صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۳۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

افغانستان از تقابل فرهنگی تا تفاهم فرهنگی

-

افغانستان  از تقابل  فرهنگی  تا تفاهم فرهنگی

بازخوانی بسیاری از مسائل در کشور از قبیل» بازخوانی مسائل سیاسی، دینی، اجتماعی و فرهنگی از ضروریات و نیازمندیهای حیاتی عصرِ امروز افغانستان است. نزدیک به چندین دهه  است که جامعهی افغانستان درگیر قرائتِ تُند و افراطی از دین  قرار دارد. از سوی دیگر جامعهی امروز افغانستان در تقابل فرهنگها، ارزشهای از خود و بیگانه گرفتار است. از این میان برخورد دیدگاهِ افراطی دینی نسبت به نوروز در چند سال اخیر ثبوتی بر این مدعاست. دیدگاهِ افراطی دینی باعث گردیده است بسیاری از جوانانِ کشور درگیر مسائل و نگرشهایی شوند که سرانجام کار، تقابل و رویایی عدهایی از جوانان در برابر عدهایی دیگر باشد و یا بصورت سادهتر آن می توان گفت» عدهایی تلاش دارند  ارزش های ملی/وطنی را  در برابر ارزشهای دینی و یا هویتِ ملی افغانستانی را در برابر هویتِ اسلامی قرار دهند.»
پیدایش نگرشِ قرائت تُند و افراطی از دین  در جامعه‌‌‌‌ی افغانستان در بسیاری از موارد و خصوصاً مسالهی نوروز در این چند سال اخیر در بین جامعهی افغانستان باعث گردیدهاست که دیدگاهِ سیاه و سفید به مسالهی نوروز و دیگر مسائل در بین تودههای کشور رشد فزایندهایی داشته باشد. رشدِ نگرش حلال و حرام با بسیاری از پدیدههای فرهنگی در بین جوانان افغانستان باعث شده است که تَنور جنگِ هویت مـلی در برابر هویت دینی بدلیل فُقدان بازخوانی و گفتمان در نهادهای علمی- دانشگاهی بطرف گرم شدن و تقابل باهم قرار گیرد. برای هر دو طرف درگیر نه تنها پدیدهی نوروز؛ بلکه بسیاری از مسایل ملی – فرهنگی در کشور مانند: هویت، دانشگاه، پوهنتون، افغان و.... بدلیل نبود فضایِ گفتمان و بازخوانی به کلمات تابو مبدل شدهاند. به همین دلیل کشوری که نتواند مولفههای علمی- عقلی را جایگزین اندیشههای فرسوده و کهنه کند، نمی تواند مشکلات گذشته ، حال و آینده را حل کند و این عمل  باعث می گردد که به عنوان یکی از عامل اصلی بحران ساز، جنگ و خشونت برای حال و آیندهی یک کشور  تهدید تلقی شود. برای جلوگیری از تولید بحرانهای متعدد فرهنگی- فکری در کشور نیاز است که روندی در بین جوانان تحصیلیافته، خصوصاً قشر دانشگاهی/پوهنتونی بوجود آید که بتوانند بدون کشمکش و تقابل ، مشکلات بجامانده از گذشته ، امرزو و فرداهای این کشور را در  یک طرح و مکانیزم (بازخوانی و گفتمان ) حل کنند. از تقابل فرهنگی باید بطرف تفاهم فرهنگی ، تمرین مدارا و تساهل حرکت کرد. از جاری شدن جویهای خون و هدر رفتن نیرویهای فکری جامعه و تودههای درگیر جلوگیری نمود. متناسب با مقتضیات زمانی ، مکانی جامعهی افغانستان مسیر عقلانی  را انتخاب نمود. چنانجه اخیراً دیده میشود که نگرشِ افراطی از دین دستافزاری شده است برای آن عده از گروههای مدعی اسلام که خواستار تحریک تودهایی جامعه علیه هر گونه هویت ملی/وطنی در برابر هویت دینی شده اند تا بدین وسیله بتواند با قرائت های غیر اخلاقی و غیر انسانی از دین به اهداف شان برسند. در این میان بازخوانی فرهنگی یکی از حیاتی ترین عناصر است که بسیاری از بحران ها، کج فهمی و بد فهمی را در کشور از گذشته تا بحال و آینده را می توان به ساده گی،  بدون هیچ هزینه جانی و مالی چارهجویی کرد. بازخوانی فرهنگ همچنان که تمرین انتقاد است ، تمرین مدارا و تساهل باهم نیز است. رشدِ ذهن و روحِ انتقادی و افزایش تحمل/بردباری در برابر اندیشهها و عقاید دیگران(مخالفین) مانند دو روی یک سکه هستند.
بنابر دلایل فوق می توان بیان داشت « جوانانِ پساجنگ افغانستان اگر توانستند مسیر تعصب کور و جهالت را بجای مسیر عقلمحور و خِرد‌‌محور جایگزین کنند می توانند الگوی مناسب ملیگرایی - اسلامی بیبدیل برای فرداها و آیندهی این کشور ترسیم کنند. هرگاهی که قرائتهای تُند دینی در برابر قرائتهای ملیگرایی قرار گیرد و طرفین در تلاش این باشند که یکی از این دیدگاهها بر دیدگاهِ دیگری غالب و مسلط شود نتیجه تکرار تمام ناکامیها و تلخیهای روزهایی است که در دهههای گذشته تا به امروز جامعهی پَساجنگ افغانستان به کرات تجربه کرده است.
لذا برای ختم رویاییها و تقابل باید هر دو نگرش ملیگرایی- اسلامی باهم بصورت موازی و برابر رشدِ متناسب با شرایطِ روح جامعهی افغانستان داشته باشد. تلاش و کوشش برای اسلامی کردن همه امور به همان میزان می تواند خطر و تهدید باشد که بخواهیم روند ملیگرایی را بصورت یکطرفه در افغانستان پیاده سازی کنیم.  نگارنده این متن معتقد است که جامعه از نظرها و فرهنگهای گوناگون می تواند سود ببرد. ازمسیرِ نفی و تقبیح، حلال و حرام ساختن فرهنگها می توان  بطرف  بازخوانی وگفتمان بمنظور حل مشکلات و اعتلای فرهنگِ ملی- اسلامی حرکت کرد و نخستین سود این نظر در جهت تمرین فرهنگِ گفتمان و بازخوانی است و در آخر امر می توان از این شیوه (بازخوانی و گفتمان )  از تقابل فرهنگِ ملی - اسلامی بطرف تفاهم هردو مورد حرکت کرد.

دیدگاه شما