صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

توسعه یافتگی در پرتو نظام تربیتی است

-

توسعه یافتگی  در پرتو نظام تربیتی است

در کشورهای امروزی که همه به سمت پیشرفت و تکامل در تلاش هستند، نمیتوان اقدامات نهاد آموزشی و تربیتی را دست کم گرفت. زیرا از ارکان اصلی هر کشوری، تحصیلات بالای افراد آن جامعه و سیستم پویای تربیتی و آموزشی آن است. در قرن حاضر، آموزش و پروش همگانی به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار شناخته شده است و هر کشوری در جهان، بخش بزرگی از درآمد ملی خود را برای گسترش، بهبود و کارایی آن اختصاص میدهد. در واقع نظام آموزشی به خصوص سطوح ابتدایی آن، رکن اساسی جامعه است. بدون شک، نقش معلم در این سیستم بسیار مهمتر از هر نقش دیگری است. امروزه اهمیت دانش و سوادآموزی و نقش معلم بر هیچ کسی پوشیده نیست. معلم عنصر اصلی این نظام است زیرا به طور مستقیم و حتی غیر مستقیم، وظیفۀ هدایت و پرورش یک نسل و آیندۀ کشور را بر عهده دارد. تحقیقات و آثار علمی محققین و اندیشمندان نشان میدهد که شخص معلم مهمترین متغیر یادگیری افراد است. به عبارت دیگر، مهمترین عامل یادگیری، مواد آموزشی و یا روش تدریس نیست، بلکه خود شخص معلم است. به همین دلیل 5 اکتبر را به روز جهانی معلم اختصاص دادهاند و هر ساله در کشورهای مختلف این روز را گرامی میدارند و از افرادی که این روز به نام آنان مزیّن شده است، تجلیل و تقدیر میگردد.
اهیمت پیشرفت تحصیلی و نقش معلمان
پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، یکی از شاخصهای مهم در ارزشیابی آموزشی است و بیانگر میزان دستیابی به استندردها و اهداف آموزشی است. پیشرفت تحصیلی در تعریف برخی محققین به معنای جلوهای از جایگاه تحصیلی دانش آموزان گفته میشود. پیشرفت تحصیلی موضوعی است که به خصوص در حال حاضر مورد توجه تمامی کشورهای جهان است و هر ساله مقدار زیادی از بودجه کشورها، صرف آن میشود. زمانی پیشرفت تحصیلی در یک نظام آموزشی و در یک جامعه اتفاق خواهد افتاد که رکن اصلی آن نظام، از توامندی لازم برخوردار باشد. یعنی معلمین باید توانایی ایجاد تغییر و پیشرفت را در محصلین داشته باشند و به عبارت دیگر این افراد باید از سطح بالای سواد برخوردار بوده باشند و از روشهای آموزشی جدید و به روز آگاهی داشته باشند. اینگونه افراد میتوانند انگیزه تحصیلی برای فراگیران علم و دانش در مقاطع مختلف را فراهم کنند و جامعه را به سمت حرکت به بالا و پویایی سوق دهند. یعنی نظام تربیتی کشور، در گرو توانمندی معلمین است و در نهایت توسعه کشور در دستان معلمان کشور است. خوشبختانه بعد از سال 2001 و با حضور جامعه جهانی در افغانستان و سرمایه گذاری بر نظام آموزشی کشور و ساخت مکاتب و مؤسسات آموزشی در ولایات مختلف، تعداد محصلین و معلمین افزایش کمی نسبتاً خوبی را داشته است. اما شوربختانه به صراحت میتوان این موضوع را بیان کرد که پیشرفت تحصیلی با توجه به افزایش کمی مکاتب و نهادهای آموزشی، آنطور که باید تاکنون در افغانستان اتفاق نیفتاده است و دلیل اصلی آن، عدم توانایی معلمین در ابعاد مختلف آموزشی بوده است. لذا در ادامه، ابتدا پیشنهاداتی را در راستای تقویت نظام تدریسی و آموزشی کشور توسط معلمین بیان خواهیم داشت و در آخر، به برخی دلایل ضعف معلمین اشاره خواهد شد. از جمله وظایفی که معلمین باید در راستای ایجاد انگیزه برای محصلین انجام دهند و زمینه ساز ایجاد تغییر برای جامعه باشند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
الف-درک تفاوت شخصیت محصلین توسط معلمین
یکی از واقعیتهای جهان هستی وجود تنوع در میان پدیدههای عالم است. نه تنها گونههای مختلف جانداران و گیاهان با یکدیگر فرق دارند، بلکه اعضای هرگونه نیز با یکدیگر متفاوت است. انسانها نیز مشمول این قاعده هستند. تمام افراد از لحاظ تواناییهای ذهنی، روشهای آموختن، سبک و سرعت یادگیری، آمادگی، هوش و استعداد، شخصیت، علاقه و انگیزش نسبت به کسب دانش و انجام فعالیتهای تحصیلی با هم تفاوت دارند. بنابراین در نظر گرفتن تفاوتهای فردی محصلین در آموزش و برخورد متناسب با ویژگیهای خاص آنها از وظایف اصلی معلمین است. توجه به تفاوتهای فردی یادگیرندگان از سوی معلمان در بهبود کیفیت یادگیری و افزایش سطح پیشرفت تحصیلی آنان بسیار تأثیرگذار است.
ب-استفاده از نیازهای وجودی محصلین: محصلین زمانی برای شرکت در دوره درسی از انگیزه بالایی برخوردار خواهند بود که در کلاس درس تشویق شوند. تشویق بدین معنا که باید به آنان، کار و وظیفه مشخصی داده شود تا با انجام آن احساس رضایت خاطر داشته باشند. باید محصلین با انجام دادن، درست کردن، نوشتن، طراحی کردن، ایجاد کردن و حل کردن به فردی فعال و کنجکاو تبدیل شوند و زمانی که حس کنجکاوی آنان در مورد موضوعی برانگیخته شود، تلاش آنان برای حل موضوعاتی که برایشان تبدیل به نیاز شده است، دوچندان میشود. بدین منظور میتوان محصلین را در گروههای کوچکتری تقسیم کرد و هر گروه را به سمت موضوع و بحثی سوق داد که مباحث گروههای مختلف در راستای تکمیل یک موضوع کلی باشد. به عبارت دیگر میتوان با ایجاد یک نوع رقابت مثبت، نیازهای درونی محصلین را برانگیخت تا خودشان به سمت یادگیری و پیشرفت حرکت کنند.
ج-داشتن شوق و ذوق لازم در حین تدریس: زمانی که یک معلم و استاد بتواند با قدرت، شوق و ذوق کافی با محصلین خود در رابطه با موضوعی کار کند، قطعاً انگیزه محصلین افزایش خواهد یافت و آنها نیز با علاقه بیشتری برای یادگیری تلاش خواهند کرد.
د-تأکید بیشتر بر مهارت و یادگیری تا نمره: معلمین باید بیش از هر چیزی به مهارت و یادگیری متعلمین خود تأکید کنند تا نمره! زیرا تأکید بر نمره استعداد و توانایی محصلین را منحرف خواهد ساخت. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، تلاش شده است تا از نمره برای کنترل رفتار غیر علمی و آکادمیک استفاده نشود. تهدید نمره، ممکن است فوراً برخی محصلین را مجبور به تلاش بیشتری کند، اما محصلین بسیاری را محبور به پناه بردن به روشهای نادرست و غیر آکادمیک میکند که در نهایت در بلندمدت باعث میشود که این رفتار جزئی از شخصیت بسیاری از آنان شود که در مجموع برای آینده کل جامعه مضر و خطرناک است.
اشاره به برخی مشکلات معلمین کشور:
در افغانستان نیز افرادی زیادی منحیث معلم در مقاطع مختلف تحصیلی مشغول اجرای وظیفه میباشند که با مشکلات مختلفی ممکن است سروکار داشته باشند. قطعاً مشکلات معلمین میتواند بر کیفیت تدریس آنها و در نهایت بر آینده تمام متعلمین تأثیر گذار باشد. سرمایهگذاریهای مالی و علمی بر روی این قشر انسانساز که وظیفه تأمین آتیه روحی و روانی قشر آیندهساز جامعه را بر عهده دارد، نه تنها موجب ارتقای بهرهوری آنها، بلکه باعث بالندگی و سرافرازی ملت و کشور است. بدیهی است فرآیند آموزش و پرورش محصلین توسط معلمان زمانی به بهترین شکل خود محقق میشود که معلمین از امنیت شغلی، سلامت روانی در ابعاد مختلف آن، عزت نفس بالا و رضایت شغلی برخوردار باشند. در حقیقت، رهبری نسل آینده هر جامعهای به دست معلمان آن جامعه است. بنابراین معلم باید از لحاظ شخصیت، آنچنان باشد که محصلین او را به عنوان یک رهبر و راهنمای مطلع، مهربان و صدیق بپذیرند و الگوی رفتاری خویش قرار دهند. به جرئت میتوان گفت، یکی از مهمترین مشکلات معلمین کشور، عدم رضایت شغلی آنان است. در بسیاری از کشورها، رضایت شغلی را عاملی روانی میپندارند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال میانگارند. نبود رضایت شغلی معلمین ناشی از معاش کم، عدم حمایتهای مالی کافی در آینده و عدم سرمایه گذاری برای ارتقای ظرفیت آنان است. با نبود رضایت شغلی و نبود امنیت روانی برای معلمان، قطعا کیفیت تحصیلی در کشور پایین خواهد آمد، نظام تربیتی ضعیف خواهد شد و در نهایت روند توسعه کشور، کند خواهد گردید.

دیدگاه شما