ديروز گفتگوي چهار جانبه در مورد روند صلح در اسلام آباد رسما آغاز شد. در اين نشست، نماينده هاي حکومت افغانستان، پاکستان، ايالات متحده آمريکا و چين شرکت کردند. هدف اساسي اين نشست توافق و مشخص کردن «نقشه راه» رسيدن به صلح عنوان شده است. در عين حال، معاون سخنگوي رئيس جمهور گفته است که از اهداف اصلي دولت در اين نشست توافق بر سر «مکانيسم تثبيت» است که بر اساس آن تعهدهايي که پاکستان در راستاي صلح افغانستان مي‌دهد، از سوي يک کشور سوم تثبيت (تضمين) خواهد شد. اينکه دستاورد اين گفتگو چه خواهد بود، گذشت زمان ثابت خواهد ساخت. مي توان گفت اگر اين روند هيچ سودي براي گفتگوي صلح نداشته باشد، حداقل سود آن اين است که ميان گروه هاي خواهان صلح و مخالف صلح تفکيک به وجود مي آورد. اين مسئله در واقع کار حکومت در مواجه به گروه هاي مختلف را تروريستي و دهشت افکن را آسان خواهد ساخت. با اين حال، اين گفتگو ها منجر به صلح نخواهد شد. در ذيل تلاش مي کنم اين مسئله را به تحليل بگيرم.

اول؛ بر اساس گزارش ها بيش از بيست گروه دهشت افکن و تروريست در افغانستان فعاليت مي کند. برخي از اعضاي اين گروه ها از شهروندان افغانستان، تعدادي از گروه هاي که در افغانستان فعاليت دارد، در پاکستان تأسيس شده بود و اعضاي آن شهروندان پاکستان مي باشد. در کنار آن، شبکه القاعده با اعضاي بين المللي آن در افغانستان فعاليت مي کند. گروه هاي دهشت افکن و تروريست از کشور هاي آسيايي مرکزي نيز در افغانستان فعاليت دارد. گروه داعش يک گروه جديد است که در افغانستان فعال شده است.

امارت اسلامي افغانستان با رهبري ملا اختر محمد منصور جريان اصلي گروه طالبان را تشکيل مي دهد که در گفتگوي چهار جانبه بر سر اين گروه متمرکز خواهد بود. با اين حال، شوراي عالي امارت اسلامي افغانستان به رهبري ملا محمد رسول، حزب اسلامي افغانستان با رهبري گلبدين حکمتيار از گروه هاي مهم و عمده‏ايي افغاني است که در افغانستان فعاليت دارد. داعش گروه جديدي است که به فعاليت آغاز نموده است اما پيش بيني مي شود که در آينده يکي از جدي ترين گروه هاي مخالف مسلح دولت در افغانستان باشد. اعضاي اين گروه را شهروندان افغانستان تشکيل مي دهد اما گزارش هاي مبني بر آمدن اعضاي داعش از عراق و سوريه به افغانستان منتشر شده است. بنابراين، داعش همانند شبکه القاعده يک گروه فرا منطقه‏اي و فراملي است. اين گروه در عين حال که تهديد کننده ثبات و امنيت و قلمرو حاکميت حکومت مرکزي افغانستان است، تهديد کننده جدي مشروعيت و قلمرو نفوذ گروه طالبان نيز مي باشد. با اين حال، اين گروه به صورت جدي در افغانستان فعال شده است.

شبکه القاعده بعد از سقوط امارت اسلامي طالبان فعاليت شان در افغانستان کاهش يافت. در سال 2011 رهبر اين شبکه در خاک پاکستان از سوي نيرو هاي ايالات متحده آمريکا کشته شد. بعد از آن اين شبکه کمتر در حملات تروريستي در افغانستان نقش داشته است. با اين حال، رسانه هاي بين المللي گزارش هاي منتشر نمودند که نشان از فعاليت دوباره شبکه القاعده در افغانستان مي دهد. اين شبکه از تنش ميان گروه طالبان و داعش سود جسته و در صدد سربازگيري مجدد در افغانستان است. رهبر اين شبکه وفاداري خود را به رهبر گروه طالبان اعلان نموده بود. با اين حال، مشخص نيست که آينده اين گروه تا چه اندازه وابسته به سرنوشت گروه طالبان با رهبري ملا اختر محمد منصور است.

تحريک طالبان پاکستاني، لشکر طيبه، لشکر جنگوي، جنبش اسلامي ازبکستان و ... از جمله گروه هاي دهشت افکن بيروني است که در افغانستان فعاليت دارد. جنبش اسلامي ازبکستان وفاداري خود را به گروه داعش اعلان نموده است. لشکر طيبه، لشکر جنگوي اگر چه ساحه فعاليت شان کشمير بود اما بعد از حضور جامعه جهاني در افغانستان اين گروه ها تغيير بنيادي در ساحه فعاليت خود به وجود آورد. اين گروه ها در افغانستان فعال شده است و در خيلي از موارد تهديد کننده امنيت و ثبات افغانستان در ولايت هاي مختلف کشور بوده است. لشکر طيبه و لشکر جنگوي تفاوت ماهوي با گروه داعش ندارد. اين گروه شباهت هاي زيادي با گروه داعش دارد. به لحاظ فکري و انديشه‏ايي ميان لشکر طيبه، لشکر جنگوي و داعش همانندي هاي بسياري وجود دارد. بنابراين، به نظر مي رسد که در آينده گروه هاي مختلف حول گروه داعش در افغانستان به فعاليت خود ادامه دهد.

شبکه حقاني از جمله گروه هاي دهشت افکن و تروريست بوده است که در سال هاي گذشته فعاليت خود را بر کشتن عساکر خارجي متمرکز ساخته بود. اکنون حقاني، رهبر اين شبکه معاون ملا اختر محمد منصور است. بنابراين، اين شبکه بخش از جريان اصلي گروه طالبان محسوب مي شود. بنابراين، در نظر گرفتن آن جدا از گروه طالبان با رهبري ملا اختر محمد منصور در شرايط کنوني سود چنداني ندارد. اما احتمال آن وجود دارد که اين شبکه در آينده از جريان اصلي گروه طالبان خود را جدا سازد.

اکنون تمرکز اصلي حکومت افغانستان و پاکستان در روند گفتگوي صلح جريان اصلي گروه طالبان به رهبري ملا اختر محمد منصور است. در حالي که گروه ها و شبکه هاي ديگر هيچ مورد توجه دو طرف نمي باشد. از اين جهت، مي توان گفت که روند گفتگوي صلح هيچ گاه منجر به ثبات و امنيت در افغانستان نخواهد شد. زيرا، گروه هاي نامبرده همچنان به فعاليت خود ادامه خواهد داد. از نظر نگارنده، سودمندي اين گفتگو چهار جانبه دو نتيجه در پي دارد. اولين و مهمترين نتيجه آن شکل گيري اعتماد ميان افغانستان و پاکستان است. اين يک ضرورت جدي براي دو کشور براي همگرايي منطقه‏اي است. ثبات و امنيت در افغانستان بستگي تام و تمام به روابط افغانستان با پاکستان دارد. سود ديگر اين گفتگو ها تفکيک ميان گروه هاي صلح طلب و مخالف صلح است. اين مسئله به حکومت افغانستان کمک مي کند تا به شکل اساسي و بنيادي رفتار هاي خود را جهت دهي نمايد.

در آينده ما نيازمند آنيم تا تمرکز خود را روي گروه هاي همانند داعش، شبکه القاعده و ديگر گروه هاي بيرون مرزي متمرکز سازيم. همان طور که ياد آور شديم گروه داعش برخي گروه ها را جذب خود نموده است و از دو دستگي گروه طالبان سود مي جويد. گروه هاي از کشور هاي آسيايي ميانه و پاکستان را نيز جذب خود نموده است. نفوذ اين گروه نشان مي دهد که اين گروه جدي ترين تهديد براي افغانستان و کشور هاي منطقه در سال هاي آينده مي باشد. شبکه القاعده اگر چه به دنبال طولاني ساختن حيات خود در صدد سودجستن از تنش هاي موجود ميان گروه هاي دهشت افکن موجود در افغانستان است. اين شبکه به شدت تلاش دارد تا سربازگيري نموده و دوباره فعاليت خود را گسترش دهد. بنابراين، خطر شبکه القاعده همچنان متوجه حکومت افغانستان است. در کنار اين گروه ها و شبکه ها لشکر طيبه، لشکر جنگوي، جنبش اسلامي ازبکستان، تحريک طالبان پاکستاني از جمله گروه هاي است که ثبات و امنيت ما را تهديد مي کند.