صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

چگونه انتخابات به صلح منجر می‌شود

-

چگونه انتخابات به صلح منجر می‌شود

گذار از صندوق مرمی به صندوق رای
در کتاب انتخاب صلح ، من 122 توافق حاصل از مذاکره را که برای پایان دادن به منازعات داخلی بین سالهای 1975 و 2005 به امضاء رسیده بودند، بررسی کردم تا درک بهتری از نقش انتخابات و بازیگران خارجی در شکلگیری موافقتنامههای صلح به دست آورم. برای تجزیه و تحلیل پیشبینی کنندگان مفاد انتخابات با اشتراک طرفهای درگیر و نیز تجزیه و تحلیل مدت صلح بعد از این موافقتنامهها از مدلهای آماری استفاده کردم، و میکانیزمهای بکار رفته در توافقات موارد مطالعاتیام از کشورهای امریکای مرکزی را مورد بررسی قرار دادم.
شواهد بدست آمده نشان میدهد که از سال 1989 به این سو، تقریباً نیمی از تمامی موافقتنامههای حاصل شده از طریق مذاکره برای ختم منازعات داخلی دربردارندۀ مفادی برای انتخابات پسامنازعه با اشتراک احزاب سیاسی هر دو جناحِ دولت و گروههای شورشی بودند.
افزون بر این، اکثر موارد انتخاباتهای پسامنازعه، تحت نظر مأموریتهای صلحبانی- متشکل از ناظرین تحت حمایت تمویل کنندگانی که حاضر بودند در صورت بروز نقض و تخلفات از سوی طرفها، کمک خود راقطع کنند- برگزار شدند. بهطور مشخص، در 94 درصد از انتخابات پسامنازعه با اشتراک دولت و شورشیان، ناظرین بینالمللی نقش داشتند، در حالی که فقط 53 درصد از این نوع انتخابات بدون مشارکت همۀ طرفها برگزار شدند؛ در 77 درصد از انتخاباتهای پسامنازعه با اشتراک هر دو طرف، بازیگران خارجی به نحوی ازانحاء قبل از برگزاری انتخابات شرایطی را وضع یا اعمال فشار کردند در حالی که در سایر انتخابات پسامنازعۀ بدون چنین اشتراک، این رقم فقط 44 درصد میباشد.
پژوهش من نشان میدهد که این رویکرد مفید و مؤثر است: در مواردی که انتخابات در توافقات گنجانیده شده و طرفهای دخیل موافقت کردهاند که برای اشتراک در انتخابات احزاب سیاسی تأسیس کنند، چانس صلح پایدار بهگونۀ قابل توجه افزایش یافته است. از مجموع توافقاتی که این شرایط در آنها در نظر گرفته شده بود، 70 درصد منتج به حداقل پنج سال صلح میان طرفهای امضاء کننده شده، در حالی که این درصدی در توافقاتی که انتخابات پسامنازعه با اشتراک همۀ طرفهای درگیر در آنها درنظر گرفته نشده بود، فقط به 44 درصد میرسد. این تاثیر مثبت بر فروکش کردن منازعات تنها در مواردی مشاهده شد که طرفهای درگیر انتظار نظارت و تضمین خارجی در مورد رعایت شرایط توافقات از طریق پروسههای انتخاباتی را داشتند.
حفظ صلح
شواهد به وضوح نشان میدهد که: هرگاه توافقات بدست آمده حاوی شرایطِ برگزاری انتخابات با اشتراک همۀ طرفهای درگیر باشد و بازیگران خارجی نیز در مقام ناظر و ضامن اجرایی شدن شرایط توافق بهمنظور رفع خلاء اعتماد میان طرفهای درگیر ایفای نقش کنند، مطمئناً میتواند منتج به برقراری صلح شوند. این نتیجهگیری با تحقیقات بدبینانه در مورد انتخابات پسامنازعه که میان انواع انتخابات و نقش قدرتهای خارجی در آن فرقی قائل نیستند، در تضاد قرار دارد.
سیاستگذاران وقتی در پی پایان دادن به منازعه داخلی هستند، نباید از انتخابات پسامنازعه تا زمانی که هر دو طرف دولت و شورشیان طرفدار این پروسهاند، بشرمند. حتی طرفهای منفور که بهعنوان بخشی از پروسه صلح خواهان گذار و تحول یافتن به اجزاب سیاسی هستند، در اکثر موارد باید به نام صلح اجازۀ چنین کاری را بیابند. سازمان ملل و سیاستگذاران بینالمللی باید تا به سرحد پیشنهادِ اجازۀ اشتراک در انتخابات به طرفهای خواهان مذاکره و توافق، پیش بروند. بر علاۀ این، ممکن است پیوند زدن مسایلی چون انحلال نیروهای نظامی، خلع سلاح، ادغام مجدد و سایر موارد ممد برای حفظ صلح به پروسۀ انتخابات به تطبیق آنها نیز کمک کند.
البته همۀ طرفهای درگیر از چنین شرایطی استقبال خواهند کرد. در قدم اول، هر کدام از طرفین باید بپذیرند که جنگ و منازعه هزینهبر است، بدانند که احتمال پیروزی قطعی و کامل بدون هزینهها و ضررهای غیرقابل پذیرش نامحتمل است، و این توقع را داشته باشند که فریب داده نخواهد شد و یک توافق بد بر آن تحمیل نخواهد گردید.
در این مرحله نیز بازیگران خارجی میتوانند ممد واقع شوند، بهویژه با اطمینان دادن به طرفهای درگیر در مورد این که تمامی شرایط مندرج توافقنامۀ که آنها پایش را امضاء خواهند کرد، رعایت خواهد شد. نیروهای حافظ صلح- حتی مأموریتهای کوچک نظارت که نیازی به نیروی تهدید کننده ندارند- و ناظرین بینالمللی انتخابات میتوانند بهگونۀ آزادانه روند رعایت شدن شرایط پروسۀ صلح را نظارت کنند. کمک کنندگان خارجی که همراه با این ناظرین و از طریق آنها کار میکنند، نیز میتوانند بهطور آشکارا کمکهای متنوع خود را از قبیل کمکهای خاص برای ترویج دیموکراسی و حکومتداری و صندوق امانتی حزب، مشروط بسازند تا شرایط توافق از سوی طرفها رعایت گردد. داشتن موقف و موضع صریح و روشن درباره این میکانیزمها میتواند به متقاعد ساختن طرفهای درگیر در مورد موجودیت ضمانت اجرایی معتبر کمک کند و در نهایت به صلح منجر شود. تقویت نقش سازمانهای بینالدول بهمنظور جلوگیری از سپرده شدن وظیفۀ تشخیص رعایت یا عدم رعایت و اعمال تحریمها به یک دولت، نیز میتواند در قسمت رفع نگرانیها درباره عدم بیطرفی کمک کند.
نکته نهایی
از آنجای که نقش بازیگران خارجی در حفظ صلح در جریان انتخابات و بعد از آن بسیار مهم است، هر گونه کاهش در بودجۀ سازمانهای دخیل مانند سازمان ملل متحد و اتحادیه آفریقا، ضربۀ سهمگینی به صلح خواهد بود. ایالات متحده امریکا بیشترین سهم را در تأمین بودجه مأموریتهای صلحبانی سازمان ملل دارد و نقش حیاتی در امر نظارت و کمک در مرحلۀ پسامنازعه داشته است. این نقش، بهویژه در زمینۀ انتخابات پسامنازعه، نسبتاً مقرون به صرفه است.

دیدگاه شما