حمله به عزاداران حسيني در کابل و بلخ اين پرسش را بوجود آورده است که اينگونه حملات با چه انگيزه و هدفي انجام مي شود؟ چرا گروه هاي تروريستي تلاش مي کنند که مراسم هاي مذهبي را مورد حمله قرار دهند؟
واکنش هاي رهبران سياسي و مقامات حکومت افغانستان، نشان مي دهد که آنها بر اين باور هستند که انگيزه ي اصلي اينگونه حملات ايجاد تفرقه ي مذهبي و تلاش براي تقابل پيروان مذاهب در افغانستان است. اکثرسياست مداران افغانستان اين حملات را محکوم کرده اند و نوشته اند که اين حملات نمي تواند وحدت پيروان مذاهب مختلف اسلامي را در افغانستان از بين ببرد و باعث تقابل مذهبي در افغانستان شود.
رئيس جهمور غني در مراسم روز عاشورا، حمله به اماکن مذهبي و غيرنظاميان را جنايت بشري خوانده و گفته است که حمله هاي تروريستي بر عزارداران نشانه آشکار دشمني با وحدت و همدلي مردم و پيروان مذاهب اسلامي در افغانستان است. همچنان گفته مي شود که در جلسه مشورتي رئيس جمهور با شماري از بزرگان سياسي و مذهبي، همه ي آنها تاکيد کرده اند که حمله هاي تروريستي نمي تواند منجر به تقابل مذهبي در افغانستان گردد و وحدت مردم افغانستان را از بين ببرد.
مردم افغانستان به مذاهب مختلف اسلامي اعتقاد دارند و از آن ها پيروي مي کنند. تلاش هاي زيادي از سوي گروه هاي تروريستي و حلقه هاي افراطي مذهبي انجام شده است، تا به نزاع هاي مذهبي در افغانستان دامن بزنند و پيروان مذاهب مختلف افغانستان را در تقابل هم قرار دهند. حمله به مراسم روز عاشورا در کابل در سال 2011 ميلادي و حمله هاي اخير بر عزاداران در کابل و بلخ، از جمله ي اين تلاش ها پنداشته مي شود.
اما از سوي ديگر، با وجود اينکه جامعه ي افغانستان همواره پر تنش بوده و سالها از جنگ هاي داخلي رنج برده است، نقش مذهب در اين تنش ها بسيار اندک بوده و افراطي هاي مذهبي هيچ وقت نتوانسته اند باعث تقابل مذهبي در افغانستان گردند و درگيري هاي مذهبي را بوجود بياروند. با وجود نگراني هاي رهبران سياسي و مذهبي افغانستان از پيامدهاي احتمالي حمله بر مراسم هاي مذهبي و افتادن جامعه ي افغانستان در دام تقابل هاي مذهبي، اين موضوع از لحاظ اجتماعي نقش کمتري در تنش هاي اجتماعي داشته است.
سازگاري مذهبي يکي از خصوصيت هاي جامعه ي چند مذهبي افغانستان بوده است. ريشه ي اين ويژگي بر مي گردد به ترکيب جمعيتي ولايات و شهرهاي بزرگ افغانستان. در همه ي شهرهاي افغانستان پيروان مذاهب مختلف زندگي مي کنند و هيچ شهري نيست که در آن تفاوت مذهبي وجود نداشته نداشته باشد. اين نوع ترکيب جمعيتي، شهرونداني با مذاهب مختلف را در همسايگي و در کنار هم قرار داده است و تعاملات اجتماعي باعث شده است که آنها بتوانند به آساني تفاوت مذهبي را بپذيرند و حساسيت هاي مذهبي شان کاهش يابد.
با وجود سازگاري مذهبي در جامعه ي افغانستان، اما از لحاظ سياسي، آزادي هاي مذهبي براي تمام پيروان مذاهب در افغانستان وجود نداشته است. در دوره هاي از تاريخ افغانستان آزادي هاي مذهبي با چالش روبرو گرديده و محدود شده است، از جمله در زمان حاکميت طالبان آزادي هاي مذهبي به شکل چشم گيري محدود گرديده بود و پيروان مذهب شيعه با محدوديت هاي مذهبي فراوان روبرو بود، اما اين محدوديت ها هيچگاه منجر به تقابل مذهبي نگرديد و تلاش ها براي ايجاد تقابل مذهبي در يک و نيم دهه ي اخير نيز با ناکامي مواجه شده است.
افغانستان بعد از سقوط طالبان از لحاظ سياسي داراي يک حکومت دموکراتيک گرديد، آزادي هاي مذهبي يکي از ويژگي هاي اصلي دموکراسي و حکومت هاي دموکراتيک است. به همين خاطر از سال 2001 به اين سو آزادي هاي مذهبي در افغانستان بيشتر شد و محدوديت هاي که در اين زمينه موجود بود از بين رفت. پيروان مذاهب مختلف علاوه بر اينکه مي توانستند آزادانه مراسم هاي مذهبي شان را برگزار کنند، در مراسم هاي مذهبي همديگر نيز اشتراک مي کردند و اين امر نقش مهم در استحکام و تداوم سازگاري مذهبي در جامعه داشته است.
سازگاري مذهبي و رفتاري همراه با مدارا و تسامح، يکي از ضرورت هاي جوامع چند مذهبي است. افغانستان نيز به عنوان يک جامعه چند مذهبي نيازمند است تا زمينه را براي سازگاري و مداراي مذهبي بيشتر بسازد. به هرميزاني که سازگاري مذهبي بيشتر گردد و پيروان مذاهب مختلف به عقايد همديگر احترام بگذارند، به همان ميزان تنش هاي اجتماعي ناشي از اين موضوع نيز کاهش خواهد يافت.  رهبران سياسي، رهبران ديني و مذهبي و رسانه ها مي توانند در راستاي تقويت سازگاري مذهبي نقش پر رنگ تري ايفا بکنند و جامعه را از افتادن در دام تقابل هاي مذهبي نجات دهند.
تقابل مذهبي زماني بوجود مي آيد که زمينه رشد افراطگرايي ديني - مذهبي در جامعه وجود داشته باشد. گروه هاي تروريستي همانند طالبان و داعش که ريشه ي خشونت هاي شان بر مي گردد به باورها و برداشت هاي افراطي از دين و مذهب، در تلاش اين هستند که زمينه را براي رشد افراطگرايي مذهبي در افغانستان فراهم بسازند تا از اين طريق بتوانند به اهداف سياسي شان دست يابند. حکومت افغانستان براي اينکه بتواند وحدت و سازگاري مذهبي مردم افغانستان را حفظ کند، بايد تلاش ورزد تا از نفوذ گروه هاي تروريستي در بين مردم در مناطق نا امن و همچنان از رشد افراطگرايي ديني- مذهبي در مراکز ديني و مذهبي، جلوگيري کند. در سالهاي گذشته، از نفوذ گروه هاي افراطي در مراکز آموزشي و ديني گزارش هاي از سوي رسانه ها نشر شده است و احتمال مي رود هنوز هم تلاش هاي از اين دست جريان داشته باشد و نياز است که کشف و جلوگير گردد.
از سوي ديگر بايد زمينه ي فرهنگي سازگاري و مداراي مذهبي تقويت گردد. اين امر بايد از سوي متوليان امور ديني، مذهبي و فرهنگي- آموزشي انجام شود. مراکزي همانند مدارس ديني، دانشگاهها، مساجد و حسينه ها، در گسترش و تقويت اين فرهنگ مي تواند نقش پر رنگ داشته باشد. اين مراکز، محل مراجعه و تجمع مردم عادي و نسل جوان افغانستان هست، آنها به اين مراکز مي آيند تا از آموزه هاي ديني آگاهي حاصل کنند و همچنان دانش بياموزند.عالمان ديني و استادان دانشگاهها و مدارس ديني، مي توانند بصورت اثرگذار آنها را به مدارا و سازگاري مذهبي تشويق بکنند و پيامدهاي ناگوار تقابل مذهبي را براي شان گوشزد بکند.
در سالهاي گذشته بعضي از گروه هاي اجتماعي در اين زمينه نقش خوبي ايفا کرده اند. جوانان و فعالان مدني، با باورمندي به ارزش هاي دموکراتيک، تلاش کرده اند تا همگرايي را در جامعه نهادينه بسازند. اين جوانان از اقوام مختلف و پيروان مذاهب مختلف بوده اند. آنها بدون در نظر داشت اختلافات قومي و مذهبي، در کنار هم کار کرده اند و براي رشد و پيشرفت جامعه ي شان تلاش کرده اند. بر اثر اين تلاش ها، ا کنون سازگاري مذهبي در بين جوانان افغانستان بيشتر از هر گروه اجتماعي ديگر است. آنها با وجود تمام تنش ها، در کنار هم قرار دارند و براي آينده تلاش مي کنند و سعي مي کنند که سازگاري و مدارا در جامعه نهادينه بسازند.
مردم افغانستان از سالها جنگ خسته شده است، ديگر هيچ بهانه يي نمي تواند آنها را در تقابل هم قرار دهد. اقوام مختلف و پيروان مذاهب مختلف، در حملات تروريستي قرباني ميشوند و نمي خواهند که اين حملات خود بهانه يي شود براي تقابل آنها. مردم از حکومت انتظار دارند تا مانع تلاش هاي شود که سازگاري مذهبي و وحدت همگرايي مردم را هدف قرار مي دهد و در اين راستا تلاش هاي همه جانبه نمايد.