روز يکشنبه، يوناما، دفتر هيئت کمک سازمان ملل در افغانستان گزارش سالانه خود در مورد تلفات غير نظاميان در سال 2015 ميلادي را منتشر نمود. در گزارش آن ها آمده است که در سال 2015 يازده هزار و دو نفر غير نظامي کشته و زخمي شده‏اند. براساس گزارش يوناما، آمار کشته و زخمي شدن غير نظاميان در سال 2015 نسبت به سال قبل چهار درصد افزايش را نشان مي دهد. براساس اين گزارش، گروه طالبان و ديگر گروه هاي مخالف مسلح دولت عامل 62 درصد تلفات غيرنظاميان مي باشد. نيروهاي طرفدار حکومت افغانستان عامل 17 درصد کشته و زخمي شدن غير نظاميان مي باشد. چند نکته در ارتباط با اين گزارش قابل ذکر است.
اول؛ آمار کشته و زخمي شدن غير نظاميان از سال 2007 تا کنون سير صعودي داشته است. به ديگر سخن، جنگ در افغانستان هر ساله قرباني بيشتري از مردم افغانستان گرفته است. با اين حال، هيچ نهاد ملي و بين المللي تلاشي براي کاهش کشته و زخمي شدن غير نظاميان در افغانستان انجام نداده است. در عين حال، طرف هاي درگير در جنگ نيز توجهي به آمار کشته و زخمي شدن غير نظاميان نکرده است/نمي کند. اين جهت، تصور کاهش کشته و زخمي شدن غيرنظاميان نمي رود. گروه طالبان و ديگر گروه هاي مخالف مسلح دولت که کمر بر ويراني و بربادي کشور بسته‏اند و سال ها عاملان اصلي کشته و زخمي شدن غير نظاميان است، راهي جز جنگ نمي شناسد. از اين جهت، چشم انداز روشني براي کاهش کشته و زخمي شدن غير نظاميان وجود ندارد. بنابراين، بي توجهي به آمار کشته و زخمي شدن غير نظاميان از سوي طرف هاي درگير در جنگ و همچنين فقدان تلاش ها براي کاهش کشته شدن غير نظاميان از سوي نهاد هاي ملي و بين المللي آينده مبهم و گنگ را ترسيم مي کند.
دوم؛ براساس گزارش هاي سالانه يوناما گروه طالبان و ديگر گروه هاي مخالف مسلح دولت عامل درصد بالاي کشته و زخمي شدن غير نظاميان مي باشد. با اين حال، واکنش گروه طالبان در برابر گزارش ها يکسان بوده است. اين گروه هر ساله گزارش سازمان ملل متحد را يکجانبه خوانده است. ذبيح الله مجاهد، سخنگوي گروه طالبان با انتشار اعلاميه‏اي گزارش يوناما را غير واقعي خوانده است. در اعلاميه گروه طالبان آمده است که گزارش يوناما بر اساس خواست نيروهاي اشغالگر در افغانستان تهييه و ترتيب شده است. گروه طالبان با چنين واکنشي به نوعي خود را تبرئه مي کند و مسئوليت کشته و زخمي شدن غير نظاميان را به گردن نيروهاي حکومتي و بين المللي مي اندازد. اين در حالي است که گروه طالبان بيش از ديگر گروه هاي دهشت افکن مسئوليت حملات، انتحار و انفجار ها را پذيرفته است. پذيرفتن مسئوليت حمله، انتحار و انفجار در زمان وقوع آن از سوي گروه طالبان و يکجانبه خواندن گزارش يوناما در مورد کشته و زخمي شدن غير نظاميان تناقض آشکار را نشان مي دهد.
جدا از اين مسئله، کشته و زخمي شدن بر اساس ايدئولوژي گروه طالبان يک امر ديني و مذهبي است. به عبارت ديگر، گروه طالبان جنگ در افغانستان را توجيه ديني و مذهبي مي کند. از اين جهت کشته و زخمي شدن غير نظاميان به خاطر کشته شدن ديگري(کافر و يا طرف باطل) امر خلاف باور ها و اعتقادات آن ها نيست. بر اساس باور هاي آن ها غيرنظاميان که به ناحق کشته مي شود، جاي شان در بهشت است. دقيقا براساس همين باور است که آمار کشته و زخمي شدن غير نظاميان براي آن ها يک امر بديهي و پيش پاافتاده است. بر اين اساس، ارزش هاي حقوق بشري جايگاهي در سپهر انديشه آن ها ندارد. از اين جهت، تا زماني که باور ها و اعتقادات اين گروه در مورد جنگ تغيير نکند، درک آن ها از کشته و زخمي شدن غير نظاميان نيز تغيير نمي کند.
سوم؛ حکومت افغانستان نيز نسبت به گزارش يوناما واکنش نشان داده است. ارگ رياست جمهوري با انتشار اعلاميه‏اي گفته است که گزارش يوناما نشان مي دهد که افغان ها هزينه گزافي در نتيجه درگيري ها مي پردازد. در اعلاميه آمده است که گروه طالبان و ديگر گروه هاي مخالف مسلح دولت حق زندگي مسالمت آميز را از شهروندان کشور مي گيرد. در اعلاميه ارگ همچنين آمده است که نيروهاي امنيتي افغانستان به حقوق بين الملل و حقوق بشر احترام دارد و حقوق بين الملل و حقوق بشر به نظاميان کشور آموزش داده مي شود. اعلاميه ارگ يک نوع گريز از پذيرش مسئوليت کشته و زخمي شدن غير نظاميان را نشان مي دهد. براساس گزارش يوناما، نيروهاي طرفدار حکومت افغانستان عامل 17 درصد کشته و زخمي شدن غير نظاميان است. با اين حال، ارگ رياست جمهوري هيچ سخني در باب چگونگي کاهش تلفات غير نظاميان به ميان نياورده است.
در کل مي توان گفت که طرف هاي درگير در جنگ افغانستان نسبت به تلفات غير نظاميان بي توجه است و مسئوليت آن را به گردن نمي گيرد. اين مسئله چشم انداز رعايت حقوق بشر و حقوق بين الملل را تيره و تار نشان مي دهد.
گفتگوي صلح تنها اميد براي پايان جنگ در افغانستان است. حکومت وحدت ملي گفتگوي صلح را اولويت اساسي خود قرار داده است. با اين حال، گروه طالبان همچنان تأکيد بر پيش شرط هاي خود دارد. تعديل قانون اساسي، خروج کامل نيروهاي بين المللي از افغانستان و ... حداقل تعيين پيش شرط ها براي گفتگو نشان از ناپاياني جنگ در افغانستان دارد. تشديد حملات گروه طالبان در ولايات مختلف کشور نشان مي دهد که اين گروه هيچ انگيزه‏اي براي گفتگو با حکومت وحدت ملي ندارد. ايالات متحده آمريکا نيز براي پايان جنگ در افغانستان به گفتگوي صلح چشم اميد بسته است. آن ها بار ها بيان داشته اند که اگر گفتگوي صلح در افغانستان نتيجه ندهد، سال پيش رو سال خونين خواهد بود. با اين وجود هيچ طرح و برنامه براي شکست گفتگوي صلح از سوي حکومت وحدت ملي وجود ندارد. حداقل انگيزه کافي در نخبگان سياسي براي سرکوب گروه هاي دهشت افکن ديده نمي شود.
بر فرض اينکه گروه طالبان به گفتگوي صلح روي آورد و با حکومت افغانستان مصالحه کند، اين مصالحه پايان جنگ در افغانستان نخواهد بود. گروه داعش يک گروه جديدا سر برآورده است. ظهور اين گروه در افغانستان مي رساند که ما همچنان شاهد کشته و زخمي شدن غير نظاميان در کشور مي باشيم. از اين جهت، اميدواري براي صلح و ثبات در افغانستان در آينده نزديک متصور نيست. اما آنچه نااميد کننده است برخورد هاي حکومت وحدت ملي در قبال رويداد ها و پديده ها است. به ديگر سخن، حکومت نسبت به گروه طالبان و تشديد حملات آن ها، مشکلات اقتصادي، اجتماعي و امنيتي که در جامعه وجود دارد تا حدودي زيادي بي مسئوليت بوده است.
همان طور که تلفات غير نظاميان از سال 2007 به اين سو سير صعودي داشته است در سال هاي آينده نيز تلفات غير نظاميان به احتمال زياد چشم گير خواهد بود. هيچ اميدي براي پايان جنگ در افغانستان متصور نيست. اگر گروهي دست از جنگ بردارد گروهي ديگر سر بر مي آورد. در کنار اين مسئله آنچه مايه نااميدي است برخورد غير مسئولانه حکومت وحدت ملي در قبال مشکلات جامعه است.