پانزدهمين نشست سران سازمان همکاري شانگهاي در روسيه برگزار شد. در اين نشست رؤساي کشور هاي عضو اين سازمان شرکت کرده بود. از افغانستان نيز، اشرف غني، رئيس جمهور افغانستان در اين نشست شرکت نمود و در مورد اوضاع و احوال امنيتي کشور صحبت نمود. رئيس جمهور غني که روز جمعه گذشته در اين نشست صحبت مي کرد گفت: از افغانستان دو تصوير وجود دارد. يکي تروريزم، مواد مخدر و بي‌ثباتي و ديگر تصوير ملتي که با وجود جنگ اعلام ناشده و مصائب آن، به انتخابات باور دارد و 37 درصد راي‌دهندگانش را زنان تشکيل مي‌دهند و براي توسعه اقتصادي منطقه، فرصت‌هاي بالقوه زيادي فراهم مي‌کند.او به صورت صريح با مخاطب قرار دادن برخي کشور ها گفت: تروريستان از آسيايي مرکزي، چين، روسيه، عربستان سعودي، پاکستان و خاورميانه به افغانستان مي آيند و مردم افغانستان به جاي اين کشور ها در خاک خود با تروريستان مبارزه مي کند. او بيان داشت که تروريسم دشمن مشترک همه کشور هاي عضو شانگهاي است. براي از بين بردن تروريسم لازم است که همکاري هاي اطلاعاتي ميان اين کشور ها وجود داشته باشد تا منبع تمويل آن ها مشخص گردد و اقدامات، تدابير مشترک و نظارت صورت گيرد. اين براي اولين بار، است که بلند ترين مقام دولت افغانستان به صورت صريح در برابر رؤساي کشور ها صحبت مي کند. در نوشتار کنوني با اتکا به سخنان رئيس جمهور، تلاش مي کنم ريشه هاي بيروني ناامني در افغانستان را مورد بررسي قرار دهم.

در نشست سران رؤساي سازمان همکاري شانگهاي در مورد فرداي خروج کامل نيروهاي بين المللي از افغانستان و چگونگي همکاري اين کشور ها با افغانستان صحبت شد. اين کشور ها، تعهد سپرد که با افغانستان در مبارزه با تروريسم، تأمين ثبات، مبارزه با مواد مخدر و آوردن صلح همکاري خواهد کرد.سخن اما، اين است که هر ساله سازمان همکاري شانگهاي در همکاري با افغانستان تعهد سپرده اند و اما تا هنوز هيچ همکاري جدي از سوي اين کشور ها ديده نشده است. از اين جهت، ترديد هاي در مورد رفتار هاي رؤساي اين کشور وجود دارد.به نوعي مي توان گفت که همه اين کشور ها با گروه هاي تندرو در افغانستان همکاري دارد.

در زمانه حضور قشون سرخ شوروي در افغانستان، کشور هاي عربي با ايجاد گروه هاي جهادي در پي مبارزه با قشون سرخ شوروي و نظام کمونيستي در افغانستان برآمدند. مجراي کمک همه کشور ها به گروه هاي مجاهدين پاکستان و عربستان سعودي بود. جناح مخالف اتحاد جماهير شوروي کمک هاي خود را از طريق اين دو کشور به افغانستان مي فرستادند و از اين طريق با مجاهدين همکاري مي کردند. کمک هاي مالي و تسليحاتي اين کشور ها، باعث شکست قشون سرخ شوروي در افغانستان شد. اما، شکست شوروي در افغانستان نقطه پايان همکاري اين کشور ها با گروه هاي جهادي نشد. بلکه آن ها در چارچوب جديد با گروه هاي ارتباط برقرار نمودند. تنها اين تفاوت به وجود آمد که ديگر کمک ها به تمام گروه ها صورت نمي گرفت. گروه طالبان تأسيس شد و حمايت ها و کمک ها به طرف اين گروه سوق داده شد. اين گروه، قدرت سياسي را در دست گرفت و از طرف پاکستان و عربستان سعودي به رسميت شناخته شد. با وجود حمله کشور هاي عضو ناتو براي ريشه کن کردن گروه طالبان و تروريسم در افغانستان اما، کمک ها و حمايت هاي کشور هاي مختلف از اين گروه قطع نشد. تروريسم با حمايت هاي مالي و تسليحاتي کشور ها عمر شان طولاني تر نمودند. امروزه نيز، کشور هاي مختلف با اين گروه ها همکاري دارد. تسليحات و کمک هاي مالي شان ادامه دارد و در بدل گروه هاي تروريستي در افغانستان در راستاي منافع آن کشور ها فعاليت مي کند.

کمک ها اما، تنها منوط به تسليحات و پول نقد نمي شد. بلکه برخي کشور ها نيروي انساني نيز مي فرستاد. شهروندان کشور هاي آسيايي ميانه، خاورميانه، آسيايي مرکزي در افغانستان در صفوف القاعده و گروه طالبان با نيروهاي بين المللي جنگيدند و اکنون نيز مي جنگند. با اين تفاوت که برخي کشور ها با گروه هاي تندرو خود ارتباط ندارد اما برخي کشور ها عملا بر گروه هاي تندرو سلطه و کنترل دارد و آن ها به صورت هدايت شده به افغانستان مي فرستد تا با حکومت و نيرو هاي بين المللي مبارزه نمايد. به صورت مشخص، کشور هاي آسيايي ميانه بر گروه هاي تندرو خود رابطه ندارد. آن ها با اختيار خود به خاطر جهاد به افغانستان مي آيد. اما برخي کشور ها همانند عربستان سعودي و ... با گروه هاي تندرو و افراد دهشت افکن رابطه دارد و آن ها به شکل هدايت شده وارد افغانستان مي کند.سخن اشرف غني، رئيس جمهور تنها در مورد کشور هاي نيست که بر تروريستان و گروه هاي تندرو رابطه دارد و آن ها را به شکل هدايت شده به افغانستان مي فرستد. بلکه اشرف غني با مخاطب قرار دادن همه کشور ها در صدد آن است تا اين کشور ها بر گروه هاي تندرو سلطه و کنترل يابد و نگذارد که شهروندان اين کشور ها وارد افغانستان شود و با حکومت بجنگند.

با اين حال، مبارزه مشترک با گروه هاي تندرو نيازمند همکاري هاي صادقانه و اطلاعاتي اين کشور هاست. امضا تفاهم نامه امنيتي دقيقا در همين راستا معني و مفهوم مي يابد. اگر همکاري اطلاعاتي ميان کشور ها وجود نداشته باشد، امکان مبارزه با دهشت افکني ممکن نيست. از اين جهت، بهتر آن است که کشور هاي مختلف براي ثبات در منطقه همکاري هاي مشترک خود را گسترش دهد.

اين نکته را نبايد فراموش کرد که ناامني در افغانستان و رشد گروه هاي دهشت افکن به سود هيچ يک از کشور هاي عضو همکاري شانگهاي نيست.

زيرا، خواست گروه هاي تروريستي و دهشت افکن همانند القاعده و داعش تنها در پي تصرف افغانستان نيست. بلکه خواست آن ها فتح همه کشور هاست. از اين جهت، اين گروه ها تهديدي جدي براي تمام کشور هاي عضو شانگهاي است. در عين حال، حضور گروه هاي تندرو در افغانستان رشد اقتصادي را نيز تهديد مي کند.

رشد اقتصادي و رونق گرفتن آن منوط به امنيت در سراسر منطقه است. به عنوان مثال؛ ناامني در افغانستان تهديد جدي براي سرمايه گذاري چين در بندرگوادر و ديگر بنادر پاکستان است.

در پايان بايد گفت که رئيس جمهور غني با مخاطب قرار دادن کشور ها به صورت صريح خواستار همکاري جدي کشور هاي عضو شانگهاي شد. سخنان او مي رساند که رئيس جمهور به دنبال همکاري هاي منطقه اي و فرامنطقه اي براي آوردن صلح و ثبات در افغانستان است. اميدوارم که کشور هاي منطقه نيز با درک حساسيت وضعيت امنيتي در افغانستان و رشد آن در کشور هاي ديگر، اقدامات و همکاري هاي لازم را با افغانستان آغاز نمايد. اگر تروريسم پديده بين المللي و فرامنطقه اي و فراکشوري است تهديد آن و مبارزه با آن نيز نيازمند همکاري هاي فرامنطقه اي و فراکشوري است.