بعد از فروپاشي نظام کمونيستي، افغانستان وارد هرج و مرج شد. منازعه خونين ميان گروه ‎هاي مختلف به خاطر تصاحب قدرت شکل گرفت. منازعه هاي دامنه ‎دار منجر به شکل گيري اقتصاد جنگي در کشور شد. ترياک به عنوان مهمترين محصول اقتصاد جنگي وارد کشور شد. قبل از آن، ترياک در کشور همسايه جنوبي ما پاکستان کشت مي شد. منازعه ‎ها دوامدار و پردامنه اما، فرصت مناصب براي تمام گروه ‎ها فراهم کرد تا با کشت ترياک بخش از مصارف و مخارج خود را از اين طريق تأمين نمايد. از آن زمان تا کنون کشت ترياک در افغانستان همواره افزايش يافته است و اکنون افغانستان از جمله کشورهاي است که نود درصد مواد مخدر دنيا را توليد مي کند.
با روي کار آمدن امارت اسلامي طالبان کشت ترياک افزايش چشمگير يافت. در اولين سال حضور اين گروه اما، کشت ترياک ممنوع شد. اما بعد ها ترياک يگانه ‎ترين محصول اقتصاد پردرآمد براي اين گروه محسوب شود و اين گروه ممنوعيت کشت ترياک از ميان برداشت. اين گروه از کشت ترياک در افغانستان عشر دريافت مي کرد. در عين حال، همکاري جدي با قاچاقچيان مواد مخدر در داخل و خارج از کشور نيز داشت. در واقع، گروه طالبان فرصت مناصب براي گسترش کشت و قاچاق مواد مخدر در کشور فراهم کرد. اين گروه به اين خاطر کشت ترياک را مجاز مي دانست که کشت آن براي اين گروه درآمد در پي داشت. مطالعات که در اين زمينه انجام شده است نشان مي دهد که گروه طالبان 40 درصد نيازمندي خود را از کشت و قاچاق مواد مخدر به دست مي آورد. به ديگر سخن، کشت و قاچاق مواد مخدر اولين و مهمترين منبع درآمد گروه طالبان محسوب مي شود.
با حمله ايالات متحده آمريکا به افغانستان مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر از سوي جامعه جهاني و حکومت مرکزي افغانستان شروع شد اما، مبارزات حکومت و جامعه جهاني نتيجه ملموس در پي نداشت. حکومت افغانستان و جامعه جهاني طرح هاي مختلف را به منظور کاهش کشت ترياک اجرا نمودند و اما، هيچ طرحي موفق به کاهش کشت ترياک در افغانستان نشد. گزينه ‎هاي بديل براي کشت ترياک نيز از سوي کشورها مطرح شد. يکي از مهمترين گزينه زعفران بود. چندين سال طرح کشت زعفران از سوي حکومت روي دست بود. از آغاز کشت ترياک تا کنون افغانستان قادر شده است 3.5 تُن در سال توليد کند. با وجود تلاش ها اما، زعفران نتوانست جايگزين ترياک شود.
اکنون حکومت افغانستان طرح ملي پنچ ساله توسعه زعفران را در شوراي عالي اقتصادي افغانستان به تصويب رسانده است که براساس اين طرح بناست که ميزان توليد زعفران در کشور از 3.5 تُن در سال به 14 تن افزايش يابد. از آنجايي که قيمت زعفران در بازار جهاني بالا است اين محصول مي تواند گزينه خوب و مناصب براي کشت ترياک محسوب شود. اکنون هر کيلو زعفران در بدل 120 هزار افغاني فروخته مي شود. زعفران کشور اکنون به برخي کشورهاي عربي و آلمان صادر مي شود. براساس خبرنامه ‎اي رياست جمهوري چين و امارت متحده عربي علاقمند ايجاد بازار براي زعفران افغانستان در کشورشان مي باشد.
زماني که زعفران به عنوان گزينه بديل کشت ترياک مطرح شد در ولايت هرات براي اولين زعفران کشت شد. کيفيت زعفران هرات بهتر از زعفران کشور همسايه ما ايران برآمد. با اين حال، حکومت مرکزي نتوانست براي زعفران افغانستان بازاريابي نمايد و براي فروش آن بازارهاي در کشورهاي منطقه و جهان ايجاد نتوانست به همين خاطر، زعفران کشور با بارکد ايران وارد کشورهاي ديگر مي شد و بنام محصول ايراني فروخته مي شد. ارگ رياست جمهوري ظاهرا اين مشکل را درک نموده است و با انتشار خبرنامه ‎اي گفته است که بايد روي بسته ‎هاي زعفران افغانستان بارکد نصب شود. با توجه به کيفيت زعفران افغانستان اگر طرح هاي که در شوراي عالي اقتصادي کشور تصويب شده است و به مرحله اجرا گذاشته شود بدون شک، افغانستان جايگاه خود را در بازار کشورهاي منطقه و جهان در فروش زعفران کسب مي کند.
توسعه کشت زعفران چند مزيت کلان براي اقتصاد افغانستان دارد و در عين حال تأثير بزرگ بر وضعيت امنيت و سياست افغانستان مي گذارد.
ترياک محصول اقتصاد جنگي است و اين محصول اکنون به عنوان پردرآمدترين محصول اقتصادي کشور به حساب مي آيد. با اين حال، از ترياک گروه ‎هاي مختلف زود مي برد. گروه طالبان به عنوان يک گروه دهشت افکن و تروريست بيشترين سود را از اين محصول مي برد. همان طور که در بالا متذکر شدم اين گروه 40 درصد مصارف و مخارج خود را از راه کشت و قاچاق مواد مخدر به دست مي آورد. يکي از دلايل دامنه دار شدن جنگ حکومت با گروه طالبان وجود همين محصولات اقتصاد جنگي در کشور است که فرصت تمويل و تجهيز را براي گروه هاي مخالف مسلح دولت فراهم مي کند. جدا از گروه طالبان، گروه هاي مافيايي نيز پيوند با کشت و قاچاق مواد مخدر در کشور دارد. در واقع، کشت و قاچاق مواد مخدر منجر به فربه شدن بدنه گروه هاي مافيايي در کشور شده است. گروه هاي مافيايي در واقع هم از اقتصاد رسمي کشور سود مي برد و هم از اقتصاد از غيرقانوني. به همين خاطر، اين گروه هم با حکومت در ارتباط است و با گروه هاي دهشت افکن و تروريست.
در اين ميان اما، دهقانان کمترين سود ممکن از کشت ترياک را مي کند. با توجه به اينکه زعفران بازار خوبي دارد و درعين حال، دهقانان با خيال آسوده مي تواند به کشت آن بپردازد به احتمال زياد با تبليغات گسترده و فراهم کردن زمينه و فرصت هاي کشت زعفران و آموزش دهقانان امکان آن وجود دارد که زعفران در دراز مدت محصول بديل براي کشت ترياک در افغانستان شود. با گسترش کشت زعفران بدون شک، گروه طالبان يکي از مهمترين منبع مالي خود را از دست مي دهد و درآمد اين گروه ناشي از کشت و قاچاق ترياک کاهش مي يابد. اين مهم تواند بر سرنوشت جنگ در افغانستان تأثير بگذارد. به همين خاطر، طرح ملي توسعه کشت زعفران از اهميت فوق العاده برخوردار است. جدا از مسئله گروه طالبان کشت زعفران مي تواند ضربه گروه هاي مافيايي نيز باشد. زيرا، بخش از درآمد اين گروه از راه کشت و قاچاق مواد مخدر به دست مي آمد از ميان مي رود و يا کاهش مي يابد.
تصويب طرح ملي توسعه زعفران يکي از مهمترين و اساسي اقدامات حکومت وحدت ملي به شمار مي آيد. رسانه ‎ها بايد از تصويب اين طرح پشتيباني جدي نموده و حکومت را با تبليغات کشت زعفران همکاري نمايد. با اين حال، لازم است که طرح مذکور به صورت جدي از سوي شخص رئيس جمهور دنبال شود. زيرا، فساد گسترده و نفوذ گروه هاي مافيايي و حتي نفوذي هاي گروه طالبان ممکن است مانع اجراي اين طرح گردد. به همين خاطر، رئيس جمهور بايد شخصا اين طرح را دنبال نموده و از نهادهاي مسئول اجراي اين طرح نظارت نمايد.