صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

کارآفرینی اجباری و کارآفرینی فرصت گرا

-

کارآفرینی اجباری و کارآفرینی فرصت گرا

در حوزه کارآفرینی، تمرکز بر این مورد است که چگونه زمینههای نهادی در رشد یا عدم رشد کارآفرینی اثرگذار است.  به طور مثال نقش نهادها در ایجاد و توسعه بنگاهها چگونه است. محیط نهادی، در صورت ثبات سایرعوامل (یعنی تفاوت در کیفیت نهادها)، آثار گوناگونی  بر سطح یا نوع کارآفرینی میگذارند. (نهادها قوانین بازی در یک جامعه هستند و یا به طور رسمیتر نهادها محدودیت هایی هستند که تقابل انسانها را شکل میدهند. نهادها را به دو دستهی نهادهای رسمی و غیررسمی تقسیم بندی می شود. نهادهای رسمی تمامی قوانین، مقررات، حقوق و ساختارهای رسمی اجتماع را در برمیگیرد. نهادهای غیر رسمی از لحاظ فرهنگی به عنوان پایههای برای مشروعیت کارآفرینی به حساب میآیند مانند آداب و رسوم، فرهنگ، سنت، عقیده و...)
یکی از مهمترین نظریهپردازان کارآفرینی در این زمینه بامول است که در آثار متعدد خود. نظریه اقتصادی را در کارآفرین ونظریه کارآفرینی را در اقتصاد تحلیل و تبیین کرده است. وی اعتقاد دارد، با اینکه کشورهای مختلف در عرضه فعالیتهای کارآفرینانه متفاوت هستند، اما بزرگترین تفاوت به سهم کارآفرینی درفعالیتهای مولد یا غیرمولد باز میگردد. وی معتقد هست که اگر شرایط موجود مناسب باشند، کارآفرینی باعث ایجاد ثروت خواهد شد، اما اگر شرایط مناسبی بر جامعه حاکم نباشد، کارآفرینان در خلق ثروت با شکست مواجه خواهند شد، زیرا در این حالت، فعالیتهای آنها میتواند به سمت فعالیتهای غیرمولد و حتی مخرب حرکت کند. نکته مهم نگرش بامول در این است که کارآفرینی می-تواند در اشکال مختلف نمایان شود که بعضی از آنها ممکن است در حالت کلی کاملاً نامناسب و نامطلوب باشند. از نظروی، با اینکه جامعه میتواند منابع و انگیزهای توسعه فعالیتهای کارآفرینی را فراهم کند، اما اگر شرایط نامناسبی بر جامعه حاکم باشد، کارآفرینان این منابع را برای منافع شخصی خویش و به بهای از دست دادن رشد اقتصادی بهکار خواهند گرفت. نهادهای مناسب با فراهم کردن حقوق مالکیت، ایجاد سیستم قضایی عدالت محور، اجرای قراردادها و ایجاد محدودیتهای قانونی موثر، باعث کاهش سودآوری فعالیتهای غیر مولد میشوند و موجبات حرکت افراد را به سمت فعالیتهای مولد که منشأ اساسی رشد اقتصادی و خلق ثروت هستند، فراهم میکنند. در این نگرش، تصمیم به انجام فعالیتهای کارآفرینانه، به نرخ سود یا بازده فعالیتها که کیفیت نهادهای سیاسی و قانونی عوامل تعیین کننده آن هستند، بستگی دارد.
در تقسیمبندی دیگری که توسط سازمان دیدهبان جهانی شکل گرفته است کارآفرینان را به دو گروه کارآفرینان اجباری و بهبودگرا تقسیمبندی کرده است. بر اساس تعریف دیدهبان جهانی، کارآفرینان اجباری، کارآفرینانی هستند که به دلیل نداشتن گزینه دیگری برای کسب درآمد، مجبور به راهاندازی کسبوکارمیشوند. از طرف دیگر کارآفرینان بهبودگرا(فرصتگرا) کارآفرینانی هستند که با انگیزه استقلال یا افزایش درآمد، وارد حوزه کارآفرینی میشوند  همچنین در کشورهایی که کم درآمد هستند و تأمین اجتماعی کمی دارند، میزان فراوانی از کارآفرینی اجباری وجود دارد. در این کشورها نبود گزینههای جایگزین برای کسب درآمد، افراد را وادار میکند که به سمت ایجاد کسبوکار بروند، حتی اگر آینده بنگاه آنها نیز بسیار مطلوب نباشد. اما در کشورهایی با درآمد بالا ومیزان فراوان تأمین اجتماعی، کمتر احتمال دارد که کسبوکاری با چشم انداز نامطلوب ایجاد شود. این وضعیت در کشورهای مذکور، موجب ایجاد میزان کمی از کارآفرینان اجباری میشود.
نکته قابل توجه در این است که کیفیت نهادها در شکلگیری کارآفرینی اجباری و یا کارآفرینی فرصتگرا تاثیر گذار میباشد. به این صورت که کیفیت بالای نهادها، بیانگر مناسب بودن فضای کسبوکار است که این امر به طور معمول با افزایش تولید و توسعه اقتصادی همراه است و باعث کاهش کارآفرینی اجباری میشود و با ایجاد فرصتهای مناسب برای ایجاد کسبوکار، کارآفرینی بهبودگرا را افزایش میدهد. بنابراین فضای کسبوکار، عاملی بسیار مهم در تعیین انگیزههای کارآفرینی است. بنابراین، انتظار میرود با بهبود کیفیت نهادی، نسبت کارآفرینان بهبودگرا به کارآفرینان اجباری افزایش یابد.
کارآفرینی اجباری و فرصتگرا در افغانستان
همانطور که گفته شد کیفیت نهادها در شکل گیری فعالیتهای کارآفرینانه بسیار مؤثر است. با توجه به گزارشاتی که سازمانهای جهانی از وضعیت کارآفرینان در افغانستان منتشر کرده اند، به راحتی می توان دریافت که وضعیت نهادها در کشور افغانستان در شکل مطلوب خود وجود ندارد. به عنوان مثال ثبات در قانون و قوانین یکی از معظلاتی هست که در بسیاری از گزارشات نیز دیده شده است. همچنین بروکراسی اداری و فساد در قوه فضاییه از جمله نهادهایی هستند که تاثیر بسیار زیادی در شکل گیری فعالیت های کارآفرینانه دارند. به نظر می رسد در کشور افغانستان با توجه به شرایط فعلی و وضعیت بد اقتصادی ، کارآفرینی که بیشتر در بین مردم رایج است، کارآفرینی از نوع اجباری می باشد یعنی مردم برای امرار معاش و فرار از فقر و گرسنگی راهی به جز ایجاد یک شغل برای خود ندارد و کمتر کارآفرینی به سبک فرصت گرا در افغانستان وجود دارد. علاوه بر این باید به این نکته نیز توجه داشت که ضعف نهادها در افغانستان باعث به وجود آمدن فساد و رانت و همچنین کارآفرینی غیر مولد نیز خواهد شد. یعنی این نوع کارآفرینی نه تنها  باعث رشد و پیشرفت جامعه نمی گردد بلکه باعث از بین رفتن منابع و امکانات در کشور نیز خواهد شد.

دیدگاه شما