در ارتباط با انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در آخر هفته گذشته یانکوبیش فرستاده ویژه سازمان ملل متحد با شورای امنیت این سازمان در مورد پیشرفت ها و چالش های کوتاه مدت و دراز مدت و تحولات انتخاباتی گزارش داده است. او در گزارش خود بیان نموده است که " هیچ راهی بهتر از تشکیل حکومت وحدت ملی با رئیس جمهوری منتخب و مورد تائید کمیسیون مستقل انتخابات در همکاری با رئیس شورای اجرائیه جدی نیست". او بیان نموده است که بر اساس این طرح، هیچ نامزدی بیشترین آراء را بنا به اعلان کمیسیون مستقل انتخابات، رئیس جمهور و فرد دوم(یا فرد مورد مورد نظر او) رئیس شورای اجرائیه خواهد شد. او در این گزارش خود بیان وضعیت کنونی افغانستان را بحرانی توصیف کرده و گفته است اگر تا زمان اعلام نتیجه نهائی انتخابات توافقی بر سر اختلاف انتخاباتی به دست نیاید، امکان بروز تحرکات جدید نیرومند و حتی وقوع جنگ موجود است. در همین حال، دیروز در ارگ ریاست جمهوری نشست رهبران جهادی و سران دولت افغانستان با دو نامزد انتخابات جنجالی ریاست جمهوری برای پایان دادن به بن بست سیاسی و تلاش‌های "سریع و فوری" برای تشکیل دولت وحدت ملی برگزار شد.بعد از این نشست و در خبرنامه ریاست جمهوری آمده که "دو رقیب انتخاباتی در این اجلاس از پیشرفت‌ قابل ملاحظه در گفت‌وگوهای تشکیل دولت وحدت ملی سخن گفته اند اما گفته نشده که این پیشرفت‌ها چه و در چه سطحی است."

سخنان یانکوبیش به صورت ضمنی بیانگر آن است که دو کاندید ریاست جمهوری تا هنوز به توافق نزدیک نشده است. به همین خاطر، او وضعیت کنونی افغانستان را نگران کننده خوانده است. در نشست ارگ نیز دو گزارش متضاد ارائه شده است. اعلامیه رسمی ارگ سخن از پیشرفت در تشکیل حکومت وحدت ملی زده است. اما آنچه به صورت غیر رسمی در فضای مجازی به نقل از سران جهادی به نشر می رسد حاکی از آن است که جلسه قطب بندی شده است و هر کدام از حاضرین از کاندید خاصی حمایت نموده است.سوال این است که آیا به قضیه با دید خوشبینانه بنگریم و یا اینکه سخنان یانکوبیش را جدی بگیریم.

به باور نگارنده باید جهت گیری نخبگان و جناح ها و دست های پیدا و پنهان که در قضیه دخیل است را در نظر بگیریم. در زیر تلاش می شود جهت گیری های مختلف نخبگان و جناح را به بررسی گرفته و وضعیت را تحلیل نمایم.

باور نگارنده بر این است که در انتخابات ریاست جمهوری همان طور که رئیس جمهور کرزی گفته بود دست های کشور های مانند ایران و روسیه دخیل است. ایران و روسیه از سر درگمی وضعیت کنونی بیشترین سود ممکن را می برد. زیرا، ایران یکی از مخالفین جدی سیاست های آمریکا در جهان و منطقه است. سر در گمی وضعیت افغانستان باعث می شود که ایالات متحده آمریکا بیشتر در افغانستان مصروف شود و دست ایران در منطقه و سیاست هسته ای اش بازتر گردد. روسیه از آنجا که رقیب تسلیحاتی ایالات متحده امریکا است و در اوکراین درگیر است از از مصروف نگه داشتن ایالات متحده آمریکا در افغانستان سود می برد. این دو کشور بر یکی از تیم های انتخاباتی نفوذ جدی و چشم گیر دارد. رفتار های چند پهلو در تیم های انتخاباتی بیانگر همین موضوع است. اینکه یکی از تیم ها در موردی توافق می کند و در فردای آن روز توافق صورت گرفته را رد و انکار می کند بیانگر این است که کشور های مانند ایران و روسیه نمی خواهد دو تیم به نتیجه برسد.

از طرف دیگر در دو تیم انتخاباتی چهره های نیز وجود دارد که خواهان سهیم نکردن دیگری در قدرت سیاسی است. هم در تیم تحول و تداوم و هم در تیم اصلاحات و همگرایی. تیم تحول و تداوم خود را برنده انتخابات می داند. به همین خاطر، حلقات در این تیم بر اشرف غنی احمد زی فشار می آورد تا سهمی به تیم اصلاحات و همگرایی ندهد. اینکه این تیم سخن از توافق بر مبنای قانون اساسی افغانستان می زند چیزی غیر از سرپوش گذاشتن و رد خواست های تیم مقابل نیست. در مقابل تیم اصلاحات و همگرایی مشروعیت انتخابات را نشانه رفته است و بیان می دارد که انتخابات مشروع نبوده است و کمیسیون مستقل انتخابات به نفع تیم رقیب تقلب گسترده نموده است. به همین خاطر، آن ها خود را برنده انتخابات می داند. آن ها اگر چه به ظاهر پیروزی تیم تحول و تداوم را پذیرفته است اما از آنجایی که انتخابات برنده ندارد خواهان سهم برابر در حکومت آینده است که این مسئله برای تیم رقیب قابل پذیرش نیست.

سران جهادی که حضور پررنگ در بیش از یک دهه در حکومت داشته است نیز به دو قطب تقسیم شده است. برخی از آن ها در تیم تحول و تداوم و برخی در تیم اصلاحات و همگرایی است. از آنجایی که هر یک از سران جهادی خواهان حضور در حکومت آینده است هر کدام به در تلاش است تا سهم برای خود دست و پا کند. تا زمانی که برای سران جهادی سهم در نظر گرفته نشود بعید می رسد که دو کاندید ریاست به قدرت برسد. از آنجایی که دو تیم بر سر مسائلی از حکومت آینده اختلاف نظر دارد، اختلاف آن دو را می توان اختلاف میان سران جهادی دانست.

یک طرف مهم قضیه ارگ نشینان است. در دور اول انتخابات اگر چه کاندید مورد حمایت ارگ زلمی رسول بود اما گفته می شود که در دور دوم ارگ نشینان از اشرف غنی احمدزی حمایت نموده است. بنابراین، ارگ نشینان نیز، به دنبال این است که تیم مورد حمایت اش و خودشان بیش از همه در قدرت سهیم باشد. ارگ نشینان اگر چه تا هنوز میزبان نشست های میان دو کاندید بوده است اما در واقعیت امر و در پشت پرده، ارگ نشینان به دنبال آن است تا سهم خود را داشته باشد. تقسیم برابر قدرت باعث می شود که به ارگ نشینان هیچ سهمی نرسد. به همین خاطر، توافق بر مبنای تقسیم برابر قدرت به نفع ارگ نشینان نیست.

در پایان باید متذکر شد که با توجه به جهت گیری ها و قطب بندی ها مختلف و دست های پیدا و پنهان در پشت قضیه بعید به نظر می رسد که دو کاندید ریاست جمهوری بتواند به توافق دست یابد. اگر چه ایالات متحده امریکا در تلاش است تا دستاورد های سیزده ساله بر باد نرود و دو کاندید به توافق برسد اما به نظر می رسد که ایالات متحده آمریکا نیز قادر به حل بن بست انتخابات کنونی نیست. زیرا، دو بار سفر جان کری و یک بار سفر معاون او نتوانسته است بن بست را حل نماید. بنابراین، سخنان یانکوبیش تا حدودی بیانگر وضعیت نگران کننده آینده افغانستان است. هیچ خوشبینی نسبت به آینده افغانستان حد اقل در کوتاه مدت وجود ندارد.