صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

پیچیدگی وضعیت کنونی افغانستان محصول کار نخبگان سیاسی و فکری افغانستان

-

پیچیدگی وضعیت کنونی افغانستان محصول کار نخبگان سیاسی و فکری افغانستان

افغانستان در وضعیت دچار قرار دارد. وضعیت که خیلی ها را نگران کرده است. هم مردم افغانستان و هم جامعه جهانی نسبت به وضعیت کنونی نگران است. این وضعیت محصول کاری چه کسانی است. چه دست های پیدا و پنهان در پشت قضایا دخیل است. این نوشتار سعی می کند در حد گنجایش این مقال وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان را به تصویر بکشد. همچنین تلاش خواهد شد به سوال های مذکور پاسخ داده شود که این وضعیت محصول کار چه کسانی است.

به لحاظ سیاسی وضعیت از آنجا نگران کننده و پیچیده شده است که نتیجه انتخابات بعد گذشت شش ماه تا هنوز معلوم نشده است. طولانی شدن روند انتخابات باعث شده است که تردید های در مورد دموکراسی و روند های دموکراتیک در اذهان مردم شکل بگیرد و مردم نسبت به آینده سیاسی کشور نگران شود. نگرانی مردم از اوضاع سیاسی اما، فراتر رفته است و خیلی ها در فکر منازعه، جنگ و تنش های خشونت آمیز افتاده است. در عین حال، هیچ روزنه امیدی برای خارج شدن از وضعیت کنونی وجود ندارد. دو بار جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در افغانستان آمد و با کاندیدان ریاست جمهوری گفتگو نمودند اما حاصل این دو سفر در واقع عینی و ملموس نبود. بدین معنی که هیچ گونه تغییری در اوضاع سیاسی افغانستان ایجاد نکرد. اگر چه سفر های جان کری روزنه امیدی برای مردم افغانستان خلق نمود و با گذشت زمان این روزنه امید نیز بسته شد. دو کاندید ریاست جمهوری بار ها با همدیگر نشستند و در مورد حکومت آینده گفتگو نمودند اما گفتگو های این دو کاندید چنان طولانی شد که مردم اعتماد خود را نسبت به گفتگو های دو طرف نیز از دست دادند.

در کنار این مسئله، گروه های مخالف مسلح دولت قدرتمند تر شده است و هر روز در یکی از ولایت افغانستان دست به خشونت های فجیع می زند. اکثر ولایت های جنوب عملا از دست حکومت افغانستان خارج شده است. در ولایت های دیگر نیز، گروه های مخالف مسلح دولت نفوذ چشم گیر نموده است. این رویداد ها و رخداد های امنیتی از جهت دیگر مردم افغانستان را نگران نموده است که مبادا حکومت امارت اسلامی طالبان دوباره روی کار بیاید.

وضعیت آشفته سیاسی تاثیر مخرب بر اوضاع اقتصادی افغانستان گذاشته است. بنا بر گزارش وزارت مالیه بر اثر طولانی شدن روند انتخابات اقتصاد افغانستان پنچ میلیارد دالر خساره بر داشته است. در گزارش این وزارت همچین آمده است که در این مدت شش میلیارد دالر از افغانستان خارج شده است. مجموع این پول یازده میلیارد دالر می شود. یازده میلیارد دالر بالغ است از مجموع بودجه عادی و انکشافی سالانه افغانستان. این مبلغ بر زندگی تک تک شهروندان افغانستان تاثیر گذاشته است. این مبلغ باعث شده است که توان خرید شهروندان در پایین ترین حد خود برسد. وقتی قدرت خرید شهروندان پایین بیاید میزان عرضه بالا می رود. وقتی تقاضا پایین بود مسلم است که قیمت اجناس بالا می رود. در وضعیت کنونی، میزان کمی از شهروندان افغانستان توانایی خرید اجناس و وسایل مورد نیاز خود را دارد. بنابراین، وضعیت اقتصادی مانند اوضاع امنیتی و سیاسی اشفته و پر ابهام است. کمتر سرمایه داری در وضعیت کنونی حاضر به سرمایه گذاری می شود. بنابراین، تمام سرمایه ها در حالت تعلیق در آمده است.

وضعیت روحی و روانی مردم نشان می دهد که وضعیت اجتماعی از چه قرار است. مردم افغانستان به خاطر تجربه بیش از سه دهه جنگ و درگیری از خشونت و منازعه می ترسد. در این روز ها، مردم افغانستان به معنی واقعی کلمه هراس دارد. آن ها از بازگشت به گذشته می ترسد. مردم افغانستان با گوشت و خون خود جنگ و درگیری های مسلحانه را تجربه نموده است. وضعیت که در آن همه چیز به حالت تعلیق در می آید. به همین خاطر، وضعیت سیاسی،‌ امنیتی و اقتصادی آن ها را نگران کرده است.

مسئول این وضعیت کیست؟ در این مورد اتفاق نظر وجود دارد که نخبگان سیاسی و فکری افغانستان مسئول این وضعیت آشفته است. زیرا، نخبگان سیاسی و فکری افغانستان هم تصمیم گیرنده است و هم اعمال تصمیم به دست آن ها است. به عنوان مثال؛ نخبگان سیاسی دو جریان انتخاباتی دو بار توافق کردند که نتیجه انتخابات را می پذیرد و حکومت وحدت ملی تشکیل می دهد. اما هر بار، دو طرف نسبت به توافق صورت گرفته کوتاهی نمودند و از اجرای آن سر باز زدند. هر دو جریان به جای توجه به وضعیت سیاسی، امنیتی و اقتصادی مردم بیشتر در فکر منافع شخصی شان است. هر دو جریان در صدد آن است تا قدرت و منافع خود را بهینه سازد. هر نخبه سیاسی که منافع خود را در خطر بیبیند و خود را در قدرت سهیم نداند به دنبال آن است تا توافق صورت گرفته را زیر پا نموده و وضعیت کنونی را تداوم بخشد.

این پیچیدگی وضعیت ریشه در رفتار ها و کنش های تک تک نخبگان سیاسی و فکری ما دارد.منظور از پیچیدگی این است که وضعیت کنونی با گفتگو و تعامل قابل حل است. اما نخبگان هستند که در صدد حرکت های غیر مدنی است. اشتباه است اما اگر بپنداریم که مردم در آشفته کردن این وضعیت سهیم است. مردم مسئولیت شهروندی خود را با حاضر شدن در پای صندوق های رأی در بدترین شرایط ممکن آداء نمودند. آنها رأی دادند تا قدرت به شکل مسالمت آمیز انتقال یابد و مسئله قدرت دوباره باعث جنگ و درگیری نشود. نخبگان افغانستان اما، نه تنها به مردم و رفتار های صلح آمیز مردم توجه ننمودند بلکه به خاطر منافع شخصی خود در صدد آن است تا وضعیت را پیچیده نموده و از این پیچیدگی وضعیت به مقاصد خاص خود دست یابد.

این نکته را نباید فراموش کرد که ذهن فرافکنانه ما همیشه در صدد فرار از قبول مسئولیت است. خیلی از نخبگان فکری و فرهنگی ما وضعیت کنونی را به دیگران نسبت می دهد. بدین معنی که آن ها معتقد است که در پشت این وضعیت کشور های همسایه و منطقه قرار دارد. باور نگارنده بر این است که بازیگر اصلی میدان سیاست افغانستان نخبگان سیاسی است. تا زمانی که نخبگان سیاسی کشور های همسایه را وارد بازی نکند، هیچ کشوری قادر به مداخله در وضعیت یک کشور نخواهد بود. بنابراین، نخبگان سیاسی ما به عنوان کارگزاران و بازیگران اصلی مسئول اصلی این وضعیت است.

در پایان باید گفت که نخبگان سیاسی افغانستان باید نسبت به وضعیت سیاسی، اقتصادی و امنیتی و اجتماعی افغانستان نگاهی جدی داشته باشد. خارج شدن اوضاع از کنترل نخبگان به نفع آن ها نیست. با آشفته شدن وضعیت و هرج و مرج نخبگان سیاسی نیز متضرر می شود. اشتباه است اما اگر بپنداریم که از وضعیت تنها مردم متضرر می شود. نخبگان افغانستان از آنجایی که صاحب سرمایه، قدرت و منابع قدرت است بیش از مردم عادی متضرر می شود. بنابراین، نخبگان سیاسی برای بهبود اوضاع باید در زودترین زمان ممکن به توافق دست یابد. در غیر آن، این احتمال وجود دارد که اوضاع از کنترل آن ها خارج شود و گروه های تندرو وارد میدان گردد.

دیدگاه شما