صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

نانسی دوپری؛ حافظ میراث فرهنگی افغانستان

-

نانسی دوپری؛ حافظ میراث فرهنگی افغانستان

بیستوهشت ثور«روز جهانی میراث فرهنگی» است. به همین مناسبت خوب است نگاهی به میراث فرهنگی افغانستان و میراث دار واقعی آن بیندازیم. تاریخ افغانستان در دوره های مختلف با جنگ، خشونت، دهشت و نابسامانی گره خورده است، در این گیرو دار بگیروببند، جنگ و ویرانی چقدر سخت است که میراث فرهنگی حفظ بماند و نابود نشود. در عصر که دغدغهی زنده ماندن از هجوم تیر و تفنگ و راکت مسئلهی اساسی زندگی به شمار میرود، چه کسی میتواند به فکر حفظ فرهنگ و میراث فرهنگی باشد؟ در درون تاریخ، انسانهای چنان بزرگ زیست می کند که تصورش هم برای ما ممکن نیست. نانسی دوپری یکی از همین انسانهای بزرگی است که در شرایط بسیار ناگوار و سخت افغانستان، زندگی با آسایش و رفاهش را در غرب ترک میگوید و وارد افغانستان میشود. او در میان دود و باروت در شرایط بسیار بحرانی به سراغ فرهنگ و داشتههای فرهنگی سرزمین ما میآید و چنان در آن غرق میشود که عمرش را در درون این میراث فرهنگی به سر میکند و سرانجام در همینجا و همین فرهنگ چشم از جهان میبندد. شناخت نانسی و فهم تلاشهای 55 سالهاش در مورد فرهنگ و تاریخ افغانستان و سرانجام دست آوردها و کارکردهای او برای ما لازم است. نوشتهی پیش رو نگاهی بسیار مختصر و گذرا به فعالیتهای فرهنگی نانسی در افغانستان دارد تا باشد که شناختی مختصری از نانسی داشته باشیم.
نانسی هتچ دوپری بانوی آمریکایی است که در سال 1927 در کوپرز تاون نیویورک متولد میشود. او با همسرش لویی دوپری در سال 1341 خورشیدی به افغانستان میآید. پسازاین تاریخ تمام فعالیتهای نانسی در محور افغانستان و میراث فرهنگی افغانستان میچرخد. همسرش نیز باستانشناس مشهور آمریکایی و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ افغانستان بود. این دو پژوهشگر توانا، یکعمر برای تاریخ، فرهنگ و آثار باستانی افغانستان تلاش و فعالیت میکنند. فعالیتهای نانسی دوپری بسیار گسترده و وسیع است که عرصهی فرهنگ، تاریخ، جامعه و زنان را در بر میگیرد. به صورت کلی میتوانیم به چند مورد از کارهای نانسی دوپری اشارهکنیم:
الف ـ چاپ کتاب و آثار راجع به افغانستان:
1ـ دره بامیان(1963)؛ 2ـ راهنمای تاریخی کابل(1965)؛ 3ـ هرات راهنمای تصویری(1966)؛ 4ـ سفر به بلخ (1967)؛ 5ـ راهنمای موزیم ملی افغانستان (1974)؛ 6ـ راهنمای تاریخی سفر به افغانستان( 1970)؛ 7ـ مبنای فرهنگ ناسیونالیسم افغانی(1990).

ب) مقالهها:
1ـ میراث فرهنگی و هویت ملی در افغانستان(2002)؛ 2ـ نقش معماری و هنر در خلق آگاهی ملی: دهه 1970 میلادی در افغانستان؛ 3ـ نقش و موقعیت زنان مهاجر افغان در پاکستان(1992)؛ 4ـ جامعه، زن و توسعه در افغانستان(1992)؛ 5ـ پشت نقاب در افغانستان(1978)؛ 6ـ زنان و نمادها: گرایشها و واکنشها(1990)؛ 7ـ نهاد خانواده در طول بحران افغانستان( 2004)؛ 8ـ زنان افغان در زمان طالبان( 1998)؛ 9ـ بلاغت انقلابی و زن افغان: زنان و رهایی قبل از انقلاب ثور 1358؛ 10ـ رئالیسم اجتماعی در ادبیات افغانستان(1992).
ج) مستندسازی و حفظ میراث فرهنگی افغانستان:
نانسی در دوران تسلط شوروی بر افغانستان و بعدازآن در دوران طالبان کوشش و فعالیت زیاد نمود برای حفظ آثار و میراثهای فرهنگی افغانستان و حفظ آثار موجود در موزیم ملی. او در سال 1994مجمع «حفظ میراث فرهنگی افغانستان» را در اسلامآباد راهاندازی کرد.
د) ایجاد «مرکز منبع معلومات افغانستان(ACKU )» در دانشگاه کابل:
این مرکز یکی از دست آوردهای کلان خانم دوپری است. در این مرکز بیش از 150 هزار سند در مورد افغانستان وجود دارد. این اسناد شامل کتاب، رسالههای دانشگاهی، مقالات علمی، مجلات، گزارشهای سازمانهای دولتی، غیردولتی، بینالمللی و داخلی ، آرشیف روزنامهها و مجلات قدیم و جدید،کلکسیون عکسهای افغانستان از قرن نوزده الی اکنون، کلکسیون نقشههای قدیمی، مواد کمیاب دیداری و شنیداری دربارهی فرهنگ و فولکلور افغانستان.
این مرکز یکی از قویترین مرکز علمی ـ فرهنگی در کشور است. به صورت مداوم سمینارها و کنفرانسهای علمی، فرهنگی، اجتماعی و...در این مرکز برگزار میشود. بر علاوه بخشهای تحقیقی، گروههای کتابخوانی، مرکز نشر کتاب که همان کتابخانهی «سیار توانا» است نیز در این مرکز وجود دارد.
با توجه به فعالیتهای فرهنگی و علمی خانم دوپری بر ما لازم است که او را بشناسیم و جایگاه او را در تاریخ فرهنگ افغانستان گرامی بداریم. او روح بزرگ و شخصیت خستگیناپذیر بود که تا جان در تن داشت یک لحظه هم از تلاش و تحقیق در مورد افغانستان و داشتههای فرهنگیاش غفلت نکرد. برای ما دَین است که خانم دوپری را قدر کنیم و سراغ فعالیتهای او را بگیریم. ما رسالت داریم که با مراجعه کردن به داده، اطلاعات و اسناد که نانسی جمعآوری کرده در راه شناخت، تجزیه، تحلیل، بهبود و گسترش فرهنگ مان گام برداریم. از تاریخ و فرهنگ دیروز ما پلی به سوی فردای خویش بسازیم. صدها کتاب، مجله، نشریه و اسناد دیگر در مرکز منبع معلومات افغانستان چشمبهراه ما است. اینک نوبت به ما رسیده تا این کار ارزشمند نانسی را بیشتر و بیشتر گسترش بدهیم. حیف است که این همه کار و فعالیت فرهنگی نانسی را به حال خودش واگذار کنیم و به سراغ این گنجینهی گرانبهای فرهنگی نرویم.
نانسی، پژوهشگر کمادعا ولی پر دست آوردی بود که ما تاکنون رسالت خویش را در قبالش ادا نکردهایم. کاری را که نانسی کرده و آثار فرهنگی را که او گردآورده و با چنگ و دندان حفظ کرده، بعید به نظر میرسد که هیچ فرد و هیچ نهادی دیگری در افغانستان انجام داده باشد. وزارت اطلاعات و فرهنگ با آن همه دمودستگاه و سازوبرگش شاید بهاندازهی نانسی در قسمت فرهنگ افغانستان کار نکرده باشد. من که ندیدم وزارت اطلاعات و فرهنگ چنین کار ارزشمندی انجام داده باشد. آنان که در عصر طالبان و گلوله و باروت در سوراخ سمبه ها میگشت، حتی به فکر فرهنگ و میراث فرهنگی نبود، امروز آمده سنگ میراث دار فرهنگ بودن را به سر و سینه میزند. میراث دار واقعی و ماندگار فرهنگ و میراث فرهنگی ما، نانسی است که بی دمودستگاه، بیادعا، بیهیاهو، بی نمایش و تظاهر چندین دهه فرهنگ ما را از نابود شدن نجات داده است.
گلایه دیگری را از دولت و دولتمردان داریم که به نانسی و کار بزرگ او، ارج و احترام که باید میگذاشت، نگذاشته است. در کابل دهها سرک، میدان هوایی، دانشگاه، تپهها و مراکز نظامی به نامهای رهبران سیاسی و مجاهدین نامگذاری شده است. نانسی که دم و دستگاه، تبلیغات، رسانه و قدرت سیاسی نداشت کسی جدیاش نگرفت و هیچ مکانی را به نام او نامگذاری نکرده است؛ اما بدون شک کار و فعالیت که او در این سرزمین انجام داده، بیشتر از کار است که رهبران سیاسی انجام دادهاند. این قدرناشناسی ما واقعاً جای تأسف دارد. از وزارت اطلاعات و فرهنگ و دولت جمهوری اسلامی افغانستان انتظار میرود که برای قدرشناسی از کارها و فعالیتهای نانسی دوپری، یک دانشگاه یا کدام مرکز دیگر را به نام او نامگذاری کند. هرچند که روح سرشار و تپندهی نانسی در تمام لایههای میراثهای فرهنگ افغانستان، بهویژه در مرکز منبع معلومات افغانستان میجوشد و میخروشد، اما نانسی دَین که بر ما دارد، قدرشناسی از او و کارهایش است. روح نانسی بزرگ همیشه شادباد!  

دیدگاه شما