اعتراضات و اقدامات همگاني همانگونه در که قانون اساسي يکي از حقوق طبيعي همه شهروندان کشور دانسته شده است، يکي از مهمترين و بهترين ابزاهاي مبارزه بدون خشونت نيز است. راهيپمايي ها در طول تاريخ مبارزات بدون خشونت در سراسر جهان، يکي از بهترين شيوه هاي اعتراض و ابراز عقيده بوده است.
از سوي ديگر توسعه جامعه مدني و استحکام مردم سالاري بدون آزادي راهيپمايي هاي همگاني امکان پذير نيست. جامعه مدني زماني مي تواند در يک کشور رشد کند که از حق آزادي راهپيمايي و اعتراضات همگاني برخور دار باشند و بتوانند تصميم ها و عملکرد حکومت را با شيوه هاي گوناگون نقد کنند. يکي از شيوه هاي تاثيرگزار براي اصلاح عملکرد حکومت ها و هدايت شان به سوي مسير مردم سالاري، اعتراض و حضور همگاني در خيابان است.
راهپيمايي روز دوشنبه جنبش روشنايي نيز با استفاده از اين حق قانوني و براي تحکيم مردم سالاري و تقويت روحيه ي مبارزه بدون خشونت در جامعه؛ راه اندازي شده بود. اما اين راهپيمايي با نمونه هاي مشابه قبلي خود تفاوت هاي بسياري داشت و الگوهاي تازه ي از رفتار مدني را در جامعه افغانستان به نمايش گذاشت.
پيام روشن
يکي راههاي که مي توان جنبش ها را از هم تفکيک کرد و به تفاوت آنها پي برد، خواندن و شنيدن پيام آنها است، پيام يک جنبش واقعيت را همانگونه که آنها مي بينند ارائه مي کنند و ما را قادر مي سازد تا با استفاده از اين پيام، واکنش واقع بينانه تر و بهتري در برابر آن اتخاذ کنيم. هر قدر که پيام بر منباي واقعيت هاي قابل درک و قابل لمس تهيه شده باشد، به همان ميزان، از سوي مخاطبان و رسانه هاي همگاني، استقبال و همرساني خواهد شد.
پيام جنبش روشنايي واضيح، روشن و شفاف بود. هرچند که اين جنبش در اعتراض به تغيير مسير پروژه ي برق 500 کيلوولت ترکمنستان از باميان به سالنگ، اين راهپيمايي بزرگ را راه اندازي کرده بود، اما عدالت و نفي تبعيض سيستماتيک، خواسته ي مرکزي هزاران انساني بود که در روز دوشنبه در خيابانهاي کابل جاري شده بودند. روز دوشنبه شايد تنهاي روزي در تاريخ افغانستان باشد که خيابانهاي کابل فقط فرياد عدالت را شنيد و گام هاي عدالت خواهانه را بر سينه اش پذيرفت.
يک پيام زماني مي تواند ما را به سمت خود بکشاند که بر اساس واقعيت هاي عيني جامعه ما ترتيب شده باشد و پرده از مشکلات و معضلات اجتماعي بردارد. بي عدالتي يک از مهمترين چالش هاي سياسي و اجتماعي افغانستان است و تامين عدالت يکي از ضرورت هاي فوري سياسي و اجتماعي جامعه ما مي باشد؛ به همين لحاظ وقتي جنبش روشنايي فراخوان عدالت خواهي را صادر کرد، انسان هاي زيادي از گوشه و کنار شهر در جمع آنها پيوستند و همگام با آنها در خيابان صداي عدالت خواهي سر دادند.
ابرازهاي پيام رساني جنبش روشنايي نيز مردمي و مدني بود و از ابزارهاي معمول مبارزات بدون خشونت در جهان استفاده کرده بود. استفاده از شبکه هاي مجازي و بازتاب اعتراض هاي آنها در رسانه هاي معتبر و بزرگ داخلي و بين المللي باعث شده بود که پيام اين جنبش بخوبي انتشار يابد و اهداف آن براي مردم عام روشن شود و آنها با آگاهي تصميم به پيوستن به اين جنبش بگيرند و در راهپيمايي اشتراک کنند.
مديريت قوي
يکي از مهمترين کارهاي مبازرات بدون خشونت و راهپيمايي هاي بزرگ اعتراضي، مديريت و اداره ي اينگونه حرکت ها است. « ژوزف مورفي» روان شناس آمريکايي - ايرلندي مي گويد: « هيچ چيز آنقدر ساده نيست که به نظر مي رسد.» راه اندازي و مديريت يک راهپيمايي بزرگ که صدها هزار انسان در آن اشتراک مي کند، نيز کار ساده و آساني نيست. هزاران انسان با ديدگاههاي مختلف، احساسات و عواطف مختلف به خيابان مي آيند، يک اشتباه اندک و يک حرکت نامناسب کافي است که اداره جمعيت را از کنترول خارج کند و راهپيمايي مسالمت آميز را، به خشونت بکشاند و جان هزاران انسان را بصورت مستقيم با خطر مواجه سازد.
جنبش روشنايي با برنامه ريزي دقيق و مديريت قوي، راهپيمايي روز دوشنبه را بصورت مسالمت آميز به پايان رساند و با وجود تلاش هاي تخريب کارانه، اداره جمعيت راهيپمايي کننده از کنترول خارج نشد و تا آخرين لحظه نظم و انسجام راهپيمايي به قوت خود حفظ شد.
نقطه عطف تاريخ مبارزات مدني
راهپيمايي روز دوشنبه جنبش روشنايي، بزرگترين راهپيمايي تاريخ مبارزات مدني افغانستان و نقطه عطف تاريخ مبارزات مدني افغانستان، نام گرفته است. بسياري ها بر اين باور هستند که بعد از اين گردهم آيي بزرگ مبارزات مدني در افغانستان وارد مسيري جديدي شده است و روند جديدي را خواهد پيمود.
يکي از چالش هاي اصلي جامعه ي افغانستان، نبود روحيه مدنيت و پذيرش رفتار مدني است. بسياري از مردم باور به رفتار بدون خشونت ندارند و همواره رفتارهاي خشونت آميز را براي رسيدن به اهداف شان، انتخاب کرده اند. حکومت ها نيز هيپچگاه  مبارزات مدني را جدي نگرفته است و به خواست هاي مدني تن نداده است. تصميم حکومت ها در افغانستان همواره با زور و وارد کردن فشار غير مدني تغيير کرده است.
 اما جنبش روشنايي با راه اندازي راهپيمايي بزرگ روز دوشنبه، خواست که الگوهاي رفتاري جامعه ي افغانستان را تغيير دهد و خشونت را که همواره بعنوان يگانه ابزار رسيدن به هدف پنداشته مي شد، کنار بگذارد و بجاي آن الگويي از رفتار مدني را براي مردم افغانستان معرفي کند. راهپيمايي جنبش روشنايي نشان داد که اگر ما بخواهيم به ثبات سياسيي و اجتماعي برسيم و روحيه ي همگرايي را تقويت کنيم  و باورمندي به مردم سالاري را بوجود بياوريم، ناگزيريم که الگوهاي رفتاري خود را تغيير دهيم و ابزارهاي مدني و مسالمت آميز را جايگزين ابزارهاي خشونت زا بکنيم.
پاسخ منطقي حکومت به خواست هاي جبنش روشنايي، علاوه بر اينکه به نهادينه شدن رفتارهاي مدني در جامعه افغانستان خواهد انجاميد، روند مردم سالاري را نيز در کشور تقويت خواهد کرد و جايگاه حکومت را بعنوان يک حکومت مردم سالار و پاسخگو، در بين شهروندان مستحکم خواهد کرد.
پيش از اين، حاشيه هاي هر راهپيمايي همواره منفي بوده است و بسياري اوقات کليت راهيپمايي را متاثر ساخته است. اما حاشيه هاي جنبش روشنايي نه تنها اينکه منفي نبودند، بلکه باعث خلق صحنه هاي زيبايي شدند که پيش از اين در هيچ راهپيمايي مشاهده نشده بود. تقديم کردن گل به سربازان امنيتي از سوي بانوان اشتراک کننده در راهپيمايي و جمع آوري زباله هاي مسير راهيپمايي توسط اعضاي جنبش روشنايي، از ابتکارات منحصر بفرد و ويژه  اعضاي اين جنبش بود. اين ابتکارات يکبار ديگر و بصورت عمل روحيه مدني و باورمندي اشتراک کنندگان در راهپيمايي را به رفتار مدني، به نمايش گذاشت و اثبات کرد. بدون ترديد اين ابتکار بصورت يک سنت و الگوي حسنه در تاريخ مبارزات مدني افغانستان ثبت خواهد شد و در حرکت هاي بعدي نيز استفاده خواهد شد.
انتظار مي رود حکومت افغانستان با برخورد مسئولانه در قبال خواست صدها هزار انساني که در راهپيمايي جنبش روشنايي اشتراک کرده بودند، به نهادينه سازي روحيه مدنيت و رفتار مدني در کشور کمک کند. پاسخگو بودن حکومت به اعتراض هاي مدني و بدون خشونت، شهروندان را به انتخاب رفتار مدني به عنوان شيوه مبارزه و دادخواهي، تشويق خواهد کرد. اما برخورد غير مسئولانه با حرکت هاي مدني، باعث خواهد شد که مردم از مؤثريت رفتارهاي مدني نا اميد و سرخورده شوند و براي رسيدن به اهداف و خواست هاي شان راه هاي بديل را جستجو بکنند؛ راههاي که شايد ما را دوباره درگير بحران هاي جبران ناپذير اجتماعي کند.