رئیس جمهور کشور محمداشرف غنی اواخر هفته گذشته در راس یک هیات عالی‌رتبه دولتی، به پاکستان سفر نمود. وی در این سفر قبل از همه با سرتاج عزیز، مشاور امنیتی و خارجی نخست وزیر پاکستان و همچنین مولانا فضل الرحمن، رهبر 'جمعیت علمای اسلام'، دیدار و گفت‌وگو کرده است. در اوایل هفته جاری رئیس جمهور کشور با ممنون حسین رئیس جمهور پاکستان نیز ملاقات و گفتگو داشته است. پاکستان طی این دیدار و گفتگو اظهار داشته است که روابط نزدیک با افغانستان و همکاری‌های دوجانبه مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل، از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی پاکستان خواهد بود. وی هم چنین افزوده است که پاکستان به حمایت کامل خود از افغانستانی آرام، باثبات و موفق ادامه خواهد داد. مقامات حکومتی دو طرف مذاکرات دو طرف "دوستانه و همه‌جانبه" بوده است.

رئیس جمهور کشور نیز در این دیدار بر عزم افغانستان برای گسترش و تقویت روابط امنیتی و دفاعی خود با پاکستان تاکید کرده است. گسترش و تحکیم روابط و همکاری‌های دوجانبه در عرصه‌های مختلف و روند استقرار صلح در افغانستان، از محورهای اصلی گفتگوهای رئیس جمهور کشور با رئیس جمهور پاکستان خوانده شده است. این نخستین سفر محمداشرف غنی به پاکستان از زمان رسیدن به ریاست جمهوری کشور است؛ سفری که به گفته کارشناسان، با امید و تردیدهای فراوانی همراه است. پیش از این حامدکرزی رئیس جمهور قبلی کشور نیز نزدیک به بیست بار به پاکستان جهت تحکیم روابط دو کشور و نیز تسریع روند صلح و جلب حمایت پاکستان از آن سفر نموده بود. اما با وجود این روابط افغانستان و پاکستان طی ۱۳ سال زمامداری حامد کرزی، با تنش‌های فراوانی همراه بود.

برای درک بیشتر موضوع لازم است اندک مروری داشته باشیم به تاریخچه روابط دو کشور افغانستان و پاکستان در سال‌های گذشته تاکنون که فرازو نشیب‌های بسیاری را طی کرده است.

با نگاهی گذرا سير تاريخي‌ روابط‌ افغانستان‌ و پاكستان‌ از سوی آگاهان امور‌ به‌ چهار دوره‌ مهم‌ تقسيم‌ شده است.

دوره‌ اول‌ فاصله‌ سالهاي‌ 1326 تا 1357 را در بر مي‌گيرد. در اين‌ دوره‌، مسئله‌ پشتونستان‌ بر روابط‌ دو كشور سايه‌ انداخته‌ بود و منشأ بروز اختلافات‌ بسياري‌ گردید.

 دوره‌ دوم‌ كه‌ از سال‌ 1357 تا 1371 بطول‌ انجامید، در این دوره نهضت‌ مقاومت‌ مردم افغانستان برعلیه قوای شوروی سابق‌ شكل‌ گرفت‌ و پاكستان‌ به‌ يكي‌ از كشورهاي‌ خط‌ مقدم‌ جبهه‌ كمك‌ به‌ مجاهدين‌ تبديل‌ شد.

دوره‌ سوم‌ از پيروزي‌ مجاهدين‌ آغاز شد و تا سال‌ 1380 بدرازا کشید. در اين‌ دوره‌، پاكستان،‌ با حمايت‌ از بعضی احزاب مثل حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و پس‌ از آن‌ طالبان‌، مستقیما با ‌ بي‌ثباتي‌ و نا امني‌های افغانستان درگیر شد. سرانجام،‌ دوره‌ چهارم،‌ يعني‌ پس‌ از اجلاس‌ بن‌ در سال‌ 1381 كه‌ مناسبات‌ دو کشور‌ وارد عرصه تازه ای گردید. در این دوره مناسبات دو کشور بنابه اتهامات وارده بر یکدیگر با سردی و گرمی ممتد همراه بود.

با نگاهي‌ به‌ روابط افغانستان‌ و پاكستان،‌ مي‌توان‌ گفت‌ كه‌ اين‌ روابط همواره‌ از چند عامل‌ اصلي‌ تأثير مي‌گرفته‌ است‌، که در مجموع به سه عامل‌ عمده بصورت اشاره وار یادآوری می‌گردد. اختلافات‌ ارضي‌ مهم‌ترين‌ عامل‌ تنش در رروابط کشورهای منطقه محسوب می‌گردد که اثر گذاری منفی این عامل در مناسبات دو کشور افغانستان و پاکستان نیز قابل چشم پوشی نیست. نبود قرار داد تعریف شده مرزي‌ ميان‌ افغانستان‌ و پاكستان‌، و عدم‌ تمايل‌ افغانستان‌ به‌ شناسايي‌ مرزهايش‌ با پاكستان‌ به‌ منزله‌ زمینه جدّي‌ بروز تضادها میان دو کشور و تهدیدی براي‌ تماميّت‌ ارضي‌ آنها خصوصا پاکستان‌ محسوب‌ می‌گرديده‌ است‌.

ناسيوناليسم‌ قومی بعنوان دومین عامل در اثر گذاری بر روابط افغانستان‌ و پاكستان‌ شمرده می شود. دولت‌ افغانستان‌ همواره تلاش‌ داشته‌ است‌ با تکیه بر این عامل در ايالت‌ سرحد نفوذ بیشتری را بدست آورده و‌ از اين‌ نفوذ در راستاي‌ اهدافش‌، كه‌ مهم‌ترين‌ آنها تغيير مرزهايش‌ با پاكستان‌می باشد‌، استفاده‌ نمايد. لازم بیادآوری است که این سیاست بیشتر در دوره زمامداری داود خان اعمال می شده است.

پشتيباني‌ پاكستان‌ از تقويت‌ سلفي‌گرايي‌ مذهبي‌ در مناطق‌ پشتون‌نشين‌ را مي‌توان‌ به‌ عنوان‌ سومين‌ عامل‌ اصلي‌ تأثيرگذار در روابط‌ افغانستان‌ و پاكستان‌ دانست‌ كه‌ در سالهاي‌ اخير در حمايت‌ پاكستان‌ از طالبان‌ رخ نموده است‌. در روابط‌ افغانستان‌ و پاكستان‌ عوامل‌ ديگري‌ نيز مؤثر بوده و هستند که در اینجا مجال پردازش به آنان نیست.

اما حالا هم دوران داودخان سپری گشته است و هم دوران حامدکرزی که باسیاست های مبهم و تعریف نشده بر تیرگی دو کشور دامن می زد بدون آنکه مشخص باشد که وی بدنبال چه چیزی سرگردان است. اینک ما در شرایط جدید قرار گرفته ایم این شرایط با  توجه به اظهارات خوش بینانه دو طرف می‌تواند برای دولت مردان دو کشور بخصوص دولتمردان افغانستان تغییردهد. اما مشروط بر اینکه در نوع سیاست گذاری‌ها در قبال مبارزه با ترورسیم و روابط با یکدیگر تغییرات اساسی را بوجود آورده و اشتباهات دوران گذشته تکرار نشود. حقیقت آنست مشکل کلان پاکستان که می‌تواند به عدم فهم سیاست‌های آن منجر شود، برخورد ابهام آلود و دوگانه است. پاکستان هم می‌تواند ادعا کند که در مبارزه با تروریسم کاملا صادق است و هم می‌تواند ادعا کند که خلاف گفته‌های رهبران افغانستان و یا امریکا پایگاه‌های گروه های تروریستی در پاکستان نه بل در افغانستان قرار دارند. چنانچه چند روز پیش، سرتاج عزیز مشاور امنیت ملی نخست وزیر پاکستان اعلام کرد که گروه‌های مسلح مخالف پاکستان در افغانستان تجهیز و رهبری می‌شوند.

اما آنچه در شرایط کنونی قابل توجه و حایز اهمیت شمرده می شود این است که افغانستان نیازمند ایجاد رابطه مطلوب و مؤثر در سطح منطقه با کشورهای همجوار یکی از دشواری‎های جدی در طول 13 سال گذشته بوده و فراز و فرودهای موجود در این خصوص، همواره موجب آسیب‎های کلان برای افغانستان شده است. اکنون رییس‎جمهور محمداشرف‎غنی و حکومت وحدت ملی می‎خواهند با ترمیم این روابط و ایجاد میکانیزم بهتری برای برقراری روابط با کشورهای منطقه، فرایند مطلوبی را طی نموده و با کمک این کشورها، افغانستان را به ثبات، امنیت، انکشاف و آرامش سوق دهد.

در خصوص پاکستان نیز باید گفت که با همه بدبینی‎هایی که بر دیپلوماسی دو کشور سایه انداخته است، هم افغانستان و هم پاکستان پای پیش گذاشته اند تا حسن نیت خویش را د رتحکیم مناسبات دو کشور نشان ‎دهند. تهدیدهای مشترک و منافع مشترک ایجاب می نماید که با تکیه و تاکید بر آنها و پرهیز از بدگمانی هر دو کشور افغانستان و پاکستان به تعامل و رابطه نیک، دوستانه و همکاری متقابل ضرورت مبرم دارند. این همکاری تأثیر به‎سزایی در سرنوشت مردم هر دو کشور خواهد داشت و در واقع آرامش و امنیت آن‎ها به همین همکاری و نیک‎اندیشی در قبال یکدیگر گره خورده است. بنابراین دیده شود که آیا این دیدو بازدیدها و خوش بینی ها چشم انداز و فصل جدیدی را در روابط دو کشور خواهد گشود؟