داعش یا همان دولت اسلامی که در  مناطق بین عراق و سوریه به وجود آمد، امروزه یکی از بزرگترین و جدی ترین گروه های بنیاد گرا و تروریستی در سطح جهان است. در مورد ایجاد این گروه دیدگاها و برداشت های متفاوتی وجود دارد، برخی به وجود آن را کاری از دولت صهیونیستی اسرائیل دانستند که به خاطر اهداف منطقوی اش آن را ساخته و از آن منحیث یک وسیله و سپر سیاسی و نظامی در برابر فشار های منطقوی فرا راه دولتش استفاده کرده است.

در همین رابطه گزارش های به نشر رسید که گویا ابوبکر البغدادی رهبر این گروه خود در اسراییل تربیت یافته و این گروه تروریستی را به خاطر تامین منافع اسراییل ایجادکرده است. درکنار این نظریات و گزارشات اما اخبار و معلومات دیگری نیز در رسانه ها پخش گردید که در آن گفته شده است البغدادی در شهربغداد عراق تحصیل کرده و پیش از تشکیل گروه تروریستی داعش هم یکی از بنیاد گرایان مخالف دولت عراق بوده است. البته در این جا یک نکته قابل دقت است و آن این که اسراییل از معدود دولت های است که از ظهور این گروه افراطی استقبال نموده و وجود آن را برای تقویت همکاری های منطقوی مورد نظر این کشور مفید دانسته است. در روز های اعلان موجودیت رسمی این گروه، نخست وزیر اسراییل گفته بود که با به میان این گروه اختلافات مذهبی در بین مسلمانان شدت پیدا خواهد کرد و به همین اساس فرصت برای همکاری های منطقوی فراهم می شود. درست پس از ظهور این گروه تندرو اسلامی بود که اسراییل نوار غزه را در پیش چشم کشور های عربی مورد حمله قرار داد. حتی گفته می شود کشور شاهی اردن از این اقدام اسراییل حمایت نیز کرده است.

با این حال، گزارش ها و تحلیل های دیگری هم بیان گردیده است که گویا عربستان سعودی برای مبارزه با قدرت منطقوی ایران در شرق میانه این گروه را به وجود آورده است ولی زمان که مشکل اش در رابطه به قضیه مصر با امریکا برطرف گردید و دولت محمدمرسی از صحنه کنار زده شد و به جای آن حکومتِ از سنخ نظامیان آن کشور(حکومت مورد نظر عربستان) به قدرت رسید، دولت عربستان از حمایت داعش دست برداشت. ولی این دست برداری از کمک نتوانست از توان نظامی واقتصادی داعش بکاهد، زیرا که این گروه تا این زمان هم از لحاظ نظامی وهم از لحاظ اقتصادی به امکانات زیادی دست یافته بود.

رهبران داعش با توسل به روش های تند و افراطی دینی و تحریک احساسات مسلمانانِ تحت تسلط شان توانسته بودند یک نیروی قوی و مجهز هزاران نفری را بسازند. از سوی دیگر جاهای را که تصرف کرده بودند مناطق اقتصادی و سرشار از نفت بود. با این حساب، داعشِ این زمان همان داعش اولیه نبود که مانند کودک در ایام کودکی نیاز به حامی و سرپرست داشته باشد.

در این حال، برداشت های نیز وجود دارد که امریکا به طور غیر مستقیم این گروه را درجهت اهداف بین المللی اش(دخالت در امور کشورها و حفظ اقتدار جهانی این کشور) به وجود آورده است. این دسته از تحلیل گران معتقد اند که امریکا به عنوان یک ابر قدرت جهانی برای تقویت جایگاه بین المللی و حفظ حضورش در منطقه خاورمیانه، دست به تهدید سازی زده است تا از آن طریق بار دیگر در سطح جهان یک هماهنگی را برای مبارزه با تهدید که منافع جمعی را تهدید می کند ایجاد کند و به این شکل به اهداف سیاسی هژمونیک اش در منطقه نایل گردد.

به این ترتیب، ما امروزه در منطقه و جهان شاهد موجودیت یکی از خطرناکترین و پیچیده ترین گروه های افراطی و بنیاد گرا هستیم که آرزو دارند در سراسر جهان دولت مورد نظر اسلامی شان را ایجاد کنند. اما سئوال این جاست که آیا واقعاً این گروه را اسراییل یا عربستا و یا امریکا و غرب به وجود آورده است؟

باتوجه به اطلاعات محدود و درعین حال متنوعی که در خصوص تشکیل و حمایت این گروه وجود دارد، بسیار مشکل است که انگشت ملامت به صورت مشخص به یک و یا چند کشور خاصی نشانه گرفته شود. اما از کارکرد و برخورد این گروه با گروه های قومی و مذهبی دیگر می توان استنتاج کرد که این گروه در یک منطقه مشخص و با اهداف مشخصی ایجاد گردیده است. همان طوری که اسراییل گفته بود به وجود آمدن این گروه می تواند همکاری های منطقوی را تقویه کند، عملکرد های سیاسی و نظامی این گروه می تواند منافع برخی کشورها را تهدید کند، در حالی که منافع برخی از کشورهای دیگر را حمایت کند.

کشتار و جنایت های بیرحمانه این گروه بود که حیرت و تعحب را در سراسر جهان بر انگیخت و یک بار دیگر همان طوری که کشورهای جهان در سال 2001 برای مبارزه با تروریسم دست به ایجاد ائتلاف جهانی زدند، برای مبارزه با این گروه هماهنگ شدند. کشور های غربی که قبلا به خاطر شکست دادن دولت اسد از گروه های مخالف وی حمایت می کردند در آغاز  شاید این گروه را هم در جمع گروه های ضد اسد دسته بندی می کردند اما زمانِ که دیدند شهروندان آنان به سادگی از سوی افراد داعش سربریده می شود و سپس برای خلق وحشتِ بیشتر از طریق ویدیو و شبکه های اجتماعی به نمایش گذاشته می شوند مصمم به سرکوب این گروه تروریستی شدند.

وقتی کشورهای غربی تصمیم گرفتند پایگاه های این گروه را هدف قرار دهند و از دولت عراق و مخالفین اسد که برعلیه داعش نیز می جنگند حمایت کنند، خشونت آفرینی ها و حملات جنگی داعش به جایی رسیده بود که دیگر کسی نمی توانست فکر کند این گروه ساخته شده و عامل سیاسی کشور خاصی باشد. لذا، از همین جا بود که ضرورت یک اقدام جهانی در منطقه خاورمیانه در سطح جهان به وجود آمد و حملات کشورهای هم پیمان بالای داعش با استقبال جهانی مواجه گردید. در این شرایط وضعیت طوری پیش آمد که دیگر نمی شد فعالیت داعش را به نفع کشوری مشخصی تلقی کرد.

داعش که در هنگام اعلام موجودیت رسمی، یک نقشه کلانی از دولت اسلامی موردنظرش در سطح جهان را ترسیم کرده بود، ناگهان مورد حملات سنگین هواپیماهای جنگی قرار گرفت. پیش از آن این گروه توانسته بود بخش های زیادی از عراق و سوریه را تصرف کند و در مناطق تصرف شده نوع خاصی از حکومت داری را که در آن حتی بازار کنیز فروشی هم وجود داشت به اجرا بگذارد. نیروهای دولت عراق، و پیش مرگ های کرد که با جنگنجده های خارجی حمایت می شدند اما از پیشرفت این گروه تاحدودی زیادی جلوگیری کردند. دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان توانستد تعدادی زیادی از مناطق را از دست جنگجویان داعش دوباره آزاد سازند. طوری که اکنون  وضعیت تغییر کرده وکشورهای غربی و ترکیه برنامه های درازمدتی را در خصوص آموزش افراد نظامی برای مبارزه با این گروه و دولت اسد روی دست گرفته اند. باتوجه وضعیت که حالا در جنگ باداعش شکل گرفته است به نظر می رسد که اکنون این گروه دیگر آن وضعیت اولیه را ندارد.

آموزش افراد جدید ممکن بیشتر برای تقویت مخالفان اسد و تضعیف او باشد نه داعش. چون  ادامه مبارزه  با داعش به اقدامات فوق العاده وجدی نظامی نیاز دارد که باید درکوتاه مدت صورت بگیرد. در غیر آن دوام حلقه ی نظامی و مذهبی بنام داعش در منطقه و جنگ دایمی به این نام در کشورهای عربی، می تواند جایگاه مذهبی داعش را در بین مسلمانان سنتی تقویه کند که آنگاه شکست دادن آن بسیار مشکل خواهد بود.

در حال حاضر در صفوف نیروهای داعش نیز ریخت و پاش های به وجود آمده است. افرادی خارجی که برای جنگ به این گروه پیوسته بودند و حالا شاید به دلیل این که داعش شکست خواهد خورد و یا دلایل دیگر وقتی می خواهند دوباره به وطن و خانه های شان برگردند با مخالفت نیروهای دولت اسلامی مواجه می شوند. حتی گزارش ها می رساند که این گروه قطعه ی را در درونش ایجاد کرده است تا از فرار کسانی که می خواهند از صفوف این گروه فرار کنند جلوگیری کند. گفته شده است تا کنون برخی از افرادی که می خواسته است از این گروه بگریزند از سوی افراد بومی گروه کشته شده اند.

حالا این مسئولیت دولت های اسلامی و به خصوص کشورهای آسیب پذیر است که برای جلوگیری از نفوذ این گروه در کشورهای شان اقدامات لازم را روی دست گیرند. درمیان کشورهای اسلامی، افغانستان و پاکستان از جمله کشورهای است که بیشتر از این ناحیه آسیب پذیری دارند. موجودیت تروریسم در مناطق قبایلی پاکستان و نیز نا امنی ها و حضور مخالفین مسلح دولت در برخی از ولایات افغانستان، خلا های است که می تواند زمینه ساز نفوذ گروه دولت اسلامی باشد.

این دو دولت که به تازگی تعهدات مشترکی را در خصو مبارزه با تروریسم کرده اند باید به صورت جدی مراقب اوضاع بوده و نگذارند کشورهای منطقه بار دیگر عرصه حضور تروریسم و بنیاد گرایی باشد.

اگرچه امروزه داعش به لحاظ نظامی دچارعقبگرد شده است اما به لحاظ فکری و فرهنگی هم چنان به عنوان یک تهدید در سطح منطقه و جهان وجود دارد و مفکوره و اندیشه داعشی برای کشورهای اسلامی و سایر کشورها خطرناکتر از جنگجویان آن است.

خوشبختانه در افغانستان نیروهای امنیتی کشور دارای قابلیت های بلندی جنگی و نظامی است و می تواند از پس تحرکات همچون گروه های به آسانی برآید ولی چیزی که در کنار آن مهم است دولت باید مراقب باشد تا عناصر افراطی نتوانند اندیشه های تندروانه را در بین مردم ترویج کنند. نوشته های که چندی پیش در دیوارهای دانشگاه کابل به حمایت از این گروه به چشم می خورد را دولت باید به مثابه یک زنگ خطرِ جدی درنظر گیرد و در مقابل برای خنثی سازی همچون حرکت های از تمام امکانات لازم استفاده کند.