صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۷ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

غربت فرهنگ و هنر در سایه سیاست

-

غربت فرهنگ و هنر در سایه سیاست

در روزهاي گذشته کابل شاهد مهمترين رويداد فرهنگي سال بود، چهارمين جشنواره بين المللي فيلم زنان هرات در کابل روز چهار شنبه 28ميزان در کابل با حضور سينماگران افغانستان، ايران، ايتاليا، ايرلند و هندوستان افتتاح شد. در اين جشنواره بيش از 200 فيلم از چندين کشور دنيا شرکت داشت و در شامگاه روز شنبه برندگان بخش هاي مختلف اين جشنواره اعلان گرديد. در اين جشنواره فيلمهاي از افغانستان، روسيه، هند، فرانسه، ايران و چند کشور ديگر برنده جوايز در بخش هاي مختلف شناخته شدند. مهمترين جايزه داخلي جشنواره را « ويگا مقربي» سينماگر جوان افغانستان بخاطر فيلم« آيينه» بدست آورد. ويگا مقربي در دانشکده هنرهاي زيباي دانشگاه کابل سينما خوانده است و اين فيلم را به همکاري دوستان دانشجويش ساخته است.
جشنواره بين المللي فيلم زنان هرات در سال 1391 توسط بنياد « آرمان شهر» و « خانه فيلم رويا» در شهر هرات راه اندازي شد. سه دور گذشته ي اين جشنواره در شهر هرات برگزار شد، اما امسال بنا به گفته ي مسئولين جشنواره، به دليل مشکلات امنيتي، تصميم آنها بر اين شد که جشنواره را در شهر کابل برگزار کنند. جشنواره بين المللي فيلم زنان اولين جشنواره فيلم زنان در منطقه است که فيلمهاي را به نمايش ميگذارد که به موضوعاتي راجع به زندگي و حقوق زنان پرداخته باشد.
اما جدا از اينکه هنرمندان و فرهنگيان افغانستان از برگزاري اين جشنواره خوشحال بودند و آن را يک کار برزرگ براي احياي سينماي افغانستان مي دانستند، همه هنرمندان و فرهنگيان از وضعيت موجود ناراضي بودند و حکومت را متهم مي کردند که به فرهنگ و هنر توجه ندارد و اين بخش ها به فراموشي سپرده شده است.
اولين اعتراض نسبت به توجهي به فرهنگ و هنر، در روز افتتاح جشنواره بين المللي فيلم زنان هرات، در باغ بابر کابل صورت گرفت. در روز افتتاح جشنواره، هنرمندان و سينماگران داخلي و خارجي روي فرش سياه قدم گذاشتند. رسم معمول جشنواره هاي سينماي جهان اين است که سينماگران در روز افتتاح جشنواره ها، روي فرش سرخ گام ميگذارند و اين به معني ارج گذاري به هنر سينما و سينماگران پنداشته مي شود. رويا سادات رئيس خانه فيلم رويا و از برگزار کنندگان جشنواره در اين باره گفت« براي اعتراض به همه ي بي عدالتي ها، امروز براي اولين بار در جهان، سينماگران پا روي فرش سياه گذاشتند.»
در سومين روز جشنواره در يک نشست که با حضور ابراهيم عارفي رئيس افغان فيلم، انجينير لطيف احمدي از کارگردانان مشهور و با سابقه ي سينماي افغانستان و رخشان بني اعتماد کارگردان نامدار ايراني، برگزار شده بود، آقاي عارفي گفت که مسئولين حکومت وحدت ملي با هنرمندان و بخش هاي هنري و فرهنگي، برخورد سياسي مي کنند. او گفت که طرح خود را براي بهبود وضعيت سينما در کشور، يک سال پيش به رئيس جمهور بطور حضوري ارائه کرد، اما يک سال طول کشيد تا او بتواند همان طرح را به رئيس اجرائيه نيز ارائه کند. در برنامه اختتاميه  جشنواره رهنورد زرياب داستان نويس مشهور کشور، در سخنراني خود گفت سينماي کشور در وضعيت زار بسر مي برد و نه حکومت قبلي و نه حکومت وحدت ملي به سينما و هنر توجه کرده است. او گفت بهانه مقامات حکومتي اين است که آنها درگير مسايل امنيتي است، اما امنيت کجاست؟ اگر اين همه مشغول تامين امنيت هستند، چرا امنيت تامين نمي شود؟
در دوران طالبان، افغانستان به کشور بدون تصوير معروف بود. طالبان سينما را به عنوان« هنرحرام» مي شناختند و ممنوع اعلان کرده بودند. اما بعد از سقوط حکومت طالبان، به يکباره فعاليت هاي فرهنگي و هنري در شهر کابل و شهرهاي ديگر کشور رونق گرفت و با مخاطب و استقبال خوبي مواجه شد.
در يک و نيم دهه ي گذشته، فعاليت هاي فرهنگي و هنري زيادي در کشور انجام شده است. در زمينه ي سينما در سالهاي گذشته چندين جشنواره ي سينمايي در کشور برگزار مي گرديد و فيلم هاي از فيلمسازان داخلي و خارجي را براي مخاطبان خود به نمايش ميگذاشت، اما بعد از سال 2014 همچنان که فضاي سياسي ملتهب شد و هر روز بدتر مي شود، زمينه براي فعاليت هاي فرهنگي و هنري نيز محدود گرديد و اين بخش ها حاميان خود را از دست دادند.
با خروج موسسه هاي بين المللي در سال 2014 از کشور و بدتر شدن وضعيت امنيتي، موسسه ها و نهادهاي دولتي افغانستان توجه کمتري در عرصه ي فرهنگ و هنر از خود نشان دادند و بسياري از پروژه هاي فرهنگي و هنري هنرمندان و فرهنگيان را تمويل و حمايت نکردند.
بر اثر کاهش حمايت هاي مالي از برنامه ها و پرژه هاي فرهنگي و هنري، بسياري از برنامه هاي که در سال هاي گذشته برگزار مي شد، اکنون ديگر برگزار نمي شود. در عرصه ي سينما در يک و نيم دهه ي گذشته چندين جشنواره و فستيوال سينمايي ظهور و افول کرده است. « جشنواره بين المللي فيلمهاي کوتاه و مستند کابل» در سال 2006 و با حمايت مالي « گويته انيستيتوت» و مرکز فرهنگي فرانسه در کابل، برگزار مي شد. اين جشنواره توانست چندين چهره ي جوان و چند گروه سينمايي را به مردم افغانستان معرفي کند. اما بعد از سال 2009 بر اثر اختلاف ميان حمايت کنندگان مالي و برگزار کنندگان ديگر برگزار نشد.
جشنواره ديگري که در اين سالها ظهور کرد، « جشنواره پاييزي فيلم حقوق بشر افغانستان» بود، اولين دور اين جشنواره با حمايت مالي يوناما و چند نهاد ديگر در سال 1390 برگزار شد، دومين دور آن با يک سال وقفه در سال 1392 برگزارگرديد و بعد از آن به دليل نبود حمايت مالي، برگزار نشد. همچنان چندين جشنواره کوچک ديگر از سوي نهادهاي خصوصي و تلويزيون ها برگزار مي گرديد، که اکنون هيچ کدام از آنها برگزار نمي گردد. جشنواره هاي ادبي و فرهنگي نيز از رونق کمي برخوردار گرديده است و ديگر جوش و خروش چند سال قبل را ندارد.
وضعيت سياسي و امنيتي کشور سايه ي سنگيني بر سر ساير بخش ها گذاشته است. اما بخش هاي فرهنگي و هنري، بيشترين آسيب را از اين وضعيت ديده است. فيلم سازان، داستان نويسان و شاعران نامدار کشور در سالهاي گذشته به دليل نبود زمينه کار در کشور و عدم حمايت از سوي دولت، کشور را ترک کرده اند و در عالم مهاجرت بسر مي برند. وضعيت توليد آثار فرهنگي و هنري نيز اسفبار است. در جشنواره بين المللي فيلم زنان هرات، بيشترين فيلم هاي که از افغانستان در جشنواره شرکت کرده بود، ساخته ي دانشجويان ديپارتمنت سينماي دانشکده هنرهاي دانشگاه کابل بود که در سالهاي قبل با کار مشترک دانشجويي و با بودجه و هزينه هاي شخصي ساخته شده بودند. اکثر سينماگران نامدار کشور سالهاست که به دليل نبود حمايت مالي نتوانسته اند آثار جديد توليد کنند و کم کم از کار در زمينه سينما و هنر، دلسرد و نا اميد شده اند.
رئيس جمهور غني در منشور تحول و تداوم بخشي را به مسايل فرهنگي و هنري تخصيص داده بود و آنجا گفته بود که اگر رئيس جمهور افغانستان شود، به بخش هاي فرهنگي و هنري توجه مي کند و فرهنگيان و هنرمندان را مورد حمايت خود قرار خواهد داد، اما متاسفانه اين وعده ي رئيس جهمور غني نيز مثل ساير وعده هاي ايشان و رئيس اجرائيه، هنوز عملي نشده است و فراموش گرديده است.
عدم توجه به فرهنگ و هنر مي تواند پيامدهاي ناگواري به همراه داشته باشد و کشور را از لحاظ فرهنگي به عقب بکشاند. فرهنگ يک کشور به عنوان سرمايه ي معنوي آن به شمار مي رود و توجه نکردن به آن باعث مي شود که کشور ما از هويت فرهنگي خود فاصله بگيرد و اين سرمايه ي معنوي را از دست بدهد.

دیدگاه شما