رییس جمهور غنی، از سران حزب های سیاسی پاکستان دعوت نموده است، تا جهت انجام گفت و گوهای سیاسی با حکومت و حزب های سیاسی به کابل آیند. قرار است نشستِ سیاسی به منظور راه اندازی گفتمان با سران حزب های سیاسی کشور نام برده برگزار گردد.

مشخص نیست که حزب های سیاسی پاکستان به دعوت رییس جمهور غنی پاسخ مثبت خواهند داد یا خیر؟ آیا در سطح بلند شرکت خواهند کرد و یا در سطح پایین که فقط نزاکت سیاسی رعایت گردد؟

به نظر می رسد که محاسبة سیاسی آقای غنی این است که گفتمان جدی را در داخل جامعة پاکستان راه اندازی نماید و به جامعه مدنی، شهروندان و حزب های سیاسی این کشور تفهیم نماید که پاکستان در معرض تهدید جدی از ناحیة گروه های تروریستی قرار دارد. از این رهگذر، فشارهای اجتماعی ـ سیاسی بر سیاست مداران و نظامیان پاکستانی اعمال خواهد شد، تا سیاست ها و رویکرد مشخص را در برابر گروه های تروریستی که امروزه امنیت هر دو کشور را با خطر مواجه کرده اند، اتخاذ کنند. یقینا انتظار این است که دو گام مهم برداشته شود؛ مبارزة قاطع و جدی با گروه های که سازش ناپذیر بوده و در هر صورت دست به کشتار و خشونت می زنند و تشویق کردن گروه های که علاقمند به گفت و گوهای سیاسی و در نهایت کنار آمدن هستند.

به نظر می آید که نشست سیاسی با حزب های سیاسی چه در سطح بلند و چه در سطح پایین برگزار خواهد شد. بدون تردید سران حزب های سیاسی پاکستان نیز مراتب نفرت و انزجار خود را از گروه های تروریستی و رفتارهای نا انسان مدارانة آن ها اعلام خواهند کرد و از حکومت های دو کشور خواهند خواستند که مبارزة مشترک و قاطع را در برابر آن ها روی دست گیرند. جامعة پاکستان از پیش، اما پس از حمله بر مکتبی در پشاور دچار شوک شدیدی شده و خاطره های شان به کلی نا آرام شده است. از این روی، خواستار مبارزة جدی و قاطع با گروه های شورشی بوده اند و هستند.

بنابراین، محاسبة آقای غنی، فشار وارد کردن بر حکومت پاکستان از رهگذر اقناع سازی جامعه مدنی، شهروندان و حزب های سیاسی است.

اما پرسش این است که آیا محاسبة سیاسی آقای غنی واقع بینانه است؟ با توجه به شرایط سیاسی و نیروهای تاثیرگذار در سیاست های کلی و بیرونی این کشور، محاسبة آقای غنی درست است؟

1 . نظامیان بلوک اصلی قدرت

در جامعه های سنتی که قدرت بیشتر تعریف سخت افزاری دارد، نظامیان از وجهة قدرتمند تری برخوردار هستند. گروه های قدرت طلب، جهت قدرتمند تر شدن، تلاش می کنند قدرت نظامی داشته باشند و رقبای جدی، بیشتر از قدرت نظامی حریف می هراسند.

تاریخ سیاسی جامعه ها و دولت های جهان سومی شاهد وقوع کودتاهای بی شمار از سوی نظامیان به منظور برطرف کردن سیاست مداران و در دست گرفتن قدرت است. گذشته از راه اندازی کودتا، اگر تحت تاثیر مباحث چون دموکراسی و تفکیک قوا ناگزیر شده اند که قدرت را به شکل عریان در دست نداشته و به سیاست مداران واگذار کنند، اما در خِفاء و پشت پرده قدرت بیشتری را تصاحب کرده اند.

به لحاظ سنتی بودن و به لحاظ شرایط ویژة نظامی ـ امنیتی پاکستان پس از جدایی از هند، نظامیان بیشترین قدرت را در این کشور داشته اند. بیشترین امتیازها را آن ها می ستانند و بیشترین تاثیرگذاری را در سیاست خارجی و حتی سیاست داخلی داشته اند. همان گونه که طرح گردید، به علت درگیر بودن در جنگ همیشگی و شرایط ویژة امنیتی، سیاست خارجی پاکستان امنیت محور است. بر خلاف سیاست خارجی برخی از کشورها مانند جمهوری خلق چین و جاپان و حتی روسیة پس از فروپاشی شوروی که مدت سیاست خارجی اقتصاد محور را دنبال کرده است.

از این روی، سیاست خارجی پاکستان به ویژه در قبال کشورهای منطقه ای، توسط نظامیان تعریف و نشانی می شود. این وضعیت سبب شده است که نظامیان گروه قدرتمند در دستگاه حکومت پاکستان گردند.

2 . رویکرد سیاسی حکومت کرزی

به نظر می رسد که آقای کرزی، آن گونه که پس از ختم دورة کاری خودش دست به یک سری افشاگری هایِ زد، نتوانست سیاست مداران و به ویژه نظامیان را به همکاری سیاسی با کابل قانع کند. البته آن ها حاضر به همکاری بوده اند، ولی در بدل امتیازهای را که می خواستند، غیر عملی و نا شدنی بوده است.

3 . رویکرد سیاسی حکومت غنی

به نظر می آید که آقای غنی، به چین، عربستان و پاکستان سفر کرد تا از رهگذر گفت و گوهای رسمی سیاسی جهت آغاز همکاری های سیاسی با این کشور و گفت و گوهای سیاسی با گروه طالبان تلاش ورزد و هم تلاش های غیر رسمی و اجتماعی ـ سیاسی را شروع کرده است.

او علاوه بر گفت و گوهای سیاسی با حکومت پاکستان، تلاش می ورزد تماس های را با شهروندان، جامعه مدنی و حزب های سیاسی این کشور نیز برقرار کند. گرچند به صورت صریح و مشخص نام از پاکستان نمی برد، اما جهت سخن ها و گفته های اش در برابر این کشور است. مانند این که چندی پیش، در حال که در مراسم تجلیل از پایان فرایند انتقال مسوولیت های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای خودی، سخن می زد، از وجود حلقة خبیث در منطقه سخن زد.

بنابر این، توجه او به حزب های سیاسی و جامعه مدنی پاکستان بر توجه به حکومت اش سنگینی کرده و می چربد.

اما به نظر می رسد که اکنون و با توجه به شرایط و واقعیت های سیاسی در پاکستان، محاسبة آقای غنی واقع بینانه نیست. همان گونه که مطرح گردید، نظامیان بلوک اصلی قدرت در این کشور هستند. حتی سیاست مداران را نیز سهم نمی دهند. به گونة که یکی از علل بی ثباتی کنونی در این کشور، موجودیت دیوار بی اعتمادی، میان سیاست مداران و نیروهای نظامی دانسته می شود.

پس به نظر می رسد که تلاش جهت اقناع سازی جامعة پاکستان مبنی بر این که تروریزم تهدید جدی در برابر امنیت همة کشورهای منطقه بوده و باید گام های مهم جهت مهار آن ها برداشت، زمان بَر است. پس باید اکنون، گفت و گوهای جدی را با جناح اصلی قدرت و تصمیم ساز در این کشور، شروع نمود.

این محاسبه غیر واقع بینانه می نماید. البته بر کوتاه آمدن و گذشتن از مسایل که حیثیت دولت مستقل را تهدید می کند، توصیه نمی شود. اما در هر صورت، نظامیان گروه اصلی قدرت هستند و باید با آن ها در گام نخست و با سیاست مداران در گام دوم، گفت و گو کرد.