پرویز مشرف، رئیس جمهور سابق پاکستان در گفتگو با روزنامه گاردین چاپ بریتانیا اعتراف کرده است که در 2002 دوباره اقدام به پرورش گروه طالبان کرد. او دلیل حمایت از طالبان را نزدیکی حکومت افغانستان به هند عنوان کرده است. او در مصاحبه خود گفته است که حامد کرزی علیه پاکستان کار می کرد و ما هم علیه منافع او کار می کردیم. او افزوده است که مسلما ما باید منافع خود را حفظ می کردیم. او در ادامه گفته است که اشرف غنی احمدزی آخرین امید صلح در منطقه است و باید با او همکاری کامل نماییم. اگر به این سخنان پرویز مشرف از منظر روابط کنونی و وضعیت کنونی دو کشور نگریسته شود، نشان از صداقت پرویز مشرف دارد. ولی اگر، به گذشته ها برگردیم و روابط دو کشور را مورد بررسی قرار دهیم و وضعیت کنونی را بر مبنای روابط گذشته باز تعریف کند، سخن او نشان بازی دوگانه پاکستان با افغانستان است. از همین منظر این احتمال افزایش می یابد که اکنون و در آینده نیز، پاکستان با افغانستان بازی دوگانه را در پیش خواهد گرفت.‏ در ارتباط با سخن های پرویز مشرف و روابط افغانستان و پاکستان چند نکته حائز اهمیت است که در ذیل ذکر خواهد شد.‏

اول؛ پرویز مشرف گفته است که حامد کرزی علیه پاکستان کار می کرد و ما هم علیه منافع او کار می کردیم. این سخنان مشرف درک و فهم آن ها از پدیده امنیت و قدرت و سیاست را نشان می دهد. این عملکرد ها مبتنی بر این پیش فرض بوده است که بهینه سازی قدرت، بهبود امنیت منوط به ناامن ساختن کشور همسایه و ادامه بحران قدرت در کشور همسایه است. درک این چنینی به لحاظ تاریخی به قرن نوزده میلادی و به مکتب واقع گرایان بر می گردد. درک این چنینی از قدرت و امنیت مخدوش است. تجربه این دو کشور نیز این مسئله را تائید می کند. ناامنی در افغانستان هیچ گاه منجر به امنیت در پاکستان نشده است. بحران قدرت در افغانستان هیچ گاه منجر به آرامش و آسودگی خاطر شهروندان پاکستان نشده است و برعکس. بلکه ناامنی در پاکستان منجر به ناامنی در افغانستان شده است. بنابراین، نگاه دو طرف به مسائل مخدوش بوده است. همین درک و فهم مخدوش باعث فراز و فرود در روابط این دو کشور شده است.

نزدیک شدن با هند نباید به معنی دوری از پاکستان تعبیر شود. در میان نخبگان سیاسی هر دو کشور این معنی رایج است. مشرف می گوید که چون حکومت افغانستان با هند نزدیک شده بود، ما دست به پرورش دوباره طالبان زدیم. هیچ الزام منطقی در تائید این مسئله وجود ندارد که نزدیکی افغانستان با هند به معنی دشمنی افغانستان با پاکستان است. این مسئله در چارچوب حقوق بین الملل حل است. افغانستان به عنوان یک کشور مستقل می تواند با هر کشور رابطه قرار کند. ناگفته نباید گذاشت که این درک در میان نخبگان سیاسی افغانستان نیز وجود دارد. برای خیلی ها نزدیکی افغانستان با هند آغاز دشمنی با پاکستان تلقی می شود. نه نزدیکی افغانستان با هند به معنی دشمنی ما پاکستان است و نه نزدیکی ما با پاکستان به معنی دشمنی ما با هند. بلکه این روابط در چارچوب حقوق بین الملل و منطق بین الملل صورت می گیرد.‏

این روابط باید با حسن نیت صورت گیرد. بدین معنی که با حسن نیت که افغانستان در قبال پاکستان دارد، نگذارد که هند از خاک افغانستان علیه منافع پاکستان استفاده نماید. اما قبل از این ها لازم است که نخبگان سیاسی دو کشور پیش فرض و پیش فهم های غیر موجه را از اذهان خود دور نماید.‏ نزدیک شدن افغانستان با پاکستان به معنی دشمنی با هند است،‌ یک پیش فرض غلط است. لازم است که این پیش داوری ها از میان برود.

دوم؛ تجربه گذشته نشان داده است که حمایت و پرورش گروه طالبان به سود هیچ یک نیست. اگر پرورش و حمایت گروه طالبان در افغانستان منجر به کشته شدن هزاران تن گردیده است. در پاکستان نیز منجر به کشته شدن ده ها تن دانشجو در پشاور و ضربه اقتصادی در بندر کراچی پاکستان شده است. گروه های تند رو به سود هیچ کشور نیست. پرورش و حمایت این گروه ها بیانگر خودویرانگری و خودزنی است.‏ نخبگان سیاسی دو کشور باید بازنگری در روابط خود در ده سال گذشته نماید. آیا حمایت از گروه های تندرو همانند طالبان امنیت، آرامش و زندگی مرفه را برای شهروندان دو کشور در پی داشته است. نتیجه حمایت از گروه های تند رو برای دو کشور چه بوده است. اگر پاسخ منفی است، چرا در آینده این دو کشور بازی دوگانه در پیش گیرد. چرا تجربه های گذشته خود را ملاک و معیار روابط کنونی بر نمی گزیند.

سوم؛ سخن های پرویز مشرف می تواند پاسخ به اتهام های باشد که از سوی غربی ها بر حکومت او مطرح می شد. غربی ها و نخبگان سیاسی افغانستان معتقد بودند که پاکستان در قبال افغانستان و در همکاری با نیرو های بین المللی بازی دوگانه را در پیش گرفته اند. از سوی یکی از متحدان غرب در مبارزه با تروریسم محسوب می شود و از سوی دیگر گروه های تند رو را در خاک خود جای داده و پرورش می دهد. با این حال، این سخنان پرویز مشرف روزنه جدید برای آینده روابط این دو کشور فراهم می کند. زیرا، در سخنان مشرف چرایی فراز و نشیب در روابط دو کشور بیان شده است. بر مبنای همین، سخن ها می توان روابط خود را بازتعریف کرد. حساسیت ها دو کشور به تصویر کشیده شده است.

همه این ها نشان می دهد که امکان بهبود رابطه میان دو کشور وجود دارد. امکان دست یابی به صلح و همکاری مشترک امکان پذیر است. اما همه این ها بستگی به خواست نخبگان سیاسی دو کشور دارد. اگر پیش فرض ها،‌ پیش فهم های قبلی همچنان بر اذهان سیاست مداران وجود داشته باشد، امکان همکاری مشترک و بازی شفاف وجود ندارد. راه نزدیکی افغانستان و پاکستان عبور از بازی قرن نوزدهمی است. آن گونه بازی ها، نتیجه برد کامل یا باخت کامل در پی دارد. ما باید بازی برد-برد را در پیش گیرم که سود شان برای هر دو کشور باشد. حمایت از طالبان و فرستادن انتحاری برای همدیگر نه سودی برای افغانستان دارد و نه برای پاکستان. نتیجه باخت برای هر دو کشور است.

در پایان این نوشتار باید یک بار دیگر بیان می دارم که همه چیز به بستگی به خواست نخبگان دو کشور دارد. آن ها قادر به راه انداختن جنگ استخبارات است همچنین قادر به آوردن صلح دو کشور. نخبگان دو کشور اگر به صورت گذشته با بدبینی ها به روابط همدیگر نگاه کند و ناامنی در افغانستان را به سود خود درک کند یا ناامنی در پاکستان به سود افغانستان فهم گردد، امکان دست به صلح و پیشرفت دو کشور امکان پذیر نیست. این پیش داوری ها باید از میان برود. باید از هر وسیله ممکن برای بهبود روابط استفاده کرد.