صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

زیرساخت‌های تولیدی؛ پیش شرط توسعه کارآفرینی

-

زیرساخت‌های تولیدی؛ پیش شرط توسعه کارآفرینی

با توجه به چالش هایی که فراروی توسعه فعالیتهای کارآفرینان در افغانستان وجود دارد، به اقدامات جدی و فوری جهت تسهیل امور صاحبان ایده و پشتکار و تشویق آنان در عرصههای مختلف اقتصادی نیاز است. در این میان موفقیت شرکتهای تولیدی هر کشور منوط به وجود زیرساختهای آماده و مناسب تولید است. مطالعات امروزی بیشتر به تآثیر نقش غیر مستقیم دولت در اقتصاد از طریق ایجاد زیرساختهای فیزیکی و کاهش هزینههای تولید تآکید دارند. اشغال افغانستان توسط نیروهای شوروی و پس از آن قریب به سه دهه جنگ داخلی زیرساختهای اساسی نظیر جاده ها، شبکه برق، آبرسانی و سدها را به طور کلی ویران نموده است. میلیونها کمک خارجی که اکثرا از طریق موسسات غیر دولتی و خارج از برنامه بودجه سالیانه مصرف شد و عمدتا به جای آن که در بازسازی زیرساختهای اساسی سهم بگیرد صرف برنامههای غیر منسجم و سطحی گردیده است. دولت افغانستان هم به خاطر هزینههای سرسام آور مبارزه با تروریزم و دهشت افکنی نیروهای یاغی به خصوص طالبان، همواره در قسمت تآمین مالی بازسازی زیرساختهای حیاتی تسهیل گر امور تولیدی دچار کسری بودجه میشود.
در حال حاضر قریب به 78 درصد برق مورد نیاز افغانستان توسط همسایگان آن تآمین میشود و ماهیت وارداتی دارد، که برخی از سیستمهای انتقال برق نظیر آن چه از تاجیکستان وارد میشود بسیار قدیمی بوده و همواره دچار قطعیهای ناگهانی میباشد. قطعی برق، نوسان و افت شدید تقریبا در شهرهای عمده افغانستان نظیر کابل و هرات امری معمول و متداول است. چندین شهرک صنعتی که در شهرهای هرات، کابل، جلال آباد و مزار شریف که طبق سند چشم انداز توسعه افغانستان در سال 2005 احداث گردید هنوز از فراهم نبودن برق کافی و مناسب، که بتواند پاسخگوی تجهیزات کارخانه هایشان باشد، در رنج و زحمت اند. در مصاحبههای انجام شده با سرمایه گذاران داخلی و خارجی 75٪ نبود زیرساختهای لازم را دلیل عدم ورود به عرصه تولید معرفی کردند. آمارها نشان میدهد تنها نزدیک به 28 درصد مناطق افغانستان به انرژی برق دسترسی دارند. کم مهری نسبت به کارخانههای تولیدی را میتوان در گفتگویی که با یکتن از مهندسین شرکت وارداتی برق برشنا در شهر کابل داشتم به وضوح لمس کرد:
«ظرفیت برق وارداتی محدود است، برخی اوقات که از طرف دولت یا احزاب سیاسی قدرتمند جلسات سیاسی یا مهمانیهای آن چنانی در منزلهای شخصی یا هوتلهای کابل گرفته میشود به ما هدایت داده میشود تا ولتاژ برق آن ساحه را افزایش دهیم. خب ما که نمیتوانیم برق خانوارها را قطع کنیم؛ چون از همین فردا مردم شعارداده بر در شرکت تجمع میکنند. تنها کاری که میتوانیم این است که برق فابریکهها (بنگاههای تولیدی) را تا ختم جلسات مذکور قطع کنیم!...»
در نتیجه تامین برق و آب شهرکهای صنعتی که قلب فعالیتهای کارآفرینانه هر کشوری است باید در اولویت برنامههای وزارت خانههای انرژی و اقتصاد قرار بگیرد و هر چه سریع تر در اجرای آن تلاش شود.
یکی دیگر از زیرساخت هایی که در  تکمیل زنجیره خلق ارزش افزوده نقش حیاتی دارد وجود راههای مواصلاتی مناسب و سهولت حمل و نقل مواد خام، کالاهای نیم ساخته مورد نیاز بنگاههای تولیدی و رساندن کالاهای نهایی از انبارهای تولید به به مراکز عمده فروشی و خرده فروشی بازارهای محلی و بین المللی است. طبیعت کوهستانی و خشن افغانستان و جادههای خاکی و آسفالت نشده در کنار تهدیدات امنیتی از سوی طالبان و رهزنان از موانع جدی فراروی یکپارچگی و انسجام اقتصادی افغانستان به شمار میرود. به دلایل فوق شهرهایی که به نحوی چهارراه تجاری و مرکز فعالیتهای اقتصادی افغانستان محسوب میشوند بیش از آن که با هم در ارتباط باشند، پیوند اقتصادی و مراودات تجاری شان با کشورهای مجاور پر رنگ تر و وثیق تر به نظر میرسد. به عنوان مثال شهرهای هرات، قندهار و مزارشریف به ترتیب با کشورهای ایران، پاکستان و ترکمنستان داد و ستد و حجم معاملاتشان بیشتر است تا با همدیگر و سایر ولایات افغانستان. چنین وضعیتی گرچه به دلیل بهره مندی از تنوع مواد اولیه و لوازم مورد نیاز و حتی صادرات محصولات به بازارهای خارجی نسبتا به نفع کارآفرینان است ولی گاهی تیرگی روابط سیاسی و تنشهای منطقهای روابط تجاری را تحت الشعاع قرار میدهد. در چند سال اخیر بارها شده است که پاکستان به دلیل اختلافات سیاسی مرزهای خود را به روی تاجران افغانستان بسته است و مانع ورود کالاهای مورد نیاز افغانستان از طریق مرزهای خود شده است.
هزینههای بالای ناشی از حمل و نقل و عدم دسترس پذیری به هنگام به مواد خام و کالاهای نیم ساخته مورد احتیاج کارآفرینان و ناتوانی آنان از رساندن محصولاتشان به بازار در وقت و زمان مناسب، باعث شده است تا کارآفرینان در افغانستان توان رقابت با محصولات مشابه در سطح محلی و بین المللی را نداشته باشند. محاط بودن افغانستان به خشکی و عدم دسترسی به آبهای بین المللی فرصت عرضه محصولات افغانی به بازارهای اروپایی را از تولیدگران محلی به کلی سلب کرده است. از این رو به منظور تکمیل زنجیره خلق ارزش افزوده، راههای مواصلاتی جدید باید ایجاد شود زیرا ارتقای بخش حمل و نقل سبب میشود تا کارآفرینان ولایات مختلف با هم در ارتباط باشند و از این رهگذر انسجام اقتصادی به وجود آید.
تنها عرصهای که افغانستان در آن طی دو دهه پیشرفت چشمگیری داشته است زیرساخت مخابرات و ارتباطات است که آن را مرهون مشارکت فعال بخش خصوصی خارجی و داخلی است. در حال حاضر نود درصد مناطق مسکونی به خدمات مخابرات دسترسی دارند و حدود 23.21 میلیون کاربر تلفن موبایل در سرتاسر کشور وجود دارد. ده درصد جمعیت افغانستان که عمدتا شهرنشینان هستند از اینترنت استفاده میکنند. بخش مخابرات برای 204000 نفر فرصت شغلی ایجاد کرده است و سالانه بیش از 200 میلیون دلار آمریکایی برای دولت درآمد مالیاتی دارد. نکته آخر این که سیاستگذاران و مسئولین ذی ربط مد نظر داشته باشند که سیاست مرزهای باز در کنار ورود بی رویه کالاهای قاچاق به طور قطع تهدید جدی برای رشد کسب و کارهای نوپای هر کشوری است و گسترش چتر حمایت در قالب معافیتهای مالیاتی و سایر سیاستهای تشویقی نظیر محدودیت واردات کالاهای مشابه، تا مدت زمان معینی ضروری است، ولی پس از رسیدن به مرحلهای از بلوغ باید اجازه داد کارآفرینان در سطح محلی و بین المللی به رقابت بپردازند. در طی سال های 2008 تا 2012 بسیاری از شرکت های داخلی ما بر اثر سیاست دامپینگ کشورهای چین و ایران و عدم توجه دولتمردان افغانستان به سمت ورشکستگی سوق داده شدند، در حالی که حمایت های دولت می توانست آن ها را حفظ کند.

دیدگاه شما