشور افزایش پیدا کند، میتوان گفت که در آن کشور، رشد اقتصادی اتفاق افتاده است. رشد اقتصادی به تعبیر ساده عبارت است از افزایش تولید یک کشور در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سالهای پایه در سطح کلان. افزایش تولید ناخالص ملی(GNP ) یا تولید ناخالص داخلی (GDP ) در سال مورد بحث به نسبت مقدار آن در یک سال پایه، رشد اقتصادی محسوب میشود. با عنایت به اهمیت میزان تولید و رشد اقتصادی در هر جامعه، دستیابی به تولید بیشتر و نرخ رشد بالاتر، همواره دغدغه دولتها و ملتها بوده است. رشد اقتصاد به افزایش کمی و مداوم در تولید یا درآمد سرانه ار طریق ارتباط با افزایش در نیروی کار، مصرف، سرمایه و حجم تجارت معرفی میگردد. رشد اقتصادی نه تنها ممکن است شامل تولید بیشتر از طریق استفاده بیشتر از منابع و مواد اولیه باشد، بلکه به معنی افزایش کارایی تولید و افزایش میزان تولید به مقیاس مواد اولیه مورد استفاده نیز هست.
گراف بالا میزان رشد اقتصادی در افغانستان را از سال 2012 تا سال 2017 نشان میدهد. با توجه به گراف، به راحتی میتوان دریافت که رشد اقتصادی در این سالها کاهش یافته است و 12.75 در سال 2012 به 2.67 در سال 2017 رسیده است.
روند رشد اقتصادی به کمک دو نوع عامل اقتصادی و غیر اقتصادی مشخص میشود. رشد اقتصادی بستگی به منابع طبیعی، منابع انسانی، سرمایه، خلاقیت و تکنولوژی دارد که عوامل اقتصادی محسوب میگردند. اما رشد اقتصادی بدون تغییر و تحول در عوامل غیر اقتصادی از قبیل سازماندهی اجتماعی، شرایط سیاسی و ارزشهای اخلاقی غیر ممکن است و اینها عوامل غیراقتصادی هستند.
عوامل اقتصادی مؤثر بر رشد اقتصادی در افغانستان
الف- استفاده از تکنولوژی در فرآیند تولید
تکنولوژی تولید به مجموعه سخت افزار و نرم افزارهای تولیدی گفته میشود که در توسعه و تکمیل فرآیندهای تولید به کار گرفته می شود. تکتولوژیهای نوین تولیدی به شیوههای متعددی میتواند بر قابلیت رقابتی تولید تأثیرگذار باشند. بدون شک افغانستان که سال‌‌ها درگیر جنگهای داخلی و خارجی بوده است بسیاری از زیر ساختهای تولید از بین رفته است. امروزه به راحتی میتوان شاهد این موضوع بود که بسیاری از فابریکههای موجود در کشور از لحاظ صنعتی در رتبههای پایینتری قرار دارند و به هیچ وجه امکان تولید محصول با کیفیت که قادر به رقابت با سایر محصولات کشورهای خارجی داشته باشد نیست. حتی در صنایعی که دارای مزیت رقابتی هستیم نیز به دلیل نبود تکنولوژی مناسب امکان رقابت با سایر محصولات را نداریم. از طرفی دیگر نبود تکنولوژی مناسب هزینههای تولید در افغانستان را نیز بالا میبرد و همین مورد نیز در کاهش تولید و به تبع آن کاهش رشد اقتصادی تاثیرگذار است.
ب-تقسیم کار و تخصصی شدن وظایف
تقسیم کار (اختصاص دادنِ بخشهای مختلف کار به افراد مختلف) یعنی چگونه میتوان تولید را به وظایف مختلفی تقسیم کرد و امکان توسعهی ماشینآلات را برای کمک به تولید فراهم نمود و زمینهای را فراهم کرد تا نیروی کار، در محدودهی کوچکی از کارها تخصص پیدا کند. بدون شک تقسیم کار و تخصصی شدن کارها باعث افزایش دقت و بالا رفتن کیفیت در محصولات میشود و علاوه بر این سرعت افزایش تولیدات را نیز بالا خواهد برد. مشکلی که در این زمینه در افغانستان وجود دارد این است که بسیاری از افراد در شغلی که مشغول فعالیت هستند دارای تخصص نسبی هستند؛ اما این دسته از افراد به دلیل نداشتن سواد و نبود آموزشهای مناسب قادر به بالا بردن کیفیت مهارت خود نیستند و هنوز هم در انجام تولید به صورت سنتی و غیر تخصصی مهارت دارند و توانایی بهبود این وضعیت را ندارند و حتی بسیاری از این افراد به دلیل نداشتن دانش و سواد کافی در صورت وجود تکتولوژی مناسب هم قادر به استفاده از آنها نیستند. به عبارت دیگر ضعف نیروی انسانی در افغانستان باعث شده است که نیروی کار نتواند تخصص بیشتر در وظیفه خود داشته باشد.
ج- افزایش نیروی کار با کیفیت و متخصص
در قرن بیستم اقتصاددانان بر این باور بودند که سرمایه فیزیکی در زیرساختها محرک اصلی رشد اقتصادی است. دلیل این موضوع نیز این بود که اقتصاددانان بر این باور بودند که نرخ رشد اقتصادی یک کشور به حجم سرمایهگذاری و تآثیر آن بر تولید بستگی دارد. اما امروز دانشمندان نظریات متفاوتی را در این زمینه ارائه کردهاند. اما میتوان گفت یکی از عوامل مهم در رشد اقتصادی بدون شک نیروی انسانی با کیفیت است که در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. برخی از پژوهشگران بر این باورند که  پویایی هر اقتصاد بر اساس سطح کیفیت کالاها و خدمات تولیدی آن سنجش میشود و کیفیت کالاها و خدمات بستگی به نوآوری، خلاقیت و بهره وری نیروی کار و پیشرفت فناوری دانست.
بدون شک کیفیت نیروی کار در افزایش تولید نقش بسیار زیادی دارد. نیروی کار متخصص که قادر باشد روشهای نوین و جدیدی برای تولید محصولات پیدا کند و همچنین قادر به ایجاد خلاقیت و نوآوری چه در نحوه تولید محصول( نوآوری در خط تولید باعث کاهش هزینههای تولید شده و باعث افزایش تولید و در نتیجه در رقابت قیمتی با سایر محصولات می تواند برنده میدان باشد) و چه در کیفیت محصول( کیفیت محصول نیز می تواند باعث افزایش تولید و فروش بیشتر شود) می باشند. متآسفانه امروز شرایط افغانستان طوری است که از وجود نیروهای انسانی متخصص و با کیفیت محروم هستیم. معمولا در بسیاری از کشورها مهاجرت در جهت ارتقای کیفیت نیروی کار صورت میگیرد و بسیاری از افراد پس از طی دورههای آموزشی در سایر کشورها به کشور خود برمیگردند و به عنوان یک نیروی انسانی متخصص مشغول به فعالیت میشوند. اما متأسفانه چنین مواردی در افغانستان به ندرت پیش میآید.

دیدگاه شما