صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

روزنه‌ای به مطالعات راهبردی در حوزه سیاست خارجی

-

روزنه‌ای به مطالعات راهبردی در حوزه سیاست خارجی

فصلنامه علمی- تخصصی اندیشه معاصر که توسط بنیاد اندیشه در حوزه علوم انسانی منتشر می گردد، نهمین شماره خود را به موضوع سیاست خارجی افغانستان اختصاص داده است. این شماره که به تازگی به زیور طبع آراسته گردیده است، مشتمل بر مقالات مرتبط با سیاست خارجی افغانستان است که پژوهشگران و متخصصین حوزه روابط بین الملل و سیاست خارجی به رشته تحریر در آورده اند. فصلنامه اندیشه معاصر جزء محدود جورنال های علمی است که به¬صورت منظم و با وزن علمی قابل قبول متشر گردیده و توانسته است جایگاهی خود را نزد پژوهشگران و محافل اکادمیک در داخل و خارج از کشور پیدا کند.
محمد قاسم عرفانی دبیر علمی این شماره در گفتگو با روزنامه افغانستان ما، تمرکز بر مبحث کلیدی در سیاست خارجی افغانستان، تنوع دیدگاه ها و گرایش های نویسندگان و رویکرد عینی مقالات به مباحث سیاست خارجی را، از ویژگی های برجسته این شماره دانسته معتقد است که این اقدام روزنه ای را فراروی پژوهشگران و مراکز علمی، جهت پرداختن به سیاست خارجی به منظور علمی سازی کنش پالیسی سازان و کنشگران ما در این عرصه، خواهد گشود. در بخشی از سر مقاله این این شماره آمده است:
«  با توجه به این که ما در عصر جهانی شدن -که  ویژگی برجسته آن وابستگی متقابل است- قرار داریم و از جانب دیگر افغانستان پس از یازده سپتامبر، در سایه حضور جامعه جهانی، بیش از دیگر کشورهای منطقه روابط گسترده سیاسی- امنیتی و اقتصادی با  دولت ها و نهادهای بین المللی دارد و از جانب سوم، موقعیت جغرافیایی کشور ما به عنوان قلب آسیا و  قرار گرفتن در خط مقدم نبرد با تروریسم جهانی، ایجاب می¬کند که سیاست گذاری و رفتار مبتنی بر مطالعات راهبردی در عرصه سیاست خارجی داشته باشیم. تجارب تعامل بین المللی ما چه در دوره ای که به عنوان منطقه حایل در مجاورت امپراتوری های استعماری قرن نوزدهم قرار داشتیم و چه در دوران جنگ سرد و پس از آن، گواه بر این است که جهت گیری ها و رویکردهای سیاست خارجی ما، همواره مبتنی بر توانمندی ها و ظرفیت های موجود کشور نبوده و در راستای تأمین منافع ملی گام های اساسی و به موقع برداشته نشده است. به طور سنتی و تحت تأثیر نفوذ قدرت¬های بزرگ، ما رویکرد بی طرفی را داشته ایم، گاهی عدم تعهد را شعار داده و در عمل وابستگی همه جانبه را برای کشور رقم زده ایم. گاهی از سیاست خارجی کثیر المحور سخن به میان آمده بدون این¬که بسترها و ظرفیت های عینی تحقق آن مورد مداقه قرار گیرد و امروز نیز بین راهبرد اجماع محور و تابع در نوسان قرار داریم. هنگام اتخاذ هیچ یکی از این رویکردها- جدا از محدودیت¬های بیرونی که بدان اشاره خواهیم کرد- حلقات وسیعی از نخبگان و مراکز علمی دخیل نبوده است.
جایگاه کشورها در نظام بین الملل و میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آن¬ها بستگی به سهم هریک، از قدرت جهانی دارد. دولت ها بر بنیاد شاخص های قدرت ملی از قبیل وسعت سرزمینی، جمعیت، دانش فنی، اقتصاد، منابع طبیعی، توان صنعتی، توان نظامی، نخبگان، سبک رهبری و جز آن به قدرت های بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم می شوند. افغانستان  به عنوان میراث دار چندین دهه منازعه، که با بحران ثبات و امنیت مواجه است و از مداخله همسایگان و قدرت های منطقه¬ای و فرا منطقه ای رنج می¬برد، نیازمند آن است که با شناسایی علمی و دقیق عناصر ایستا و سیال قدرت ملی خود، راهبرد سیاست خارجی خود را در بازه زمانی میان مدت و بلند مدت، تدوین و برای به فعلیت رساندن ظرفیت های بالقوه پلان گذاری کند. هم چنین مبارزه موثر با تروریسم که از خارج آب می خورد، در کنار جلب حمایت های بیرونی، نیازمند اتخاذ راهکارهای نرم افزاری در راستای کاهش و یا خشکاندن سرچشمه های بیرونی  آن بوده و از سویی هم لازم است که برای زدودن بسترهای داخلی حرکت های تروریستی و بی ثبات کننده مطالعات راهبردی انجام شود. برغم این که در عرصه امنیتی، ثبات سیاسی و مسایل اقتصادی با چالش¬های متعدد روبرو هستیم، اما فرصت های نیز وجود دارد که با استفاده از  ظرفیت نهادهای بین المللی جهانی و منطقه ای  و مواجه با تهدیدات مشترک گروه¬های تروریستی، بتوانیم اجماع منطقه¬ای و جهانی را در جهت مبارزه با تروریسم و بهره مندی از موقعیت جغرافیایی افغانستان به عنوان چهار راه ترانزیتی و تجاری منطقه، سامان ببخشیم.»
محورهای اصلی این ویژه نامه عبارتند از:
1. آسیب شناسی سیاست خارجی افغانستان- گفتگو با داکتر سپنتا وزیر امور خارجه و مشاور شورای امنیت ملی پیشین
2. تبین گذار از رویکرد موازنه گرایی منفعلانه، به امنیت جویی توسعه محورانه، در سیاست خارجی افغانستان.در سیاست خارجی/ مهدی عارفی
3. هیدروپلتیک و تاثیر آن بر روابط افغانستان و پاکستان/ فاروق انصاری
4. معرفت شناسی امنیت در سیاست خارجی افغانستان/ فرامرز تمنا و آرزو نورستانی
5. اهداف راهبرد امریکا در افغانستان و جنوب آسیا/ محمد قاسم عرفانی
6. افغانستان و ژئوپولیتیک تروریزم/ محمد هدایت
7.             جایگاه سیاست خارجی در سیاست ورزی افغانستان معاصر/ امان الله شفایی
8. بی طرفی در سیاست خارجی افغانستان/ نصیر احمد اندیشه
9. اهداف و بایسته های سیاست خارجی در وضعیت وابستگی پیچیده متقابل دولت¬ها/ اسماعیل عمار
10. دلالت¬های ژئوپلیتک در سیاست خارجی افغانستان/ محمد حسین خلوصی
11. هفتاد ایده آلیسم افغانی در برابر رئالیسم نظامیان پاکستان/ یاسین رسولی
12. نقش وزرای خارجه در شکل گیری سیاست خارجی افغانستان/ صفر احمد فهیمی
13. افغانستان و سازمان های بین المللی: مطالعه موردی سازمان تجارت جهانی/ مصطفی احمدی
14. تاثیر منازعه دیورند بر سیاست خارجی افغانستان/ دین محمد جاوید
در قسمت پایانی سر مقاله این شماره آمده است:
«باید اذعان کرد که این تن¬ها شروع خوبی است در این زمینه،  انتظار می¬رود که شاهد انتشار چندین مجله تخصصی در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل از طرف نهادهای علمی دولتی و غیر دولتی باشیم. ما شاهد هستیم که در دنیا مراکز مطالعات متعدد و بزرگ زیر عناوین مختلف با تخصیص بودجه¬های کلان در این عرصه فعالیت کرده و سیاست خارجی کشورهای شان را کمک می¬کنند. بنابراین از شخص رئیس جمهور و دیگر مسئولان ارشد و هم چنین نخبگان غیر دولتی و نهادهای علمی مستقل توقع می رود که با سرمایه گذاری در این عرصه در راستای موثریت سیاست خارجی کشور گام بردارند. ...با امید  به این¬که در سریعترین زمان ممکن شاهد انتشار مجله تخصصی روابط بین الملل و سیاست خارجی از طرف بنیاد اندیشه باشیم، این مجموعه کم نظیر را-  که حاصل ماه¬ها کار جمعی، گروهی از اندیشه¬وران بوده است- به پژوهشگران حوزه سیاست و روابط خارجی افغانستان تقدیم  می¬کنیم.»
دست¬اندر کاران روزنامه افغانستان ما، انتشار این ویژه نامه را به جامعه علمی کشور، پژوهشگران، مسئولان بنیاد اندیشه و مسئولان فصلنامه وزین اندیشه معاصر تبریک گفته، امیدوار است در آینده شاهد کارهای بهتر و گسترده تر در این عرصه باشیم.

دیدگاه شما