صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

مترو بس؛ گامی در جهت اصلاح الگوی سفرهای شهری کابل

-

مترو بس؛ گامی در جهت اصلاح الگوی سفرهای شهری کابل

روز پنجشنبه (25 جوزا 1396) فرصتي شد تا در کنفرانس مطبوعاتي و مراسم امضاي تعدادي از قراردادهاي سرک سازي شاروالي کابل حضور يابم. جدا از امضاي 16 قرارداد شروع ساخت و ساز سرک که مربوط به نواحي مختلف شهر کابل و به طول و عرض هاي مختلف بود خبري که در اين بحبوحه ي اوضاع نابسامان امنيتي و نااميدي، در ميان مردم روزنه ي اميدي به وجود آورد آغاز ساخت و ساز اولين پروژه ي مترو بس در شهر کابل بود. پروژه مذکور که ساخت آن حدود يک سال را در بر خواهد گرفت، فاز اول از پروژه ي شهري مترو بس مي باشد و به گفته شاروال کابل قرار است در سال هاي آينده حدود 111 کيلومتر خط متروبس در نقاط مزدحم شهر کابل فعال شود. هرچند امروز شاهد اين بوديم که اولين و مهم ترين گام در جهت اصلاح الگوي سفرهاي شهري در پايتخت برداشته شد اما پايتخت افغانستان بايد زودتر از اين ها از جديدترين و به روزترين سيستم هاي ترانسپورتي دنيا استفاده مي نمود و اين شهر همچنان از يک سيستم ترانسپورت شهري بسيار ضعيف و ابتدايي برخوردار است که به هيچ عنوان جوابگوي نيازهاي جمعيت حداقل 5 ميليون نفري نيست. اميدواريم شاروالي کابل به همراه ارگان هاي زيربط گام هاي بعدي را زودتر و محکم تر بردارد.
همانطور که گفته شد شبکه ترانسپورت شهري کابل به عنوان پايتخت افغانستان يکي از ابتدايي ترين و قديمي ترين نوع آن در جهان است. سواي از اينکه تعداد سرک ها به نسبت گسترش مرزهاي شهري هيچگونه پيشرفتي نداشته است، بلکه شبکه ترانسپورت شهري هم بسيار ضعيف و ابتدايي است و اين باعث ايجاد ترافيک هاي سنگين در سرک ها به خصوص در ساعات اوج سفر در اوايل صبح و بعد از ظهر شده است. يکي از اعضاي شبکه ترانسپورت شهري که هيچ توجهي در سالهاي اخير به آن نشده است، سيستم ترانسپورت عامه در شهر کابل است. در نبود يک سيستم کارآمد ترانسپورت عامه که قابل دسترس براي همه ي شهروندان باشد و همچنين به دلايل امنيتي، اجتماعي و غيره، اکثر مردم به استفاده از وسايط نقليه شخصي روي آورده اند. شهري که الگوي سفرهاي شهري اکثر مردم آن استفاده از وسايط شخصي باشد، نتيجه آن کاملا مشخص است: ترافيک، آلودگي هوا، تأخيرهاي طولاني و اثرات منفي بي شمار ديگر. يعني تا زماني که سيستم ترانسپورت عامه کارامد در دسترس مردم قرار نداشته باشد و همچنان مردم به استفاده از وسايط شخصي متکي باشند، هر روز به مشکلات کنوني افزوده خواهد شد.
پس نياز به يک ريفورم و اصلاحات جدي و به روز رساني شبکه ترانسپورت شهري مطابق با استندردهاي جهاني کاملا مشهود است. اقدام شاروالي کابل بر توسعه شبکه ترانسپورت عامه با ايجاد سيستم متروبس را مي توان گامي در جهت اصلاح الگوي سفرهاي شهري کابل دانست. الگوي غلط کنوني که مبتني بر سفر با وسايل شخصي است بايد در مرور زمان تبديل به سفر با سيستم هاي ترانسپورت عامه شود. 
سيستم ترانسپورتي متروبس چيست؟
اما متروبس چه سيستمي است و مزاياي آن چيست که شاروالي کابل زودتر از آن که به فکر گسترش شبکه بس و يا ميني بس و يا مترو و ديگر سيستم هاي ريلي باشد به فکر گسترش مترو بس است؟ مترو بس و يا (BRT Bus Rapid Transit ) از خانواده ي سيستم هاي ترانسپورت عامه (Public Transportation ) مي باشد که انواع ديگر ترانسپورت عامه را مي توان به مترو، بس، ميني بس، تکسي، LRT ، منوريل و ... ناميد. بعد از سال 1974 که اولين خط متروبس در کشور برازيل به بهره برداري سپرده شد هم اکنون اين سيستم در حدود 40 کشور و بيش از 700 شهر در دنيا در حال بهره برداري و يا در حال ساخت هست. سيستم متروبس که ويژگي اصلي آن افزايش ظرفيت جابجايي مسافر و کاهش زمان سفر مي باشد کاملا مطابق نيازهاي کنوني شهر کابل مي باشد و مي تواند بسياري از مشکلات ترافيکي را حل نمايد، به شرطي که مسيرها و ايستگاه هاي آن کاملا با مطالعات دقيق و مهندسي، طراحي شده باشند. اين سيستم همانند سيستم بس هاي عمومي شهر هست اما تفاوت هاي آن در اين است که ظرفيت آن بالاتر است، مسير جداگانه دارد، مي تواند در چهارراه ها اولويت عبور داشته باشد و موارد ديگر.
ويژگي هاي اصلي سيستم مترو بس را مي توان در موارد زير خلاصه نمود:
مسير جداگانه
مسير حرکت متروبس در بيشتر مسيرها هيچ گونه تداخلي با ترافيک حاضر در جاده ها ندارد چرا که لين عبوري آن با موانعي از ديگر لين هاي جاده جدا شده است. اين ويژگي باعث شده است که بس هاي عبوري با سرعت بالا و بدون معطلي در ترافيک مي توانند فاصله بين دو ايستگاه را بسيار سريع طي کنند.
پرداخت تکت
قبل از اين که وارد ايستگاه متروبس شويد بايد تکت هاي خود را تهيه و به مأمور حاضر در ايستگاه نشان دهيد. در بيشتر شهرها از کارت هاي الکترونيکي و اعتباري به عنوان تکت استفاده مي شود. اين ويژگي باعث مي شود که تبادل پول به صورت فيزيکي حذف شود که سبب کاهش زمان پرداخت پول، کاهش اشتباهات، توجه راننده فقط به رانندگي و نه به دريافت پول، کاهش نياز به نيروي کار در هر اتوبوس براي جمع آوري پول و ... مي شود.
داشتن حق اولويت
ويژگي مهم ديگر متروبس، داشتن حق اولويت در چهار راه هاي چراغ دار است. به اين معني که چراغ هاي راهنمايي طوري برنامه ريزي مي شوند که هرگاه متروبس در حال نزديک شدن به چهارراه باشد، زمان چراغ سرخ آن اتوماتيک کاهش مي يابد و يا زمان سبز بيشتري به آن مسير مي دهد تا متروبس بتواند بدون معطلي زياد در پشت چراغ سرخ به مسير خود ادامه دهد. البته اين ويژگي لازم الاجرا نيست اما اگر اجرا شود مي تواند زمان زيادي را براي مسافرين کاهش دهد.
ظرفيت بالا
بس هايي که در سيستم متروبس استفاده مي شوند معمولا از لحاظ ظرفيت، حداقل دو برابر بيشتر از بس هاي عادي مي باشند که اين ويژگي مي تواند باعث شود مسافران بيشتري در يک زمان از آن استفاده کند. همچنين درب هاي ورود و خروج آن حداقل 3 و يا 4 درب است که ورود به آن و خروج از آن را تسريع مي بخشد.
همانطور که در جدول ذيل مشاهده مي کنيد، هر مُد از خانواده ترانسپورت عامه مزايا و معايب خود را دارد که بايد ديد بنا به ويژگي هاي يک شهر و يا بخشي از آن، کدام مُد براي آن ناحيه مناسب تر است. دلايل زير را مي توان براي مناسب بودن انتخاب متروبس براي شهر کابل ذکر کرد:
- ظرفيت بالا: تقاضا براي سفر به خصوص از نواحي حومه شهر به مرکز شهر بسيار بالاست و متروبس ظرفيت بالايي در جابجايي تعداد زيادي مسافر دارد.
- پايين بودن هزينه ساخت اوليه: هرچند شهري که جمعيت بالاي 5 ميليون نفر داشته باشد، داشتن مترو از ضرورت هاي اصلي آن شهر بايد باشد، اما با توجه به هزينه بسيار بالا و همينطور طولاني مدت بودن زمان ساخت و ساز آن، انتخاب متروبس براي شرايط فعلي کابل يک انتخاب مناسب است.
- آلودگي کمتر: يکي از مشکلات عمده شهر کابل آلودگي بسيار شديد هوا است که علت اصلي آن رفت و آمد سرسام آور وسايط نقليه شخصي در سرک هاي شهر است. سيستم متروبس اگر از روي مطالعات دقيق طراحي شده باشد و سفر با آن نسبت به سفر با واسطه نقليه شخصي از جذابيت بيشتري برخوردار باشد، مي تواند درصد بسياري از سفرهاي شهري را به خود جذب کند که اين تأثير بسزايي در کاهش آلودگي هوا خواهد داشت.
چالش هاي پروژه متروبس در کابل
اما شروع به کار متروبس به دليل اينکه اولين بار از نوع خود در افغانستان است قطعا با چالش هايي روبرو خواهد شد و آن هم به دليل آن است که اکثر شهروندان کابل به استفاده از وسايط شخصي متکي و وابسته هستند و اينکه بتوان عادت چند ساله شان را تغيير داد کار سختي خواهد بود. خاطرم است که سالهاي قبل که در ايران زندگي مي کردم و در روزهايي که متروبس در تهران راه اندازي شد اکثر مردم در روزهاي اول نه تنها آن را با ديده ي شک مي نگريستند بلکه با احداث آن اعتراضات شديدي کردند که بعد از چند روز برخي از مسيرهاي آن را حذف نمودند! دليلشان هم اين بود که يک لين از مسير به متروبس اختصاص داده شده و با اين کار کساني که ديروز با واسطه شخصي سفر مي کردند امروز بايد با در يک سرک با يک لين کمتر رانندگي کنند. آن ها از اين شکايت داشتند که شهرداري تهران به جاي اضافه نمودن لين و عريض نمودن سرک، حتي يک لين را هم از آن کاهش داده اند! اما پس از چند ماه اکثر مردم شهر تهران از احداث متروبس در شهرشان کاملا راضي بودند و نه تنها ترافيک در سرک هايي که متروبس در آنها حرکت ميکرد بيشتر نشد بلکه بيشتر مردم به استفاده از متروبس روي آوردند.
در پايان لازم است پيشنهادي را مطرح کنيم و آن  اينکه ايستگاه هاي متروبس بايد با مسيرهاي ميني بس ها و تکسي ها کاملا در اختلاط با يک ديگر قرار داشته باشند. به اين دليل که اگر کسي بخواهد از متروبس استفاده کند بايد به سادگي و در کمترين زمان بتواند به ايستگاه هاي آن دسترسي داشته باشد. اين کار باعث افزايش راندمان و کارايي متروبس خواهد شد. همچنين کوشش شود که از کارت هاي الکترونيکي و اعتباري براي استفاده از متروبس استفاده شود تا آهسته بتوان به سوي حکومتداري الکترونيک گام برداشت.

دیدگاه شما