صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

احزاب بستر ساز انتخـابات در افغانستان

-

 احزاب بستر ساز انتخـابات در افغانستان

امروزه در کشورهای جهان سوم احزاب به عنوان مهمترین ابزار مشارکت اهمیت پیدا کرده است. این کشورها در تلاش هستند تا نظامهای سیاسی مردمیرا  بنیاد نمایند که مبتنی بر اراده مردم بود و در سایه آن بتوانند نظام های نوین و مدرن سیاسی را در کشورهایشان استوار نمایند. یکی از پایه های مهم و رکن اساسی این نوع نظامهای سیاسی، مشارکت بیشتر مردم میباشد به نحو که از یکسو به حاکمان و رهبران سیاسی مشروعیت میبخشد و از سوی دیگر  پایه های نظام سیاسی را نیز استوارتر میگرداند. به همین جهت تلاشهای مداوم  برای شکل گیری ساختارهای جدید و نوین سیاسی و افزایش مشارکت دادن مردم در شکل گیری نظامهای سیاسی و تداوم این ساختارها و نهادها جریان دارد. علاوه بر این، احزاب میتوانند نقش مهمیدر ارتباط با ایجاد نظم و برقراری امنیت در جامعه داشته باشند به همین دلیل  اکثر افراد در جامعه تمایل دارند که سهم فعال ومشارکت موثر در احزاب داشته باشند. لذا رابطه مشارکت سیاسی با نهادمندی احزاب در کشورهای جهان سوم در دوران بعد از جنگ جهانی دوم به صورت جدی مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است و مشارکت گسترده و پرشور سیاسی توده ها به عنوان یک پدیده ای مثبت در ارتباط با تحول و تغییرات اجتماعی و سیاسی تلقی شده است. بنا بر این احزاب یکی از ضروریات زندگی جوامع بشری این عصر و نسل محسوب گردیده و به عنوان مهمترین رابط میان مردم و حاکمیت سیاسی شمرده میشود. در نظامهای سیاسی دنیا احزاب بعنوان چرخ دنده ماشین دموکراسی یاد میشود. در نظام سیاسی افغانستان نیز شاهد پیدایش احزاب و گروههای سیاسی مختلف با آرمانها و عقاید گوناگون میباشیم اما احزاب سیاسی به معنای واقعی کلمه نهادینه نشدهاند و هیچکدام از احزاب نتوانسته اند کار ویژه واقعی احزاب از جمله مشارکت سیاسی، جامعه پذیری سیاسی،  ارتباطات سیاسی و امثال آنها را داشته باشند لذا ضرورت نهاد های نظام مند، سازمان یافته، رسمی، قانونی و هدفمند در افغانستان همچنان احساس میشود.
حزب گروه يا سازمانی است که میکوشد تا نامزد و کاندید مورد نظر خویش را به قدرت برساند. به بیان دیگر میتوان گفت حزب يک سازمان سياسی است که در آن همفکران و طرفداران يک آرمان، داوطلبانه گردهم میآيند و آگاه ترين عناصر يک طبقه يا اقشار اجتماعی متحد المنافع را گردهم آورده و آنها را در مبارزات اجتماعی رهبری مینمايد. بنا بر این حزب سیاسی گروهی سازمان یافته است که هدف اصلی شان کسب قدرت سیاسی و بدست آوردن مناصب حکومتی برای رهبران و اعضای خود میباشد و با التزام به ایدئولوژی حزب که مجموعه ای از ارزش ها و اصول میباشد. در نظام های سیاسی دموکراسی، احزاب پس از پیروزی در انتخابات نقش عمده ای در تعیین افراد مورد نظر خود در ساختار حکومت ایفا مینمایند. لذا حزب سیاسی مجموعه ای سازمان یافته است که تلاش میکنند تا برای حمایت از اصول یا سیاستهای قانونی، حکومت را بدست گیرند.
رقابت احزاب سیاسی در انتخابات کارکرد مهم و یکی از فلسفه وجودی احزاب شمرده شده است. توسط انتخابات است که مردم میتوانند در نهادها و نظام های سیاسی مشارکت فعال داشته باشند و قدرت را کنترل نمایند. به همین جهت انتخابات به عنوان ابزاری است که به وسیله آن میتوان اراده شهروندان را در شکل گیری نظام های سیاسی و تعیین متصدیان حکومت سهم داد. علاوه بر آن انتخابات منجر به برگزیده شدن فرد  شایسته از سوی اکثریت مردم خواهد شد. به همین خاطر انتخابات رایج ترین ابزار مشارکت سیاسی مردم در کشورها نوین و توسعه یافته شناسایی شده و به رسمیت شناخته شده است. بنا براین احزاب سیاسی ارتباط مستقیم با انتخابات دارد. احزاب سیاسی با نظم بخشیدن به اندیشه ها و گرایشهای سیاسی موجود در جامعه میتوانند نقش مهم و فعال داشته باشند و در نزدیک کردن و تلفیق نمودن گرایش های فردی و اجتماعی رول اصلی را بازی نمایند و به مبارزه های انتخاباتی جهت داده و کارزارهای انتخاباتی را از شکل فردی خارج کنند و به صورت هماهنگ و سازمان یافته تر عرضه و ارائه نمایند. و بدون شک در سایه حضور احزاب است که تعداد نامزد های انتخابات متاسب خواهد گردید و از پراکندگی آراء شهروندان نیز جلوگیری خواهد شد و قدرت انتخاب و گزینش نمایندگی شرکت کنندگان در انتخابات نیز افزایش خواهد یافت. در حالی که اگر احزاب وجود نداشته باشند، شهروندان نیز دچار پراکندگی گردیده  و استعمال رأی با توجه به وابستگی های شخصی و احساساتی  یا سطحی صورت خواهد گرفت و همچنین احزاب میتوانند در جریان انتخابات علاوه بر دستگاههای رسمیأخذ رأی و نظارتهای رسمیاز طرف نهاد های داخلی و بین المللی مربوطه، برای تائید انتخابات و مراقبت از شفافیت و حسن اجرای پروسه انتخابات نقش و سهم فعال خواهند داشت و ارزیابی پیروزی یا شکست احزاب سیاسی در جریان انتخابات با خطای کمتری صورت خواهد پذیرفت. از این رو میان انتخابات و احزاب سیاسی پیوند و ارتباط نزدیکی وجود دارد. به همین دلیل است که حزب به عنوان مهمترين سازمان سياسی در دولت‏های مدرن  و توسعه یافته محسوب گردیده است و مهمترین رابط میان جامعه و حکومت به شمار می‏رود. پس میتوان گفت وجود احزاب يکی از شاخصه‏ های اصلی حکومت ها و نظام های سیاسی نوین و مدرن است. یعنی بدون حضور احزاب سياسی، دوام و استمرار دمکراسی امکان پذیر نبوده و ماندگار نخواهد بود. لذا بين دمکراسی و حزب رابطه‏ ای تنگاتنگ برقرار است. به نظر بسياری از صاحب نظران دمکراسی در نهايت چيزی جز رقابت حزبی نيست. وجود فضاهای انتخاباتی رقابت‏آميز جامعه ضروری بوده و انتخابات بدون رقابت احزاب معنی ندارد. حکومت  بدون وجود و حضور احزاب  سياسی امکان پذیر نخواهد بود و تجربه کشور های جهان نشان داده است که  سرکوب آن ها منجر به از بين رفتن آزادی های فردی و جمعی خواهد شد. به عبارت دیگر احزاب سياسی پس از دولت و حکومت قدرتمندترين نيروی سياسی در جامعه است که بيشترين سهم از فعاليت های سياسی را به خود اختصاص می‏دهد.
بدون تردید ضرورت وجود احزاب سیاسی در تمام جوامع بشری قابل انکار نبوده و به عنوان مهمترین نیاز اساسی شهروندان مطرح شده است. لذا وجود و حضور احزاب از خواسته های مهم شهروندان محسوب گردیده است. و حکومت نیز بدون حضور و همکاری و فعالیت سازنده احزاب قابلیت دوام و ثبات را نخواهد داشت. به همین جهت نظام های سیاسی احساس نیاز میکنند که مشارکت سیاسی تو ده ها را گسترش داده و با جامعه ارتباط سیتماتیک داشته باشند که یکی از مهمترین ابزار مشارکت سیاسی و تامین ارتباط میان دولت و افراد جامعه، وجود و نقش احزاب سیاسی است و مشارکت باید در قالب تشکیل احزاب عینیت یافته و عملی شود. البته واضح است که در هر جامعه ای وجود و حضور غیر مؤثراحزاب کفایت نمیکند. بلکه باید موانع فعالیت های احزاب شناسایی و برطرف شود و زمینه های حضور مؤثر احزاب در جامعه فراهم گردد. در افغانستان نیز توجه حاکمان و دولت مردان نسبت به این امر مهم لازم و ضروری بوده و باید زمینه دست یابی به توسعه ومشارکت سیاسی و قانونی، در حضور و فعالیت های سازنده سیاسی احزاب جستجو گردیده و تضمین و تامین شود.

دیدگاه شما