صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

تاپی؛ گامی به سوی امنیت و شکوفایی اقتصادی

-

 تاپی؛ گامی به سوی امنیت و شکوفایی اقتصادی

دیروز با حضور رؤسای جمهور ترکمنستان و افغانستان، نخست وزیر پاکستان و وزیر دولت در امورخارجی هند، کار پروژه انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از طریق افغانستان، رسما در افغانستان آغاز شد.
این مراسم با حضور محمداشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان، قربانقلی بردی محمدوف رئیسجمهوری ترکمنستان، شاهد خاقان عباسی نخست وزیر پاکستان و مبشرجاوید اکبر، وزیر دولت در امور خارجه هند برگزار شد.
رییس جمهور در این مراسم، آغاز این طرحهای بزرگ اقتصادی را «پیام احیای مجدد، امید و اطمینان» از هرات به منطقه خواند و گفت که چهار کشور هند، پاکستان، ترکمنستان و افغانستان تاریخ مشترک همکاری را خواهند ساخت.
همزمان با آغاز کار پروژه تاپی در افغانستان، کار انتقال برق ۵۰۰ کیلو ولت ترکمنستان به پاکستان (تاپ)، امتداد خط آهن ترکمنستان به داخل افغانستان و امتداد کابل نوری در مسیر تاپی نیز شروع شد که مجموعه این پروژه ها امیدواری های زیادی را برای مردم افغانستان به وجود آورد.
تاریخچه طرح تاپی:
طرح اولیه این پروژه از سوی ترکمنستان در سال 1990 میلادی ریخته شد. سال هایی که کشورهای آسیای میانه پس از استقلال نیاز به صدور منابع شان به کشورهای خارج داشتند. ترکمنستان می خواست با عملی شدن این طرح بیش از سی میلیارد مکعب گاز خود را به پاکستان و هند صادر کند؛ ولی طرح عبور خط لوله گاز از ترکمنستان به پاکستان و هند در سالهای ۱۹۹۴ میلادی به صورت جدی تر پی گیری شد و در این رابطه دولت ترکمنستان با کشورهای افغانستان، پاکستان و هند وارد مذاکره شد. از آنجایی که ترکمنستان، توانایی عملی کردن این پروژه را نداشت، مجبور بود آن را با یکی از شرکت های بزرگ خارجی واگذار کند، دو شرکت بزرگ بریداس آرجایتاینی و یونیکال آمریکایی برای گرفتن این پروژه به رقابت پرداختند؛ ولی اختلافاتی که بعدا میان کشورهای ترکمنستان، افغانستان و آمریکا بر سر اجرای این پروژه بروز کرد، اجرای این پروژه تا زمان نامعلومی به تأخیر انداخت.
همانطوری که در اصل پروژه تنها خواست ترکمنستان مطرح نبود؛ بلکه در کنار آن نحوه تعاملات سیاسی میان کشورها نیز بر طرح اولیه این پروژه نقش ایفا کرد، در مرحله اجرا نیز خواست و منافع کشورها تأثیر خود را بجا گذاشت. در آن وقت یک مشکل میان کشور ترکمنستان و آمریکا وجود داشت که ایالات متحده آمریکا، مایل نبود این قرارداد به شرکت های غیر آمریکایی داده شود؛ اما از این طرف ترکمنستان که تازه به استقلال رسیده بود، از نفوذ آمریکا در منطقه و تأکید آن کشور روی دموکراسی و حقوق بشر هراسناک بود. نگرانی ترکمنستان این بود که با واگذاری این پروژه به شرکت آمریکایی، نقش آمریکا در تحولات منطقه پر رنگ تر می شود و این کشور می تواند برای تحت فشار دادن کشورهای دیگر از جمله ترکمنستان، از طرح مسایل حقوق بشری بهره ببرد.
مشکل دیگر میان افغانستان و آمریکا بود. در افغانستان رژیم طالبان حاکم بود. رژیمی که با دموکراسی و حقوق بشر از اساس مخالف بود و در افغانستان قدرت را با زور تصاحب کرده بود و قتل عامهای سیستماتیک راه انداخته بود که بارها از سوی سازمان ملل و سایر نهادهای بین المللی حقوق بشر محکوم شده بود. طرح پروژه تاپی فرصتی را برای طالبان فراهم کرد، تا از این پروژه به نفع خود بهره برداری کند. طالبان از این طرح اعلام حمایت کرد؛ اما گفته می شود که برای عبور خط لوله از خاک افغانستان به علاوه منافع مادی، خواهان به رسمیت شناخته شدن حاکمیت طالبان از سوی ایالات متحده آمریکا شده بود که این خواست از سوی آمریکا رد شد.
مسأله¬ای دیگر خصومت هایی بود که میان کشورهای هند و پاکستان جریان داشت و این دو کشور در آن شرایط نمی توانستند روی اجرای یک پروژه بزرگ اقتصادی باهمدیگر همکاری کند. هند بر اساس همین اختلافات، عضویت در این پروژه را نپذیرفت و بیشتر مایل بود، تا طرح خط لوله گاز ایران عملی شود. مجموع این عوامل سبب گردید که اجرای این طرح به تعویق بیفتد.
در سال ۲۰۰۲ میلادی باردیگر بحثها در مورد راهاندازی این پروژه آغاز شد. این بار در کنار کشور ترکمنستان به عنوان صادرکننده گاز، افغانستان نیز علاقه مندی خود را به اجرای این پروژه نشان داد. رایزنی های فراوانی که در این رابطه صورت گرفت، سبب شد که بانک انکشاف آسیایی از اجرای این طرح حمایت کند.
هند در سال 2008 رسما پیوستن خود را به این پروژه اعلام کرد که در تسریع روند عملی سازی این پروژه نقش مهمی ایفا کرد.
با این همه پیشرفت پروژه تاپی در اثر مداخلات برخی کشورها، اختلافات میان پاکستان و هند و نیز نارسایی هایی که در بخش تمویل پروژه وجود داشت، بسیار آهسته و بطئی بود و در بسا موارد با یأس و نا امیدی دنبال می شد.
قرارداد پايپ لاين گاز ترکمنستان در نهایت در ماه   سنبله سال ١٣٩٠ در عشق آباد پايتخت ترکمنستان، بين وزراى معادن چهار کشور عضو به امضا رسيد. این کشورها با امضای توافقنامه پایپ لاین گاز توانستند گام مهم و اساسی را در راستای مؤفقیت این پروژه بردارند. در سال 1394 قرارداد اجرای این پروژه میان رهبران کشورهای عضو به امضا رسید و در این تاریخ کار عملی پروژه تاپی در خاک ترکمنستان آغاز شد. اکنون کار پروژه تاپی در خاک ترکمنستان به پایان رسیده و دیروز آغاز کار آن در خاک افغانستان از سوی رییس جمهور افغانستان و ترکمنستان، نخست وزیر پاکستان و وزیر دولت در امور خارجه هند رسما آغاز شد.
مشخصات پایپ لاین گاز تاپی:
نام پروژه: خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هندوستان
تاریخ آغاز عملی پروژه: دسامبر ۲۰۱۵
هزینه پروژه: ۷.۵ میلیارد دلار خط لوله گاز و ۱۵ میلیارد دلار هزینه گاز
طول خط لوله گاز: ۱۸۱۴ کیلومتر
طول خط لوله در داخل افغانستان: ۸۱۶ کیلومتر
کشورهای ذینفع: ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند
تاریخ تکمیل پروژه: ۲۰۱۹ میلادی
تطبیقکننده: شرکت تاپی لمیتد
منافع این پروژه برای افغانستان:
ای پروژه منافع زیادی برای افغانستان دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-    دریافت سالانه بیش از 400 میلیون دالر حق العبور
2-    ایجاد هزاران فرصت شغلی به شکل مستقیم و غیر مستقیم
3-    ایجاد سب استیشن های برق
4-    رشد اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم
5-    افزایش عواید ملی
6-    انکشاف صنایع
7-    تأمین بخشی از انرژی مورد نیاز کشور
8-    تأمین گاز مورد نیاز کشور
9-    تثبیت جایگاه و اهمیت اقتصادی و استراتژیکی افغانستان
10-   تقویت امنیت و تمرکز روی مسایل مربوط به انکشاف اقتصادی
اما در این میان نقش کلیدی افغانستان منحیث یک کشور مهم از لحاظ کریدور اقتصادی میان آسیای میانه و جنوب آسیا بسیار مهم می باشد. نقشی که سال ها است افغانستان آن را از دست داده است. اگر با اجرای این طرح ها افغانستان بتواند نقش کلیدی خود را در اقتصاد منطقه بازی کند، می تواند هم از سود حاصل از پروژه های بزرگ اقتصادی بهره ببرد و هم نقش ژئو اکونومیک خود را در در رشد اقتصادی منطقه به اثبات برساند. اولویت دادن افغانستان به پروژه های اقتصادی می تواند این کشور را از میدان رقابت به عرصه¬ همکاری کشورها تبدیل کند. این نقش می تواند هم افغانستان را از لحاظ اقتصادی به خودکفایی برساند و هم در تأمین امنیت این کشور مؤثر بیفتد. موقعیت اکونومیکی افغانستان از یک سو کشور های جنوب آسیا را به شمال وصل می کند و از سوی دیگر اقتصاد افغانستان را از وابستگی نجات می دهد.
افغانستان امیدوار است که با اجرای این طرح، کشورهای ذینفع تلاش بیشتری برای امنیت افغانستان به خرج دهند و با اشتراک مساعی، منابع و سرچشمه های تفکر افراطی در منطقه را بخشکانند. همکاری کشورهای منطقه در مبارزه با هراس افگنی، نقش مهم و تأثیرگذاری در امنیت افغانستان و منطقه بجا خواهد گذاشت و راه مشترک انکشاف اقتصادی را در منطقه هموار خواهد کرد و فصل تازه¬ای در روابط اقتصادی کشورهای منطقه رقم خواهد زد.

دیدگاه شما