ديروز، جنرال جان نيکسون به عنوان فرمانده جديد نيروهاي ناتو در افغانستان رسما آغاز به کار کرد. قبل از اين، جنرال جان کمبل فرماندهي نيروهاي ناتو در افغانستان را به عهده داشت. در وضعيت کنوني که ميزان نيروي ناتو از 35 هزار به 13 هزار رسيده است، اين سازمان چه نقشي مي تواند در تأمين امنيت افغانستان بازي نمايد. آيا تغيير در فرماندهي اين سازمان در افغانستان منجر به تغيير استراتژي اين سازمان در افغانستان خواهد شد؟ در نوشتار کنوني سعي مي کنم اين پرسش ها را پاسخ گويم.
با حمله القاعده بر برج هاي دوقلوي تجارت جهاني در نيورک ايالات متحده آمريکا و ناتو بر افغانستان حمله نمودند. ناتو از آغاز حمله تا کنون نقش مهم در تأمين امنيت در افغانستان داشته است.‏ با اين حال، نقش اين سازمان در با آغاز خروج نيروهاي بين المللي و واگذاري مسئوليت امنيتي تغيير کرده است. اين سازمان ديگر نقش تأمين امنيت افغانستان را به عهده ندارد بلکه نقش اين گروه به آموزش و مشوره دهي خلاصه مي شود. اکنون اين سازمان تنها نقش مشورتي و آموزشي در افغانستان دارد.‏ تنها در روزهاي سخت و دشوار به کمک نيروهاي امنيتي افغانستان شتافته است. در زمانه اي که ولايت کندز از کنترل نيروهاي امنيتي و حکومت افغانستان خارج شد و گروه طالبان آن را تحت کنترل خود در آوردند. نيروهاي ناتو در بازپس گيري شهر قندوز به نيروهاي امنيتي افغانستان کمک نمودند. همچنين نيروهاي ناتو براي خارج کردن نيروهاي امنيتي کشور از محاصره طالبان در ولايت هلمند نيز دست به کار شدند.
قبل از واگذاري مسئوليت هاي امنيتي به نيروهاي امنيتي افغانستان اين سازمان در اکثر ولايات کشور حضور داشتند و تأمين امنيت کشور مسئوليت مستقيم اين سازمان بود.‏ در عين حال، نيروهاي اين سازمان اعضاي شبکه القاعده را نيز مورد پيگرد قرار مي داد. در بسي موارد، حاميان شبکه القاعده يعني گروه طالبان را نيز سرکوب مي کرد. در واقع، نيروهاي ناتو سبب شده بود که گروه طالبان براي نزديک به يک و نيم دهه نتواند در برابر حکومت افغانستان چالش بزرگ خلق نمايد.
دقيقا زماني که نقش ناتو در افغانستان تغيير نمود و مسئوليت اين گروه مشوره دهي و آموزش نيروهاي امنيتي افغانستان شد گروه طالبان حملات خود را تشديد بخشيد. سال 2014 و سال 2015 براي نيروهاي امنيتي کشور خونين بود. در سال 2014 گروه طالبان اگر چه حملات خود را تشديد بخشيده بود با اين حال نتوانست مناطق تحت کنترل حکومت را به صورت جدي مورد تهديد قرار دهد. در سال 2015 اما، اين گروه توانست تهديدات بزرگ و جدي به وجود آورد. نمونه هاي آن کنترل چند روزه شهر کندز، در محاصره قرار دادن ولسوالي سنگين ولايت هلمند، جنگ شديد در ولايت بغلان و در نهايت وادار نمودن نيروهاي امنيتي به ترک ولسوالي موسي قلعه، نورزاد و سنگين ولايت هلمند.
اکنون، سخن ها بر سر گفتگو با گروه طالبان است.‏ مقامات در کابل و فرمانده پيشين نيروهاي بين الملل در افغانستان بيان داشته است اگر در زمستان پيش رو، گفتگوي صلح به نتيجه نرسد سال پيش رو سال خونين خواهد بود. گروه طالبان اگر چه به گفتگوي مستقيم دعوت شده‏اند. با اين حال، اين گروه تا هنوز واکنش جدي به دعوت حکومت افغانستان و پاکستان نشان نداده است. اين گروه برخلاف زمستان هاي ديگر حملات مرگبار خود را ادامه داد و در مواردي شاهد تشديد حملات اين گروه در برخي نقاط کشور مي باشيم.
تشديد حملات گروه طالبان حداقل اين مسئله را روشن مي سازد که اين گروه انگيزه کافي براي جنگ دارد. اين گروه اما، تا هنوز علاقمندي خود را به گفتگو و مذاکره و پايين گذاشتن اسلحه خود نشان نداده است. از اين جهت، پيش بيني مي شود که اين گروه همچنان به خشونت مسلحانه خود ادامه دهد. دفتر سياسي اين گروه در قطر هيچ آگاهي از جريان هاي صورت گرفته ميان چهار کشور افغانستان، پاکستان، ايالات متحده آمريکا و چين ندارد. يا به خاطر بي انگيزگي به روند گفتگوي صلح گفته است که از گفتگوي چهار جانبه هيچ اطلاعي ندارد.‏
در چنين وضعيتي سازمان ناتو چه نقشي مي تواند بازي نمايد. باور نگارنده اين است ناتو و هيچ کشور ديگري انگيزه براي جنگيدن با گروه هاي مخالف مسلح دولت افغانستان ندارد. آنها به حضور خود در افغانستان ادامه خواهد داد. با اين حال، نقش آن ها تغيير نخواهد کرد.‏ ايالات متحده آمريکا که پاي ناتو را در افغانستان کشانده است انگيزه براي ادامه جنگ در افغانستان ندارد. باراک اوباما، رئيس جمهور ايالات متحده آمريکا وقتي قدرت سياسي را به دست گرفت به مردم آمريکا وعده داد که تا پايان مأموريت خود نيروهاي آمريکايي را از عراق و افغانستان خارج خواهد کرد. او تا هنوز اگر چه موفق به اين کار نشده است اما، وعده به خروج نيروها نشان اين مسئله است که اداره او برنامه و انگيزه براي ادامه جنگ عليه گروه هاي مخالف مسلح دولت افغانستان ندارد.
در کنار اين مسئله، افغانستان در کمپاين انتخاباتي کانديدان دو حزب مطرح ايالات متحده آمريکا هيچ جايگاه ندارد. تا هنوز هيچ يک از کانديدان مطرح دو حزب سخن از افغانستان نگفته است. اين در حالي است که در انتخابات قبلي ايالات متحده آمريکا جنگ افغانستان و حضور نيروهاي اين کشور در افغانستان به عنوان يکي از مهمترين مسائل مطرح بود. افکار عمومي آمريکا تمايل به ادامه جنگ در افغانستان ندارد. به همين خاطر، کانديدان رياست جمهوري اين کشور سخني در مورد حضور و جنگ در افغانستان نمي زند. به ديگر سخن، سخن گفتن در مورد ادامه جنگ در افغانستان به عنوان يک نقطه منفي مطرح است. به همين خاطر، هيچ يک از کانديدان رياست جمهوري سخن در اين مورد نمي گويد.
با اين وجود، ايالات متحده آمريکا و ناتو براي پيروزي در افغانستان نيازمند بازگشت دوباره به اين کشور است. اکنون گروه طالبان به عنوان يک رقيب جدي در برابر حکومت افغانستان مطرح است. سقوط حکومت افغانستان به معني شکست آمريکا و ناتو در افغانستان است. اين شکست مي تواند هزينه سنگين بر اين اعضاي سازمان ناتو وارد نمايد.
در کوتاه مدت شايد تغييرات بنيادي در سياست ناتو در افغانستان به وجود نيايد. اما در دراز مدت اين سازمان مجبور به تغيير استراتژي خود است. با اين حال، تغيير استراتژي نيازمند بازنگري در نقش گذشته اين سازمان است تا اشتباهات خود را فهم کند. بازگشت گروه طالبان تا حدودي زيادي نتيجه اشتباهات ناتو، ايالات متحده آمريکا و حکومت افغانستان است.
بنابراين، دست يابي به صلح به زودي متصور نيست. زيرا، گروه طالبان بيشتر انگيزه براي جنگ دارد تا صلح. حملات مرگ بار اين گروه در فصل زمستان و بي توجهي به دعوت حکومت افغانستان و پاکستان به شرکت در گفتگوي مستقيم با حکومت افغانستان همه نشانگر آن است که اين گروه انگيزه براي گفتگوي صلح ندارد. در چنين وضعيتي ناتو بايد تغييري در استراتژي خود به وجود آورد تا سقوط حکومت افغانستان را شاهد نباشد و در عين حال، اولين شکست خود را تجربه ننمايد.