صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

حکومت وحدت ملی؛ دو مقام تصمیم گیرنده و خنثی سازی نیرو های درونی حکومت

-

حکومت وحدت ملی؛  دو مقام تصمیم گیرنده و خنثی سازی نیرو های درونی حکومت

سومین انتخابات افغانستان طولانی ترین، جنجالی ترین و پر هزینه ترین انتخابات در تاریخ افغانستان بوده است. با وجود آن که در مورد این انتخابات گفتگو های زیادی صورت گرفته است اما نتیجه آن تا هنوز معلوم نشده است. جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا برای دومین بار به افغانستان آمد تا بن بست انتخاباتی را بشکند. ظاهرا در اعلامیه(توافقنامه) مشترک از سوی دو کاندید ریاست جمهوری منتشر شد، دو طرف پذیرفته است پست های کلیدی امنیت ملی، نهاد های اقتصادی و ... را میان همدیگر تقسیم نماید. در کنار اینکه پست جدید اجرایی ایجاد شده و به اپوزیسیون (نفر دوم) واگذار می گردد. اکنون که از اعلامیه(توافقنامه) مشترک چندین روز گذشته است، اما چنین به نظر می رسد که تا هنوز دو طرف به نتیجه واحد نرسیده است.

متن که از سوی دو کاندید منتشر شد؛ بعد از گذشت چند روز یک طرف آن را اعلامیه می خواند و طرف دیگر آن موافقتنامه. به صورت مشخص تیم تحول و تداوم متن منتشر شده را اعلامیه می خواند و آن لازم الاجرا نمی داند. تیم اصلاحات و همگرایی اما، آن را موافقتنامه می خواند و لازم الاجرا. این دوگانگی ریشه در چه دارد.

تیم اشرف غنی احمدزی بنا بر اعلان کمیسیون مستقل انتخابات خود را برنده انتخابات می داند. به همین خاطر بنا بر توافق جدید که صورت گرفته است احساس نگرانی در باب تقسیم قدرت دارد. ایجاد پست جدید بدون شک، از میزان قدرت رئیس جمهور می کاهد. زیرا، با ایجاد این پست مقام و نهاد دیگر در عرض نهاد ریاست جمهوری و پست ریاست جمهوری ایجاد می شود. این بدین معنی است که بخش از تصمیم های حکومت به رئیس اجرائیه حکومت واگذار می شود. همین مسئله نگرانی های را در تیم تحول و تداوم ایجاد نموده است. در سوی دیگر، تیم اصلاحات و همگرایی اما، خواهان بهینه سازی سهم خود در حکومت آینده می باشد. به همین خاطر، اعضای این تیم متن منتشر شده را موافقنامه می خواند و محتوای آن را لازم الاجرا می داند.

این که کدام یک از تیم های انتخاباتی بیشترین قدرت را از آن خود می کند برای نگارنده این ستور مهم نیست. نگارنده قضاوت ارزشی در مورد هیچ یک از تیم ها نمی کند. اما آنچه اهمیت دارد تقسیم قدرت و دوگانگی مقام تصمیم گیری است. آیا این دوگانگی باعث خنثی سازی نیرو های دورنی حکومت نمی گردد. آیا دو طرف به جای کار و پیشبرد اهداف و مقاصد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مقابل هم قرار نمی گیرد. این مسئله بخشی از نگرانی های است که مردم افغانستان و نخبگان جامعه ما از حکومت آینده دارد. آنچه در ذیل می آید تحلیل از همین مسئله است.

این نکته باید یادآوری نمایم که زود است قضاوت نمود که کدام تیم برنده این انتخابات می گردد. زیرا، تفتیش آراء جریان دارد و معلوم نیست که کدام تیم برنده انتخابات می گردد. با این حال، دوگانگی مقام تصمیم گیری در حکومت بعدی مطرح است. هر تیم برنده گردد، این مسئله باعث خنثی سازی نیروی حکومت شان خواهد شد.

ایجاد پست اجرایی در حکومت بعدی این نگرانی را به وجود آورده است که آیا به لحاظ اداری این پست زیر نظر رئیس جمهور است و یا اینکه رئیس اجرایی دارای صلاحیت های مستقل از رئیس دولت می باشد. عده ای بدین باور است که رئیس اجرائیه از رئیس دولت دستور می گیرد. بدین معنی که رئیس دولت صلاحیت ها و وظایف را به رئیس اجرائیه واگذار می کند. اما عده دیگر، معتقد است که رئیس اجرائیه صلاحیت ها و وظایف مشخص دارد و تا حدودی از رئیس دولت مستقل می باشد. اگر رئیس اجرائیه زیر نظر رئیس دولت یعنی رئیس جمهور باشد، به باور نگارنده هیچ مشکل جدی قانونی در امر مدیریت حکومت و جامعه به وجود نمی آید. اما اگر رئیس اجرائیه مستقل باشد و دارای وظایف و وصلاحیت های جداگانه تقابل جدی میان رئیس دولت و رئیس اجرائیه به وجود خواهد آمد.

در بالا متذکر شدیم که اگر رئیس اجرائیه صلاحیت های خود را از رئیس دولت بگیرد ظاهرا مشکل جدی به وجود نمی آید اما در عمل، همان مسئله تضاد و تقابل مطرح است. رئیس اجرائیه بنا به توافق صورت گرفته برخی از پست های کلیدی مانند ریاست امنیت و نهاد های اقتصادی را به دست خواهد داشت. حمایت سیاسی رئیس اجرائیه از آن ها باعث می شود که آن ها احساس استقلال از نهاد ریاست جمهوری و شخص رئیس جمهور نماید.همین مسئله باعث می شود که در حکومت بعدی مقام تصمیم گیرنده دوتا گردد. دوگانگی مقام تصمیم گیرنده باعث می شود که عملا هیچ کاری از پیش برده نشود.

دلیل اصلی این است که دو تیم بعد از شکل گیری حکومت بیشترین تلاش خود را صرف بهینه سازی قدرت خود می سازد. قدرت دو طرف اما، نتیجه در پی نخواهد داشت. زیرا، دو طرف بیشتر تلاش می کند به نمایش قدرت به شکل نمادین بپردازد و از این طریق قدرت خود را به رخ همدیگر بکشد.به همین خاطر، می توان گفت که در حکومت بعدی نه تنها برنامه دو تیم پیاده نمی شود، بلکه وضعیت به گونه ای آشفته تر می گردد.

دوگانگی مقام تصمیم گیری در وضعیت کنونی افغانستان تا حدودی دشواری های دارد. این دشواری ناشی از عدم حاکمیت دولت در سراسر قلمرو خود است. برای گسترش قلمرو حاکمیت خود حکومت نیازمند مقام تصمیم گیری واحد و قدرتمند است. در صورتی که مقام تصمیم گیری دیگری ایجاد گردد بخش از قدرت رئیس دولت به رئیس اجرائیه واگذار می گردد و بدین سان قلمرو حاکمیت دولت در سراسر افغانستان امکان نمی یابد.از این لحاظ، دوگانگی مقام تصمیم گیری در حکومت بعدی افغانستان را به وضعیت نامعلوم می برد.

همان طور که در طول جنجال های انتخاباتی و مصروفیت نخبگان سیاسی در این جنجال منجر به قدرتمند شدن گروه های مخالف مسلح دولت شده است، در حکومت بعدی پیش بینی می شود که گروه های مخالف مسلح دولت قدرتمند تر گردد. زیرا، تقابل دو گروه در درون حکومت فرصت را برای آن ها به وجود می آورد. در کنار این مسائل، تقابل دو تیم در درون حکومت و دوگانگی مقام تصمیم گیرنده پیامد های زیادی دیگری نیز برای افغانستان دارد. بدین لحاظ نگارنده معتقد است که تقسیم قدرت به شکل کنونی به نفع افغانستان نیست.

در پایان باید گفت که نگرانی در مورد حکومت آینده و چگونگی تقسیم قدرت میان دو تیم انتخاباتی جدی و اساسی است. قبل از آن که فرصت ها از دست برود، دو طرف لازم است که در مورد این مسئله بیاندیشد و مسئله دوگانگی مقام تصمیم گیری را حل نماید. از آنجایی که تیم برنده معلوم نیست، لازم است که هم اکنون این مسئله حل گردد. در صورت که نتیجه انتخابات معلوم گردد سخت است که دو طرف به نتیجه واحد و مشترک برسد.

دیدگاه شما