صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

کارنامـۀ اقتصادی حکومت وحدت ملی - قسمت ششم

-

کارنامـۀ اقتصادی حکومت وحدت ملی - قسمت ششم

پیشینه
برای نخستینبار در سال 1342 خورشیدی یعنی 55 سال پیش در زمان ظاهرشاه سرک شرق ـ غرب موسوم به سرک «گردندیوال» هم زمان با ساخت شاهراه کابل، قندهار و هرات مطرح گردید.
در همان سال کشور آلمان پرداخت هزینه ساخت این پروژه را به عهده گرفت اما به دلیل مخالفت برخی از افراد و حلقات دربار شاه این پروژه رد شد و بجای آن سرک حلقوی کابل ـ قندهار ـ هرات مطرح شد که آلمانیها از پرداخت هزینه ساخت مسیر حلقوی دوم خودداری کردند و آمریکائیها بودجه آن را تمویل کردند.
در سال 1346 خورشیدی برای نخستین بار ظاهر شاه پادشاه افغانستان به مناطق مرکزی (هزارهجات) سفر نمود و در این سفر یکی از خواستههای مردم هزاره جات از پادشاه وقت ساخت این پروژه بود و ظاهر شاه نیز وعده ساخت آن را به مردم آن مناطق داد و طبق دستور وی این پروژه وارد اسناد دولتی گردید. از سال 1355 در زمان داود خان رئیس جمهور وقت افغانستان کار زیربنایی و زیر ساختی آن آغاز و تا سال 1357 یعنی زمان کودتای کمونیستها تا کوتل ملا یعقوب بخشی از کار زیربنایی از جمله ساخت پلچکهای آن انجام شده بود.
طول این مسیر بر اساس گزارش وزارت فواید عامه 705 کیلومتر و بر بنیاد پلان انکشافی (1398) حکومت محلی ولایت غور 870 کیلومتر میباشد (485 کیلومتر از فیروزکوه مرکز ولایت غور تا کابل و 385 کیلومتر از فیروزکوه تا هرات). شاهراه شرق و غرب بیش از 400 کیلومتر نسبت به مسیر شاهراه حلقوی کابل، غزنی، زابل، قندهار، هلمند و هرات نزدیکتر و کوتاهتر است.
این مسیر ولایات مرکزی مثل میدان وردک، بامیان، غور، دایکندی را به دو قطب اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی یعنی کابل و هرات وصل میکند و از بعد اجتماعی و اقتصادی برای ولایات مرکزی محصور در طبیعت خشن از اهمیت زیادی برخوردار است.
سرک گردن دیوال در دوره جدید
با سقوط رژیم طالبان و روی کارآمدن حکومت موقت و سپس حکومت جمهوری اسلامی افغانستان به ریاست حامد کرزی این پروژه مسکوت باقی ماند تا اینکه در سال 1385 بر اثر اصرار مردم و نمایندگان آنها در شورای ملی دوباره این پروژه مطرح گردید. متأسفانه آقای کرزی رئیس جمهور پیشین تلاش کرد که این پروژه جزو پروژههای ملی دارای اولویت قرار نگیرد و با بودجه و کمک خارجیها ساخته نشود بلکه آن را در قالب پروژه ملی داخلی که توسط دولت افغانستان تمویل میگردد، تعریف نمود.
در سال 1385 تعدادی از نمایندگان ولایات مختلف میدان وردک، بامیان، غور، دایکندی، بادغیس و هرات پیشنهادی عنوان ریاست جمهوری ارائه مینمایند و رئیس جمهور وقت بر مبنای آن حکمی را صادر نمود که «ملاحظه شد. پیشنهاد اعضای ولسی جرگه منظور است، وزارت فواید عامه بهطور عاجل جهت سروی و دیزاین آن جهت برآورد بودجه ساخت اقدام و وزارت مالیه برای تمویل آن سه میلیون دالر تأمین نماید».
بر بنیاد تلاشهای صورت گرفته در 24 عقرب سال 1385 حکم شماره 3296 رئیس جمهور کرزی به وزارت فواید عامه هدایت میدهد که «پروژه احداث و اسفالت سرک بهسود، غور و هرات را شامل پلان سال 1396 آن وزارت بسازد و کار آن را در سال آینده آغاز نماید» (سرور جوادی، وکیل سابق پارلمان، تارنمای لیگان)
پس از شامل شدن این پروژه در پلان انکشافی حکومت، در سال 1386 در حدود 3 میلیون دالر برای سروی و دیزاین این پروژه در نظر گرفته شد اما وزارت فواید عامه به دلیل اینکه این پروژه با کیفیت بهتر سروی، دیزاین و طراحی گردد، سه سال زمان را در نظر میگیرد و سرانجام در سال 1389 وزارت مالیه 20 میلیون دالر را از منابع ملی برای ساخت این پروژه اختصاص میدهد. این سرک در سالهای 2009 و 2010 (1388 و 1389) به طول 380 کیلومتر توسط شرکت استرالیایی SEMEC از گردن دیوال تا فیروزکوه مرکز ولایت غور سروی و دیزاین شده بود. قسمت دوم این سرک از سمت ولایت هرات تا ولایت غور به طول 338 کیلومتر توسط شرکت ترکی اومیگا (OMEGA) سروی و دیزاین شده است.
این سرک از کوتل اونی حد فاصل ولسوالی جلریز و ولسوالی حصه اول بهسود به طرف گردن دیوال منطقۀ در ولسوالی حصه دوم بهسود در ولایت میدان وردک، ولسوالی پنجاب ولایت بامیان، ولسوالی لعل و سرجنگل، و ولسوالی دولتیار ولایت غور، کوتل سرخون، ولسوالی چشت شریف و اوبی در ولایت هرات میگذرد.
بخش اول؛ 40 کیلومتر
در حال حاضر بخشی از این سرک که با سرک کابل ـ بامیان از طریق کوتل اونی که تا حصه اول بهسود مشترک است، ساخته شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است. فاز اول این سرک از حصه اول بهسود به طرف حصه دوم و کوتل ملا یعقوب شروع میشود. پس از اینکه سروی و دیزاین اولیه این سرک انجام شد، بخش اول آن به طول 40 کیلومتر پس از پنج سال در تاریخ 5/6/1390 با شرکت افغان ـ کوریا قرارداد شد و بنا بود که فیز اول طی 728 روز کاری (تقریبا دو سال) ساخته شود اما به دلایلی این این بخش تا سال 1396 بهطور کامل ساخته نشد بلکه بر اساس آخرین گزارش وزارت فواید عامه در حدود 70 فیصد کار آن تکمیل شده است. به دلیل تخلف شرکت از مفاد قرارداد و چندبار تمدید قرارداد این شرکت توسط اداره مربوطه و همچنین وجود سایر مشکلات، در آخر سال 1396 سرنوشت قرارداد با شرکت مذکور در شورای عالی اقتصادی مطرح و تصمیم به فسخ آن گرفته شد. در این جلسه، شورای عالی اقتصادی به وزارت فواید عامه اجازه داد که باقی مانده کار این بخش را از طریق قرارداد با شرکت سازنده 60 کیلومتر از طریق داوطلبی منبع واحد قرارداد نماید. 
بخش دوم؛ 60 کیلومتر
بخش دوم این سرک به طول 60 کیلومتر در تاریخ 19/4/1395 با شرکت ساختمانی وینکو امتیاز قرارداد شده است و طبق مفاد قرارداد بناست که این قسمت در طی 32 ماه کاری ساخته شود. هرچند کار در این قسمت جریان دارد اما به دلایلی میزان پیشرفت کار آن با مشکلات و چالشهایی اجتماعی همراه است و شرکت خواهان تمدید 128 روز کاری میباشد. در سال 1396 و 1397 در دفتر معاون دوم رئیس جمهور چندین جلسه مشترک میان شرکت قراردادی، وزارت فواید عامه و مقامات محلی ولایت میدان وردک در حضور معاون دوم ریاست جمهوری گرفته شد و جهت حل چالشهای آن تصامیمی اتخاذ گردید.
بخش سوم؛ از هرات به طرف ولسوالی چشت شریف 
بخش سوم این پروژه که از سال 1390 به بعد بودجه آن در بودجه ملی منظور گردیده اما تا کنون عملا کار آن در ساحه آغاز نشده است، بخش هرات ـ ولسوالی چشت شریف است. در 13 دلو 1395 قرارداد تمویل این پروژه به طول 155 کیلومتر میان وزیر مالیه وقت افغانستان و روبرتو کانتون سفیر ایتالیا امضا گردید. بر اساس گزارش وزارت فواید عامه، آمریت پروژه بایپاس هرات و هرات چشت شریف مسئولیت پیشبرد پروژه سرک هرات تا ولسوالی چشت شریف بخش سوم سرک گردن شرق ـ غرب (هرات ـ غور ـ کابل) را به عهده دارد. این بخش به طول 155 کیلومتر به پنج لات تقسیم شده است و لات اول آن به طول 35 کیلومتر در تاریخ 11/1/1397 از طرف ادره تدارکات ملی به اعلان داوطلبی گذاشته شده است و بخش دوم آن تحت سروی و دیزاین قرار دارد. 
این سرک با وجود اینکه از لحاظ مسافت نسبت به شاهراه کابل، غزنی، قندهار و هرات بیش از 400 کیلومتر کوتاهتر است و از لحاظ اقتصادی برای اقتصاد ملی از طریق کاهش هزینه سوخت وسایط ترانسپورتی، کاهش استهلاک ماشین آلات ترابری، کاهش هزینه حفظ و مراقبت سرکها و کاهش قابل توجهی در صرفه جویی زمانی بسیار مهم است اما به دلایلی سیاسی، اجتماعی و قومی در گذشته توجه جدی در مورد ساخت و تکمیل آن صورت نگرفته است و در دوره 13 سال حکومت آقای کرزی که میتوان آن را از لحاظ سرازیر شدن کمکهای خارجی به کشور دوره طلایی افغانستان نامید، این پروژه با بی توجهی ایشان روبرو گردید و از پروژههای ملی دارای اولویت خارج گردید و تنها وعده داده شده بود که با بودجه خود حکومت افغانستان ساخته خواهد شد. در دوره حکومت وحدت ملی هرچند نگاهها نسبت به مناطق مرکزی تا حدودی تلطیف شده و طبق وعدههای داده شده بناست که ساخت مسیرهای ارتباطی این مناطق با سایر نقاط کشور سرعت یابد مثل پروژه سرک یکولنگ ـ دره صوف و سرک دوشی بامیان، اما یقیناً تطبیق پروژههای زیر بنایی در مدت کوتاه کمی دشوار به نظر میرسد. فرجام سخن اینکه اگر پروژه شاهراه شرق و غرب و شاهراه شمال و جنوب که از مناطق هزارهجات میگذرند، به میزان سرعت که در دوره حکومت وحدت ملی گرفته است، ساخته شده و به بهرهبرداری برسند مناطق مرکزی از حصار طبیعی خارج شده در اقتصاد و ارتباطات مردم این مناطق و دسترسی آسان به شهرهای بزرگ و بنادر تجارتی بهبود خوبی رونما خواهد شد.

دیدگاه شما