برگزاري مراسم تجليل و بزرگ‌داشت از روز عاشورا يا روزهاي محرم از سابقه‌ و پيشينه‌اي خوبي در کشور برخوردار نيست. در دوران حکومت‌هاي شاهان مستبد و نظام‌هاي سياسي مطلقه و ديکتاتور، شيعيان در تمام مناطق کشور به‌ويژه در شهر کابل، به صورت مخفي و پنهاني و با ترس و لرز، مراسم رادر زيرزميني‌ها برگزار کرده و از عاشوراي‌حسيني و حرکت سازنده‌اش بزرگ‌داشت مي‌کردند. اما به تدريج آزادي‌هاي نسبي مذهبي به دست آمد و ضمن برگزاري آزادانه‌ي ديگر مراسم مذهبي، مراسم عاشورا نيز به‌گونه‌اي آزادانه برگزار مي‌گرديد. گروه‌طالبان که نماد از خصومت، دشمني و تبعيض ميان گروه‌هاي‌تباري و فرقه‌هاي مذهبي نيز بودندو نه تنها که حق‌سياسي براي ديگر گروه‌هاي‌تباري نمي‌شناختند، بلکه درصدد حذف آنان بودند، اما مزاحم برگزاري مراسم عاشورا نشدند. گرچند که مواظب وضعيت بودند و به محض شنيدن سخن متضاد با منافع سياسي شان مزاحمت‌هاي را خلق مي‌کردند.

پس از سقوط طالبان و برپايي نظام‌سياسي جديد، در گام نخست مذهب‌جعفري به عنوان يکي از مذاهب رسمي در کشور درج قانون‌اساسي گرديده و مذهب و عقيده‌ي يک مجموعه‌اي کلان به رسميت شناخته شد، و درگام دوم آزادي‌هاي بيشتر به پيروان اين مذهب داده شد.

يک نکته‌ي بس مهم و حياتي را مي‌شود در طول تاريج متوجه شد و آن اين‌که در گذشته‌ي سياسي کشور، مردم مزاحم برگزاري مراسم مذهبي شيعيان از جمله عاشوراي‌حسيني نشده‌اند، بلکه حاکمان ستمگر و مستبد بوده‌اند که از ترس با تهديد مواجه شدن قدرت شان، دست به خلق موانع و چالش‌ها در برابر مراسم و محافل مذهبي شيعيان زده‌اند. اکنون که نظام‌سياسي دموکراتيک و زمام‌داران و اليت‌هاي قدرتِ تاييد شده و تعيين شده از سوي مردم درصحنه‌اند، هيچ‌گونه مانع و مزاحمت در اين راستا ديده نمي‌شود و در طول يک‌دهه و اندي مسلمانان اعم از شيعه و سني باروحيه‌ي هم‌پذيري از حرکت بزرگ و انساني امام‌حسين تجليل و بزرگ‌داشت کرده‌اند. از حقيقت نبايد گذشتبا اين‌که برخي از جوانان شيعي از دساتير و هدايت‌هاي علماي‌ديني سرپيچي کرده و دست به مزاحمت‌هاي مي‌زنند، اما کوچک‌ترين حرکت منفي و واکنش منفي از سوي هم‌وطنان سني‌مذهب ديده نشده‌است. جوان‌هاي احساساتي شيعه بعد از هفتم محرم جاده‌ها را به روي ترافيک مي‌بندند، مراسم زنجيرزني و قمه‌زني را در روي جاده‌ها برگزار مي‌کنند و با نصب دروازه‌هاي کلان در جاده‌ها و نصب بلندگوهاي گوش‌خراش که نوحه‌هاي سينه‌زني را مي‌خواند، مزاحمت خلق مي‌کنند، اما کوچک‌ترين حرکت منفي از سوي هم‌وطنان ديده نشده‌است.

بنابراين، هم‌گرايي و هم‌پذيري ديني ـ مذهبي از قبل در جامعه‌ي افغاني بوده و در طول يک‌دهه تقويت بيشتر شده‌است. با اين‌که در روز عاشورا بيشترينه‌ي تجليل‌گران را شيعيان تشکيل مي‌دهند، اما سني‌ها نيز به‌گونه‌هاي مختلف از اين مناسبت تجليل مي‌کنند. بزرگان‌سياسي و فرهنگي سني‌مذهب به مساجد و تکيه‌خانه‌هاي شيعي حضور بهم مي‌رسانند و به سخنراني مي‌پردازند و مردمان عادي با برگزاري مراسم ختم قرآن‌کريم و تهيه و توزيع نذر از اين روز گرامي‌داشت مي‌نمايند.

از اين نظر، هم‌گرايي و هم‌پذيري ديني و مذهبي، وحدت‌ملي و برادري گروه‌هاي‌قومي را بيشتر کرده و خواهد کرد. اگر به همين منوال تداوم يابد و ديگر عوامل با شعاع بيشتر جهت تخريب، نقش‌آفريني ننمايد، ممکن‌است، شکاف‌هاي‌تباري نيز مانند شکاف مذهبي کمرنگ شده و رخت سفر ببندد.

اگر بخواهيم بحث مهم و دامنه‌دار ملت‌سازي را در کشور مطرح نماييم، بدون ترديد يکي از عوامل و مؤلفه‌هاي مهم و حياتي ملت‌سازي بحث دين و مذهب‌است. ملت به مجموعه‌اي انساني اطلاق مي‌گردد که خود را دارايِ سرنوشت‌مشترک، اهداف‌مشترک و اراده‌ي زيست‌جمعي مشترک بدانند. پس اگر درصدد رقم‌زدن چنين وضعيت سرنوشت‌ساز باشيم که يقينا هستيم و خواهيم بود، بايستي هم‌گرايي، هم‌پذيري و همنوايي ديني و مذهبي را ميان گروه‌هاي‌تباري و قومي بيشتر نماييم.

گرچند مفهوم و معناي دقيق دانش واژه‌ي «منافع‌ملي» مورد توافق دانشمندان علوم‌سياسي نيست، اما به باور اکثريت قريب به اتفاق آنان، سه مؤلفه‌ي مهم منافع‌ملي را شکل مي‌دهند. حفظ بقا و موجوديت، حفظ ارزش‌هاي حياتي و توسعه‌اقتصادي از مؤلفه‌هاي هستند که در هر کشور وجود دارد.

به نظر مي‌رسد که وحدت‌ملي و تشکيل روحيه‌جمعي و مشترک، از جمله ارزش‌هاي حياتي جامعه‌ي افغاني‌است. در صورت که اين مؤلفه تقويت گردد، دولت‌سازي به گام‌هاي بلند رسيده و تقويت مي‌شود، امنيت و ثبات‌سياسي ايجاد مي‌گردد و جايگاه يا به عبارت‌ديگر پرستيژ نظام‌سياسي در نظام بين‌الملل و سياست بين‌الملل تقويت مي‌شود. اما اگر برعکس، وحدت‌ملي و روحيه‌جمعي و مشترک تضعيف شود، دولت به‌صورت تدريجي تضعيف مي‌گردد، امنيت شکننده مي‌شود، ثبات‌سياسي با گسست رو به رو مي‌شود و جايگاه‌سياسي و پرستيژ نظام‌سياسي در سياست بين‌الملل مخدوش خواهد شد.

دولت و حکومت به مثابه کارگزاران نظام‌سياسي جديد، تا به حال خوب عمل کرده و درخشيده‌اند. رويکرد خوبي نسبت به مراسم روزهاي محرم و عاشورا اتخاذ شده‌است. نيروهاي دفاعي و امنيتي شب و روز تمام هم و غم شان تامين امنيت مردم و مراسم‌است و سياست‌مداران و قدرت‌مندان همه و همه با شرکت در محافل تجليل، از حسين، اهداف حسين و کابرد آن در شرايط جديد کشور سخن زده و بر اهميت اين مراسم و اين مناسبت براي کشور تاکيد مي‌کنند.

دشمنان کشور که شکل‌گيري دولت قدرت‌مند با پايه‌ي مردمي قوي را در تضاد با منافع شان مي‌بينند، دقيقا همين مؤلفه‌ها را نشانه‌گيري مي‌کنند. در سال 1390 با حمله‌ي انتحاري در زيارت‌گاه منسوب به حضرت ابوالفضل‌العباس از پسران امام‌علي و علم بردار امام‌حسين در نهضت عاشورا، ده‌ها تن از عزاداران را کشت، صدها تن را مجروح کرد و جاده را از خون‌سرخ آنان رنگي کرد. خوش‌بختانه عزاداران و بزرگان‌سياسي کشور، متوجه هدف دشمن شده و نگذاشتند که به هدف نايل‌آيد. همگي انگشت به سوي دشمن دراز کرد و اين حادثه‌ي خونين و پرتلفات گرچند که تحمل‌اش سخت و دشوار بود، اما مايه‌ي تحکيم بيشتر وحدت‌ملي گرديد. پس از آن نيز تلاش‌هاي گونه‌گون به راه انداخته شد و خواهد شد که محرم و عاشورا را به نقطه‌ي انفصال و دوري مردم تبديل کنند.

مراسم سال جاري با هياهويِتهديد گروه افراطي و واپس گرايي داعش همراه بود. هشدارهاي جدي مطرح مي‌شد که امنيت مراسم امسال با چالش‌هاي جدي همراه خواهد بود. اما از اثر همکاري‌هاي مردم و تلاش‌هاي قابل تقدير نيروهاي امنيتي، دشمن به هدف نايل نشد و مراسم در امنيت کامل برگزار گرديد.

به‌هرصورت، عاشورا نماد هم‌گرايي و هم‌پذيري در جامعه‌ي افغاني‌است. بايد اين مؤلفه را تقويت کرد. زيرا يکي از مؤلفه‌هاي ملت‌سازي‌است. ملت‌سازي بنياد و پايه‌ي همه‌ي مباحث‌است. تا زمان که شاهد ملت شدن نباشيم، شايد نتوان از مفاهيم و واژه‌هاي چون دولت‌ملي، قدرت‌ملي، هويت‌ملي، امنيت‌ملي، اردوي‌ملي، پوليس‌ملي و..... سخن گفت.