بنا بر استراتژي جديد ايالات متحده آمريکا در مورد خروج نيرو هاي اين کشور از افغانستان بناست در حدود 5500 سرباز اين کشور در افغانستان بماند. اين تعداد سرباز در کابل، بگرام، قندهار و جلال آباد مستقر خواهد بود. قبل از اين بنا بر تصميم باراک اوباما، رئيس جمهور ايالات متحده آمريکا سربازان اين کشور تا پايان سال 2016 از افغانستان خارج گردد و تنها يک هزار سرباز اين کشور براي آموزش و مشوره دهي در افغانستان باقي بماند. چه چيزي موجب تغيير استراتژي باراک اوباما شد؟ آيا 5500 سرباز آمريکايي براي تضمين امنيت افغانستان کافي است؟ اگر کافي نيست بديل هاي جامعه جهاني براي تضمين امنيت در افغانستان چيست؟ در نوشتار کنوني به دنبال پاسخ به اين پرسش هايم.

سرنوشت کنوني عراق و کنترل چند روزه گروه طالبان بر ولايت قندوز و ظهور و فعاليت گروه جديد داعش در افغانستان از عوامل بوده است که موجب تغيير استراتژي اوباما در مورد خروج نيرو هاي اين کشور از افغانستان شده است. خروج سربازان آمريکايي از عراق و ضعف دولت و نيرو هاي امنيتي عراق موجب شد که گروه داعش قادر به کنترل برخي از شهر هاي عراق گردد. اگر آمريکا دوباره مداخله نظامي نمي کرد و بر قرارگاه هاي داعش در عراق حمله نمي کرد، اين گروه حکومت نوبنياد عراق را سقوط مي داد و يک حکومت اسلامي و بنيادگرايانه در عراق شکل مي گرفت. اين تجربه عراق موجب شد که ايالات متحده آمريکا از تکرار تجربه عراق در افغانستان جلوگيري نمايد. در افغانستان همانند عراق دولت مرکزي ضعيف است. نيرو هاي امنيتي اگر چه توانسته است در برابر نيرو هاي مسلح مخالف حکومت بجنگند اما، به تنهايي و بدون حمايت و پشتيباني جامعه جهاني قادر به مبارزه نيست. از اين جهت، خروج کامل بدون شک، موجب تکرار تجربه عراق و قدرت گرفتن دوباره گروه هاي بنيادگرا در افغانستان مي شد. امري که تهديد جدي براي منافع ملي آمريکا محسوب مي شود. از طرف ديگر، در ماه هاي اخير، گروه هاي مخالف مسلح دولت قدرتمند شده اند. گروه طالبان به عنوان يک گروه تهديد کننده جدي حکومت مرکزي افغانستان توانست براي اولين بار بعد از سال 2001 کنترل يک ولايت استراتژيک را در شمال کشور به دست گيرد. اين رويداد نيز باراک اوباما را وادار به بازنگري در استراتژي اش نمود. علاوه بر آن بنا بر گزارش سازمان ملل متحد، گروه داعش در بيست و چهار ولايت اين کشور فعاليت دارد. اين خبر ممکن اغراق آميز باشد اما نمي توان از فعاليت اين گروه را انکار کرد. حضور اين گروه نيز مي تواند عاملي براي تغيير استراتژي باراک اوباما باشد. بنابراين، جلوگيري از تکرار تجربه عراق در افغانستان، قدرتمند شدن مخالفان حکومت افغانستان و حضور و آغاز به فعاليت داعش از عواملي است که موجب تغيير استراتژي باراک اوباما شده است.

با اين حال، 5500 نيروي باقي مانده نيرو هاي آمريکايي تضمين کننده امنيت افغانستان نيست. اگر چه، مسئوليت تأمين امنيت افغانستان را به عهده نيرو هاي امنيتي افغانستان افتاده است و نيرو هاي آمريکايي و ناتو و نيرو هاي تحت نام حمايت قاطع تنها در موارد اضطراري به کمک نيرو هاي افغان شتافته است اما، وضعيت کنوني نيازمند نيروي بيشتر نيرو هاي خارجي در افغانستان است. در شرايط که ده هزار نيروي آمريکايي در افغانستان حضور داشت، گروه طالبان قادر به گرفتن کنترل شهر قندوز شد. بدون شک، نصف اين نيرو نمي تواند تضمين کننده امنيت باشد. با توجه به اينکه اوضاع امنيتي هر روز وخيم مي گردد، بايد نيروي بيشتري در افغانستان مي ماند تا نيرو هاي امنيتي با حمايت آن ها مي توانست گروه هاي مخالف مسلح دولت را در سراسر کشور سرکوب مي نمود. در برنامه کنوني تا هنوز معلوم نيست که چه مقدار از نيروي هوايي آمريکا در افغانستان مي ماند. زيرا، در ميدان مبارزه نيرو هاي امنيتي از خلاء نيروي هوايي در رنج است.

اکنون که باراک اوباما استراتژي جديد خود را اعلان نموده است و بر مبناي اين استراتژي تنها 5500 سرباز اين کشور در افغانستان مي ماند، بايد روي گزينه هاي بديل توجه نمايد. در کنار آموزش پليس و اردوي ملي افغانستان لازم است که روي نيرو هاي هوايي افغانستان بيشتر کار صورت گيرد. اين بخش اکنون قادر نيست که نيرو هاي زميني کشور را در ميدان جنگ حمايت نمايد. بنابراين، آمريکا و کشور هاي عضو ناتو بايد توجه خود را به صورت مشخص روي تجهيز و آموزش نيروي هوايي کشور متمرکز کند. فراموش نکنيم که اين کشور ها در بخش آموزش پليس ملي افغانستان ناکام بوده است. در سال 2003 در کنفرانس در توکيوي چاپان آلمان مسئوليت آموزش پليس ملي افغانستان را به عهده گرفت. آمريکا مسئوليت آموزش اردوي ملي افغانستان متعهد شد. آمريکا اگر چه تا اندازه، در آموزش اردوي ملي موفق بوده است اما آلمان در اجراي اين مسئوليت ناکام ماند و در سال 2009 آمريکا اين مسئوليت را خود به عهده گرفت. با اين حال، اکنون بخش زيادي از پليس ملي افغانستان آموزش نديده است. بنابراين، آمريکا و کشور هاي عضو ناتو براي بهبود وضعيت امنيتي افغانستان لازم است که آموزش اردو و پليس ملي افغانستان متعهد گردد و بخش نيروي هوايي را به صورت خاص آموزش و تجهيز نمايد.

گوشزد نمودن اين مسائل مسئوليت ديپلمات هاي بلند پايه کشور است. نخبگان سياسي افغانستان بايد اين خلاء ها را به آمريکا و کشور هاي عضو ناتو به صورت صريح بيان نمايد. اين مسئوليت بيش از همه به رئيس جمهور غني بر مي گردد. اينکه رئيس جمهور تا چه اندازه اين مسئله را جدي مي گيرد، بستگي به اراده و قاطعيت او در آوردن تحول و حفظ دستاورد هاي بيش از يک دهه گذشته دارد. اما در صورت که هيچ تعهدي در قبال شعار هاي انتخاباتي خود نداشته باشد، ممکن مسئله ناديده گرفته شود و يا اينکه کم اهميت جلوه داده شود و زماني مورد توجه قرار گيرد که آن زمان دير شده است.

بنابراين، قدرتمند شدن مخالفان مسلح در ولايات مختلف کشور، ظهور داعش و جلوگيري از تکرار تجربه عراق در افغانستان منجر به تغيير استراتژي باراک اوباما شده است. با اين حال، استراتژي کنوني اوباما قادر به تضمين امنيت افغانستان نيست. از اين جهت لازم است که روي گزينه هاي بديل توجه جدي شود. گزينه هاي بديل تعهد اين کشور ها به آموزش اردو و پليس ملي افغانستان و توجه خاص به نيرو هوايي افغانستان صورت گيرد. زيرا، تجربه بيش از يک سال نشان داده است که نيرو هاي امنيتي کشور از نبود نيروي هوايي ضربه هاي سنگين متحمل شده است. با اين حال، مطرح کردن اين مسائل و موضوعات مسئوليت نخبگان سياسي کشور است. رئيس جمهور براي اجراي سياست هاي خود نيازمند تقويت نيرو هاي امنيتي و متقاعد کردن جامعه جهاني به کمک و آموزش نيرو هاي امنيتي کشور است. او بدون نيرو هاي امنيتي آموزش ديده و مجهز نه تنها قادر به اجراي سياست هاي خود نيست بلکه ادامه حکومت او مورد ترديد قرار خواهد گرفت.