کابل يکي از آلوده ترين شهرهاي جهان است؛ شهري با جمعيت انبوه و ساختار نامنظم. هواي آلوده يکي از جدي ترين خطراتي است که شهروندان کابل را تهديد مي کند، اما آيا حکومت افغانستان در سال نو برنامه ي جديدي براي کاهش آلودگي هواي کابل روي دست خواهد گرفت؟
کاهش آلودگي هوا در کنار امنيت، ثبات اقتصادي و اشتغالزايي يکي از چالش هاي جدي حکومت وحدت ملي در سال آينده خورشيدي مي تواند باشد و اهميت آن براي حيات و صحت شهروندان کابل، کمتر از هيچ گزينه ي ديگري نيست. آلودگي هوا در چندين سال اخير يکي از جدي ترين مشکلات شهروندان کابل بوده است اما متاسفانه هنوز به آن توجه جدي صورت نگرفته است.
در جريان چند سال گذشته، پي ‌هم تحقيقات علمي پيرامون هواي آلوده شهر کابل ارايه شده است. اين تحقيقات بيشتر از طرف سازمان‌هاي بين‌الملي انجام شده است و اغلب وضعيت هواي کابل را خطرناک توصيف کرده اند. توصيفي که اين تحقيقات ارايه مي‌دهند، گاهي شهر کابل را از نظر محيط‌زيست کثيف‌ترين پايتخت دنيا لقب مي‌دهند و گاهي آلودگي هواي کابل را با شهر پکن پايتخت کشور چين مقايسه مي‌کنند.
طبق آخرين گزارش ها سالانه ميليونها تن مواد آلوده کننده هوا، در فضاي شهر کابل پخش مي شود و دولت افغانستان هنوز برنامه جدي در اين قسمت نداد و براي کاهش آلودگي هوا بودجه اي اختصاص نداده است.
 درسال 2007  نيز روزنامه ي رويترز به نقل از يک مقام شاروالي  کابل نوشت که 30 درصد هواي کابل را مواد غايطه انساني معلق در هوا تشکيل مي‌دهد. اين‌گونه گزارش‌ها و تحقيق‌ها دولت کانادا را به‌خاطر سلامتي سربازانش نگران کرد و دستور يک تحقيق مستقل را صادر کرد. اما پژوهشگران  بعد از انجام تحقيقات شان گفتند که مقدار مواد غايطه در هواي شهر کابل مثل هواي کانادا، نرمال و معمولي است و بخشي از اين مواد غايطه مي ‌تواند مربوط به فضولات پرنده‌ها و حشرات باشد.
در حالي‌که امکان دارد هواي کابل به علت مجاري باز فاضلاب و سوخت فضولات حيواني، مقدار بيشتري مواد غايطه داشته باشد. بيشتر خانه ها در کابل به سيستم کاناليزاسيون شهري وصل نيستند و کانال فاضلاب تشناب هاي خانه هاي شخصي مستقيما به جويچه ي هاي بيرون و در داخل کوچه ها مي ريزد و در فضاي باز جريان مي يابد. اين مشکل به حدي است که براي خيلي ها عبور و مرور را از کوچه هاي تنگ و خاک آلود کابل مشکل کرده است و بسياري از مردم مجبور هستند هنگام عبور از کوچه ها، بيني شان را محکم بگيرند تا بوي بد ناشي از جريان فاضلاب  در کوچه، آزار شان ندهد.
  از سوي ديگر گرد وخاک در مکان‌هاي خشکي نظير کابل، يک آلوده‌ کننده عمده است. بسياري از ما روزها وقتي در شهر در حال گشت و گذار هستيم متوجه آلودگي وحشتناک هواي کابل نمي شويم ولي اگر در شب و هنگامي که هنوز تعدادي از موترها در حال رفت و آمد هستند از خانه بيرون شويم، در شعاع چراغ موترها، ميزان واقعي گرد و غبار و آلودگي هواي شهر کابل را مي توانيم مشاهده کنيم.
اما بخش بزرگ از آلودگي هواي شهر کابل مربوط ساختار جغرافياي اين شهر است. به لحاظ جغرافيايي، شهر کابل مانند کاسه‌اي است که توسط ديوارهاي کوه‌هاي بلند احاطه گرديده و در اثر وزش باد، آلودگي هوا به آساني از اين کاسه خارج نمي‌شود و همچنان آن برف‌هاي سنگين دهه ي 40 کابل هم ديگر وجود ندارد تا گرد و غبار و آلودگي‌هاي فوسيلي را در خود رسوب دهد. بنابر اين گرد و غبار در آسمان کابل به دليل وجود کوه هاي مرتفع و احاطه کابل توسط اين کوه ها  و کمبود بارش برف و باران در طول سال از مناطق هم جوار آن که توسط اين چنين توسط کوه ها احاطه نشده است، بيشتر است.
افزايش جمعيت يکي ديگر از عوامل آلودگي محيط زيست در کابل است. کابل شهري است که براي نيم ميليون جمعيت ساخته شده است، اما جمعيت اين شهر هم اکنون به بيش از پنج ميليون نفر و بنا به بعضي گفته ها حتي به هفت ميليون نفر رسيده است. بسياري از خانواده هاي روستايي افغانستان به دليل نبود کار و فقر اقتصادي مجبور به مهاجرت به شهرها مي شوند که کابل يکي از شهرهاي است که بيشتر ساکنان آن را کساني تشکيل مي دهند که محل سکونت اصلي شان را ترک کرده اند. همچنان بيشتر مهاجران افغان که از کشورهاي پاکستان و ايران دوباره به افغانستان باز مي گردند، به ولايتهاي اصلي شان باز نمي گردند و به کابل يا يکي از شهرهاي ديگر افغانستان عودت مي کنند. اين مهاجرت ها باعث تراکم جمعيت در کابل شده است و بسياري از مشکلات محيط زيستي را به وجود آورده است. همچنان اکثريت شهروندان کابل را طبقه پايين جامعه تشکيل مي دهند که براي تامين نيازهاي اوليه زندگي مواد سوختي آلوده کننده چون نفت، گاز، چوب و زغال سنگ را به مصرف مي رسانند. مصرف اين مواد هرچند براي تامين نيازهاي اوليه زندگي شهروندان کابل يک امر حياتي و ضروري است، اما تامين اين نياز حياتي منجر به آلودگي هواي شهر کابل مي گردد.
از سوي ساختار شهر کابل اين مقدار جمعيت را پذيرا نيست و از سوي ديگر اکثريت مردم با فرهنگ شهر نشيني آشنا نيستند و توجه به حفظ و پاک نگهداشتن محيط زيست ندارند. بيشتر مردم کابل زباله هاي شان را در جويچه هاي کنار سرک ها و يا در کوچه ها مي اندازند و شاروالي کابل هم به اندازه کافي سطل هاي زباله را در تمام نقاط شهر نگذاشته است تا مردم زباله هاي شان را در داخل آنها بريزند. همه ي اين عوامل باعث افزايش آلودگي هوا و محيط زيست در کابل شده است و هر روزه شهروندان کابل را در معرض امراض گوناگون ناشي از آلودگي هوا و محيط زيست قرار مي دهد.
ورود بي سرو سامان وسايط نقليه و افزايش بي رويه آن در سطح شهر کابل يکي ديگر از عوامل آلودگي هواي شهر کابل است. بيشتر وسايط نقيله که در داخل شهر کابل مورد استفاده شهروندان قرار دارد، کهنه و فرسوده و دود زا هستند. همچنان اين وسايط از مواد سوخت کم کيفيت استفاده مي کنند که در توليد دود غليظ و مضر براي صحت انسان، نقش عمده را دارد. عبور و مرور اين گونه وسايط در داخل شهر هم هواي شهر را آلوده مي کند و هم با عث به وجود آمدن امراض گوناگون مي گردد که از دود مواد سوخت کم کيفيت ناشي مي شود.
به ‌نظر مي‌رسد سونامي بزرگي زير پوست شهر در جريان است و هر لحظه بر شدت آن افزوده مي‌شود. اين سونامي عظيم اما خاموش، تازه دهان باز کرده است و اگر جلو آن گرفته نشود، ممکن است همه‌ي شهروندان کابل را ببلعد.
کاهش آلودگي هواي کابل نياز به يک برنامه جدي و دراز مدت و سرمايه گزاري دراد، در نبود برنامه و سرمايه، آلودگي هوا بصورت اتفاقي کاهش نمي يابد، انتظار مي رود حکومت وحدت ملي با يک بودجه ي اختصاصي و برنامه مدون و مشخص در سال آينده خورشيدي به مبارزه آلودگي هواي شهر کابل برود و از شهرداري کابل و اداره ملي محيط زيست بخواهد تا بصورت جدي آلودگي هواي کابل را نظارت کنند و از آلودگي هواي کابل براي شهروندان اطلاعات دقيق بدهد.
آگاهي دهي دقيق و منظم درباره آلودگي هوا و نشر گزارش روزانه تغييرات دزارت آلوده در هواي کابل از سوي اداره محيط زيست، مي تواند يکي از برنامه هاي باشد که حکومت بايد در سال آينده براي کاهش آلودگي هوا روي دست بگيرد تا شهروندان کابل با اطلاع از ميزان آلودگي هوا، از ميزان خطرات آن آگاه باشند و از صحت خود مراقبت کنند.