امروزها روزهای نام‌نویسی برای شرکت در انتخابات ولسی‌جرگه است. همین روزها از این و آن‌سو گاهی شنیده می‌شود که مردم از شرکت در انتخابات استقبال نکرده است یا نام‌نویسی از سوی آدم‌های دارای شرایط رأی دادن ناچیز است. همین شنیده‌ها تا چه اندازه درست است یا نیست؟ برکنار، اما به‌راستی از خود بپرسیم شرکت کردن در انتخابات بهتر است یا شرکت نکردن؟ به‌درستی خردمندانه این خواهد بود که یک ترازو در پیش روی خود بگذاریم، شرکت کردن در انتخابات و شرکت نکردن را با هم تول کنیم، حساب و کتاب، ضرب و جمع و تفریق کنیم، وانگهی حساب کار به دست ما خواهد آمد.
با آنکه به‌روشنی نمی‌دانم شرکت مردم در نام‌نویسی پرشکوه است یا ناچیز؟ برکنار از این دو گزینه، اما به چند دلیل و برهان استوار و محکم شرکت در انتخابات از سوی مردم بهتر و سودمندتر از شرکت نکردن است:
1.             انتخاب نیکو، ترازوی میزان خرد سیاسی مردم- شایسته‌تر و سزاوارتر آن خواهد بود که به جای شرکت نکردن به انتخابات ولسی‌جرگه به انتخاب آدم‌های شایسته و سودمند بیندیشیم یا «انتخاب» خود را درست تنظیم کنیم؛ زیرا انتخاب خوب ترازوی میزان خرد و شعور سیاسی ماست. اگر شما از نمایندگان کنونی خود در ولسی‌جرگه گلایه دارید، شاید «انتخاب» شما درست نبوده است. شاید بدون پژوهش، شناخت، فهم دقیق به دنبال یک «هوی!» راه افتاده‌اید. افزون بر این، نمایندگان آیینۀ تمام‌قد نمای فهم، شعور و خرد سیاسی خود شماست.
نتیجه‌گیری این‌که به «انتخاب» خود شک کنید. این، یادآور همان ضرب‌المثلی است که خود را بشکن که آیینه شکستن خطاست؛ بنابراین شرکت نکردن شما شکستن آیینه است. این، روشن و آشکار است اگر نمایندگان شما در مجلس شورای ملی یا ولسی‌جرگه نیک کار نکرده‌اند و رضایت شما را برآورده نساخته‌اند، ممکن است ته کفش خود شما ریگ بوده است؛ لطفا کفش خود را وارسی کنید. مسلما کسی کفش شما را به زور در پای شما قرار نداده است. خواهشمندیم ریگ را از ته کفش خود بردارید.
شاید اولین دور انتخابات ولسی‌جرگه پساطالبان یاد شما باشد. نگارنده این نوشته، در آن دوره ناظر انتخابات بودم، به‌خوبی یادم هست که در یکی از ولایات محروم هشتاد نامزد انتخاباتی عنوان «داکتر» داشت، در حالی که آن هشتاد نفر فقط کمپودرک یا مالک دواخانه دهاتی بودند که حتی دواخانه‌ها جواز نداشت. من در یکی از جلسات نظارت که رئیس آن را یکی از مسئولین بخش‌های سازمان ملل به عهده داشت، ایده خود را در میان گذاشتم و گفتم تمام نامزدها هر ادعایی که می‌کند سند ارائه کند. در آن جلسه همگی از ایدۀ من سرباز زدند. پیام این خاطره برای مردم چیست؟ پیام، روشن است؛ زیرا خود مردم همواره در گزینش‌ها و انتخاب‌های خود دچار لغزش می‌شوند؛ پس بهتر است به جای شرکت نکردن در انتخابات به اصلاح «انتخاب» خود کمی درنگ کنیم و اصلاحش کنیم.
روشن‌تر بگویم: بیاییم یک سیلی به روی خود بزنیم؛ زیرا به گفته مولانای بلخی «این جهان کوه است و فعل ما ندا/ سوی ما آید نداها را صدا/ این بگفت و رفت در دم زیر خاک/ آن کنیزک شد ز عشق و رنج پاک/ زانک عشق مردگان پاینده نیست/ زانک مرده سوی ما آینده نیست.» باز هم به گفته مولانای بلخی مردم مرده آینده ندارد. پس بهتر آن خواهد بود تا با دست خود آینده را رقم بزنیم. هیچ کسی از هیچ جای این هستی نخواهد آمد تا سرنوشت شما را ترسیم کند، مگر خود شما مردم.
اگر شما برای خرید یک دست کالا برای خودتان در فروشگاه کالا می‌روید حتماً در انتخاب رنگ، نوع دوخت، زیبایی پسندی، مارک کالا با وسواس برخورد می‌کنید. با پوزش، شما برای خرید یک گاو یا گوسفند کم دقت می‌کنید تا بهترین گاو را بخرید. البته این مثل برای تقریب ذهن شماست. این مثال‌ها برای موضوع «انتخاب» گفته شد. حال که شما برای خرید این همه وسواس را یکجا به کار می‌برید، بنابراین برای انتخاب نمایندۀ خودتان در ولسی‌جرگه چرا وسواس به کار نمی‌برید؟ به هر صورت، اگر در کارکرد و کارنامۀ ولسی‌جرگه کدام مشکلی بوده، بهتر آن است که در انتخابات پیش روی با اشتراک شکوهمند و «انتخاب نیکو» شایسته‌ترین و لایق‌ترین افراد را گلچین کنید تا دموکراسی یا حاکمیت شما بر سرنوشت خود شما تحقق یابد. این را بدانید که با شرکت نکردن شما هیچ سودی به شما نمی‌رسد، جز این‌که شما را آدم‌های منفعل، شکست‌خورده و دموکراسی گریز نشان بدهد، جز اینکه آب در آسیاب دشمن بریزید دیگر سودی برای شما نخواهد داشت.
2.             مجلس نمایندگان یا ولسی‌جرگه یکی از قوه‌های سه‌گانۀ نظام سیاسی یا حکومت خود شما مردم است. این، بستگی به مدیریت، رهبری از سطح مردم، توانایی فکر و اندیشه شما مردم دارد؛ اگر چنانچه منفعل برخورد کنید، سنگ روی سنگ نگذارید، خشت روی خشت ننهید، با شرکت نکردن در انتخابات چه سودی در راه شما فرش سرخ پهن خواهد کرد! بدیهی است که تقویت نکردن قوه مقننه به معنی تضعیف کشوری خواهد بود که از آن شماست، مایملک شماست و دارایی شماست.
شاید این مثال برای مردم دهات خیلی آشناتر باشد اینکه دیگ روی سه‌پایه قرار می‌گیرد تا غذا پخته شود. مجلس شورای ملی یکی از پایه‌های حکومت شما است. هر آیینه قوه مقننه یا پارلمان یا مجلس نمایندگان با نمایندگی از تمام واجدین شرایط رأی شکل نگیرد و جور نشود، مانند آن است که سه‌پایه یا خزگ دیگدان یک پایش شکسته است. این مثال‌ها را برای تقریب ذهن شما با شما در میان گذاشتم تا قضیۀ سودمندی شرکت در ا انتخابات برای شما بهتر و شایسته فهمیده شود.
3.             شاید خود شما به نیکی به این موضوع آگاه هستید که کشور افغانستان، حکومت افغانستان، پارلمان افغانستان و تمام افغانستان مال هیچ‌کسی نیست، به‌جز خود مردم افغانستان. هرگاه شما کلاه خود را قاضی قرار بدهید، به نیکی درخواهید یافت که حکومت چیزی نیست جز یک مفهوم ذهنی که صورت بیرونی آن توسط خود مردم ساخته می‌شود. حال، اگر از حکومت و عملکرد و کارکرد حکومت گلایه دارید، به جای «نه» به انتخابات، به روی خودتان سیلی زده‌اید. هرگونه بیندیشید و هرگونه شوک مغزی روی خودتان بیاورید، در نهایت انگشت اتهام به تک تک شما برمی‌گردد؛ زیرا همین حکومت هر طوری هست، از افراد و کسان ساخته شده که همان افراد و کسان از متن خود شما مردم برخاسته، نه از کرۀ مریخ آمده نه از زیر زمین مانند قارچ برآمده‌اند. پس مشکل در هیچ‌چیزی نیست، به‌جز خود مردم؛ زیرا ما تک تک، در تمام فرایندها خامی می‌کنیم. فرجام تمام نگون‌بختی‌ها و بدبختی‌ها خامی خود ماست؛ بنابراین در شرایط کنونی که انتخابات ولسی‌جرگه در پیش روی باز هم خامی خود را تکرار نکنیم؛ بنابراین کار خردمندانه آن خواهد بود که با نام‌نویسی شکوهمند در انتخابات که تعیین سرنوشت به دست خود مردم است، شکوه خرد و خردمندی خود را نشان بدهید. بدیهی است که شرکت نکردن با هر ذهنیت‌های خام نه برای شما نان خواهد شد نه برای بچه‌هایتان کالا.
4.             بهتر آن خواهد بود تا با شرکت شکوهمندتان خاری به چشم دشمنان شوید. یاد ما و شما باشد که تک تک آرای ما و شما سنگ، خشت بنای نظام سیاسی‌ای است که به دست خود ما ساخته می‌شود؛ بنابراین پس نشستن، خوب به خود نیندیشیدن، دست نزدن به انتخاب نیکو، فقط یک پیام برای شما خواهد داشت: مردمی که توانایی مدیریت، برنامه‌ریزی، رهبری از سطح توده‌ها را ندارد. این، بدترین دشنام، خشن‌ترین و رکیک‌ترین دو و فحش به شما خواهد بود.
پس بهتر آن خواهد بود که به‌جای کنار کشیدن از شرکت در انتخابات تاریخی ولسی‌جرگه پای پیش بگذاریم تا با دست خود بنای مجلس نمایندگان را بسازیم، آنگونه که خود ما می‌خواهیم. باور داشته باشیم که حاکمیت مردم بر سرنوشت خود مردم از همین رهگذر به دست می‌آید؛ اگر به درستی خرد سیاسی خود را بیدار کنیم و بیازماییم.