روز نهم حوت به نام روز ملی نیروهای دفاعی و امنیتی نامگذاری شده است. در این روز از فداکاری ها و جانفشانی های نیروهای امنیتی تجلیل می شود و در ضمن کمبودی ها و نقص های موجود در نهادهای امنیتی مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. روز نهم حوت یک روز مهم و تاریخی است که به ما فرصت می دهد تا از شهامت، شجاعت و از خودگذشتگی نیروهای امنیتی و خانواده های آنان گرامی داشت به عمل آوریم و خلأها و کاستی ها در این زمینه را شناسایی و برای جبران آن تلاش نماییم.
نهادهای دفاعی و امنیتی کشور ستون پایه هایی اند که ثبات نظام بر آنها استوار می باشند و بدون این نهادها و نیروها کشور نمی تواند سرپای خودش ایستاد شده و در برابر تهدیدها و تهاجم دشمنان خارجی و داخلی مقاومت کند. نیروهای دفاعی و امنیتی هستند که شبانه روز از استقلال، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشور دفاع می کنند تا مردم افغانستان در راحتی و آرامش به سر ببرند.
همه شاهد هستیم که گروه های تروریستی در سراسر کشور فعالیت دارند و از هر فرصت و زمینه¬ای برای برهم زدن امنیت و آرامش کشور بهره می برند. در طی یک سال هزاران حمله تروریستی و تهاجمی دشمن در سراسر کشور انجام می شود و بسیاری از مناطق و ولسوالی ها در معرض تهدید قرار می گیرد؛ اما با این حال شهروندان کشور در شهرها و روستاها می توانند به کار و زندگی خود ادامه دهند و تا حدودی از ترس و تهدید دشمنان در امان باشند.
زندگی و آرامش شهروندان مرهون زحمات همیشگی و شبانه روزی نیروهای امنیتی کشور می باشد و به این دلیل مردم همواره قدردان فداکاری های نیروهای امنیتی و دفاعی خواهند بود. امروز بر خلاف سال های قبل ما شاهد تقویت نیروهای دفاعی و امنیتی در عرصه های مختلف بوده ایم. این نشان می دهد که حکومت افغانستان با حمایت جامعه جهانی می کوشد تا نهادهای امنیتی کشور از وابستگی به کشورهای خارج رهایی یافته و با تجربیات مفید و ارزشمندی که در میدان های مبارزه کمایی کرده اند، در آینده تمام امورات دفاعی و امنیتی کشور را خود به عهده بگیرند و این قدرت و توانایی را داشته باشند تا در برابر تهدیدهای موجود به موقع مقابله کرده و توطیه ها و دسیسه های دشمنان را در نطفه خفه کنند.
قدرت نیروهای امنیتی ما در برابر تهاجم سراسری شورشیان و مقابله آنان در برابر بیست گروه تروریستی، بدون شک نمایانگر عزم راسخ و تصمیم قاطع این نیروها در دفاع از امنیت کشور می باشد. این تقابل نشان داد که نیروهای امنیتی ما درصورتی که درست آموزش داده شود و با تجهیزات و امکانات نظامی مدرن مجهز شوند، این توانایی را دارند که تهدیدها و دسیسه ها را خنثا کرده و فرصت هرنوع تحرک را به موقع از دشمنان سلب کنند.
انگیزه و توانایی های نیروهای امنیتی سبب شده که روند اعتماد مردم به این نیروها روز به روز افزایش یابد و حمایت های بیدریغ شهروندان از نیروهای دفاعی وامنیتی هر روز بیشتر گردد.
با این حال این نهادها هنوز هم از برخی نقص ها و کاستی ها رنج می برند که نمی توان از آنها به راحتی چشم پوشی کرد. ما دراین نوشته به چند مسأله مهم در مورد نیروهای امنیتی و دفاعی کشور اشاره می کنیم که توجه به آنها می تواند گره بسیاری از مشکلات را در آینده باز کند.
1-             همانطوری که از نام و عنوان نهادهای امنیتی پیدا است، این نیروها باید ملی باشد؛ یعنی هم از لحاظ ساختاری باید ملی باشد و از ترکیب همه اقوام و کتله های اجتماعی در افغانستان بدون تبعیض و تفاوت تشکیل شده باشد و هم از لحاظ کارکردی باید ملی باشد؛ یعنی مجموعه کارکردهای این نیروها باید در راستای تحقق اهداف ملی بوده و از گرایش های محدود قومی، سمتی و سیاسی به دور باشد.
متأسفانه در یک و نیم دهه گذشته آنطوری که انتظار می رفت، صفت ملی بودن در ساختار و کارکرد این نیروها به دلایلی برجسته نشده است. در سال های گذشته بارها احزاب سیاسی، جامعه مدنی و کارشناسان سیاسی و نظامی از روند تبعیض آمیز استخدام در نیروهای امنیتی انتقاد کرده و نسبت به یک جانبه گرایی و محدود نگری در روند استخدام در نهادهای امنیتی به شدت هشدار داده است.
علاوه بر ترکیب و ساختار باید روند آموزش در نیروهای امنیتی طوری باشد که همه نیروها، صرف نظر از تعلقات قومی و وابستگی های سیاسی و فکری شان، ملی تربیت شوند. به این معنا که اهداف ملی باید در روح و روان این نیروها نهادینه گردد و هیچ یک از این نیروها در موقع عمل نتوانند به مسایل غیرملی فکر کنند. نیروهای امنیتی در همه موارد باید منافع عموم مردم افغانستان را بر منفعت های محدود قومی و سمتی و گروهی ترجیح دهند.
2-             فساد در دستگاه های امنیتی یکی از معضلات جدی در این نهادها به شمار می رود. فساد اعتماد مردم را به این نیروها کاهش داده و حیثیت و آبروی نیروهای امنیتی را در انظار عمومی خدشه دار ساخته است. فساد دامنه¬ای وسیعی از عملکردها و تصمیم گیری های این نهادها را از روند استخدام، ترفیع و تبدیلی گرفته تا سیاستگذاری های کلان امنیتی در بر می گیرد. تا کنون موارد بسیاری از فساد در این دستگاه ها توسط نهادهای معتبر داخلی و خارجی برملا شده است.
اگرچه مقامات بلند پایه حکومت و از جمله رییس جمهور کشور، بر این امر واقف بوده و در مبارزه با فساد در دستگاه های امنیتی کشور تأکید کرده است؛ اما هنوز هم این روند با مؤفقیت های چندانی همراه نبوده است.
حلقه های فساد در نهادهای امنیتی، از یک سو انگیزه¬ای سربازان اردو، پولیس و امنیت ملی را کاهش می دهد و از سوی دیگر فداکاری ها، ازخود گذشتگی ها و قربانی های بیشماری نهادهای امنیتی را کمرنگ می سازد.
بنابراین حکومت برای برداشتن این لکه سیاه از نهادهای امنیتی کشور و برای اعاده حیثیت این نیروها باید با عوامل فساد در این نهادها مبارزه کرده و سیاست های مصلحت گرایانه در این موارد را به کنار بگذارد.
معرفی تعدادی از مقامات بلند پایه امنیتی به نهادهای عدلی و برکناری تعداد دیگر آنها به جرم فساد، گام های ارزشمندی در جهت پیرایش نهادهای دفاعی و امنیتی کشور از فساد است که بایستی از سوی مردم مورد استقبال قرار گیرد؛ اما با توجه به حجم فساد و گستردگی عوامل آن در نهادهای امنیتی، این گام های کوچک نمی تواند راه حلی برای چالش های بزرگ شمرده شود.
3-             پایین بودن ظرفیت های مسلکی نیروهای امنیتی نیز از مشکلاتی است که همواره مورد بحث و اشاره کارشناسان امنیتی و نظامی بوده است. اگرچه توانایی نیروهای امنیتی در سال های اخیر به صورت شگفت انگیزی تقویت شده است؛ اما باز هم در کل این نیروها هنوز از ظرفیت های مسلکی قوی برخوردار نمی باشند. همه نیروها باید آموزش های ویژه نظامی را بگذرانند و به لحاظ مسلکی و روانی توان مقابله با تهدیدها را پیداکنند.
4-             مسأله دیگر سیاست های کلی امنیتی است که در روحیه و مورال نیروهای امنیتی در گذشته، تأثیر منفی بجا گذاشته است. این سیاست ها تا هنوز از هماهنگی لازم برخوردار نبوده است. پیامد عدم هماهنگی در سیاست های کلی امنیتی، ناهماهنگی و ناهمگرایی عملی در میدان های جنگ بوده است. بسیاری از شکست ها و نا امیدی هایی که در سال های گذشته به وجود آمده است، پیش از آن که به عدم توانایی نیروهای امنیتی مربوط گردد، به ناهماهنگی ها در سطح سیاستگذاری ها و تصمیم گیری های امنیتی ارتباط می گیرد.
به هر حال روز ملی نیروهای دفاعی و امنیتی فرصتی را فراهم کرد، تا مردم بتوانند از کارکردهای این نیروها تجلیل به عمل آورد و از دستاوردهای آنان ستایش کنند. ما هم این روز را به همه شهروندان و بخصوص نیروهای دفاعی و امنیتی کشور و خانواده های آنان تبریک می گوییم.