روز گذشته یک بار دیگر طالبان در جنوب کشور یک حمله گروهی انتحاری را سازماندهی و اجرا کردند. مقام های محلی در ولایت قندهار اعلام کردند یک گروه ۹ نفری از مهاجمان انتحاری به پایگاه نیروهای آیساف در ولسوالی ژیری این ولایت حمله کردند. یک مهاجم نخست با موتر مملو از مواد منفجره خود را در مقابل دروازه پایگاه منفجر کرد و هشت مهاجم دیگر تلاش داشتند تا وارد پایگاه شوند. به گفته ولسوال ولسوالی ژیری، درگیری میان هشت مهاجم انتحاری و نیروهای خارجی برای ۱۵ دقیقه ادامه داشته است. گروه طالبان مسوولیت این حمله را بر عهده گرفته است. تمامی عملیات نیروهای امریکایی در ولسوالی ژیری از پایگاهی که دیروز مورد حمله قرار گرفته سازماندهی می شود.

این حمله گسترده طالبان نشان میدهد که طالبان همچنان بر طبل جنگ می کوبند و افق صلح در افغانستان همچنان ناپیدا است. جنگ فرسایشی افغانستان اکنون می رود که به یک جنگ طولانی مدت در این کشور تبدیل شود زیرا به رغم آنکه بخش زیاد از خواست های مخالفان مسلح در این سالها از جانب حکومت افغانستان مورد پذیرش قرار گرفته است اما طالبان کوچک ترین گامی به سمت کاهش خشونت ها بر نداشته اند. این درحالیست که طرح مصالحه با طالبان سالهااست که افکار عمومی را در افغانستان و منطقه به خود مشغول ساخته است. درطول این سالها همواره چنین تلاشهای به شکست مواجه شده است. دولت افغانستان در این ده سال تمامی تلاشهای ممکن خود را برای کشاندن مخالفانش به پای میز مذاکرات انجام داد امتياز دهي هاي فراوان به طالبان از جمله درخواست حذف نام رهبران آنان از ليست هاي سياه، تاسيس نهادها و كمسيون هاي مختلف با هزينه هاي بالا براي تشويق طالبان با پرداخت مشوق هاي مالي به آنان براي پيوستن به صلح، تدوير جرگه صلح و تاسيس شوراي عالي صلح به خاطر طالبان، تبرئه كردن آنان از عمليات هاي تروريستي و خشونت بار كه جان هزاران هموطن بي دفاع را گرفته است، نادديده گرفتن جنايات آنان در سالهاي حاكميت اين گروه و سالهاي پس از آن و ... همه و همه در راستای پایان دادن به خشونت ها در افغانستان صورت گرفته است.

به رغم این همه تلاشهای دولت افغانستان تداوم خشونت آفرینی های طالبان نشان می دهد که این گروه هیچگونه خواست روشن و واضحی ندارند تا دولت بتواند با تامین آن به سمت پایان جنگ گام بردارد. نبود خواست روشن از جانب طالبان باعث شده است که دولت افغانستان نتواند استراتيژي روشن وشفاف را  در مبارزه باطالبان در همكاري و همراهي با جامعه جهاني روي دست بگيرد. عملکرد طالبان نشان میدهد که آنان نمي خواهند به قانون اساسي كشور وخواسته هاي مردم و دولت احترام بگذارند. تجربه ده سال گذشته نشان داده است که صلح در افغانستان با تلاشهای یک جانبه دولت افغانستان به هیچ عنوان تحقق نمی یابد زیرا دولت درک روشنی از خواسته های اصلی طالبان ندارد. به همین دلیل دولت سالهاست كه فراخوان صلح مي دهد و كمسيون ها و نهاد هاي مختلفي را ايجاد مي كند اما هیچگونه عزم و اراده واحد و روشنی از طالبان در این زمینه دیده نمی شود و به رغم اين همه تلاش هاي دولت افغانستان طالبان همچنان به جنگ و كشستار مردم ادامه دادند و مي دهند.

به نظر مي رسد دولت افغانستان از تمامي ظرفيت هاي داخلی خود براي مهار جنگ و باز گرداندن صلح و ثبات در كشور بهره برده است با آن هم آنطور كه پيدا است تاثيري چنداني بر مهار جنگ نداشته است. بايسته است دولت در كنار تلاش هاي داخلي از ظرفيت هاي بين المللي براي فشار آوردن به كشورهاي حامی طالبان در همكاري صادقانه با افغانستان همت نمايد.  این مسئله بدان جهت اهمیت بیشتر دارد که طالبان به عنوان یک گروه واحد و منسجم که خواست های معین و مشخصی داشته باشند نیستند بلکه بیشتر گروه های مسلحی که در افغانستان می جنگند در راستای منافع قدرت های می جنگند که خود نیز درک روشنی از آن منافع ندارند. به همین دلیل در این سالها صدا های متفاوت و مختلف از کسانی که منصوب به این گروه ها بوده است شنیده شده است و در هر مقطعی با توجه به شرائط و اقتضائاتی که بر منافع حامیان این گروه ها مترتب بوده است خواستهای متفاوت از جانب آنان مطرح شده است. اکنون تداوم خشونت آفرینی های این گروه ها نیز گواه روشن بر این مدعا است.

شاید به همان دلایل فوق است که مقامات آمریکایی و ناتو عمدتا از انجام عملیات گسترده نظامی برای وادار کردن اجباری طالبان به تن دادن به پروسه صلح و کنار گذاشتن سلاح تاکید می ورزند. آنان معتقد اند نباید به طالبان باج داد بلکه باید  آنان را مجبور به تن دادن به صلح و کنار گذاشتن سلاح از طریق انجام عملیات های گسترده و قوی نظامی نمود. در حاليكه برخي كشور هاي ديگر یا شاید حتا دولت افغانستان چنين اعتقادي ندارد و خواهان سهم دهي طالبان در قدرت و تفاهم با آنان است. به نظر می رسد وجود این ناهماهنگی ها نیز روند صلح را با چالش مواجه ساخته است. در مقابل طالبان بر پذیرش شرائط مبهم خود از سوی دولت افغانستان تاکید می کنند و این به این معنا است که طالبان به کمتر از تامین تمامی خواسته های که خود نیز تبیین روشنی از آن ندارند راضی نیستند. این درحالیست که دولت افغانستان در این سالها بخش مهم از خواستهای که تاکنون از جانب طالبان مطرح شتده است را پذیرفته است ولی طالبان همچنان بر طبل جنگ کوبیده اند.

متاسفانه بررسی تحولات افغانستان از گذشته های دور تاکنون نشان می دهد که سرنوشت این کشور و مردمان آن همیشه با مسائل جهان پیرامون آن ارتباط وسیق داشته و تحولات پیرامونی، سرنوشت این کشور و مردمان آنرا در نهایت رقم زده است. از گذشته های دور تر که بگذریم حملات پی هم انگلیس و تهاجم شوروی به افغانستان روشن ترین نشانه های تاثیر عوامل بیرونی در تحولات افغانستان در سده های اخیر است. بنا بر این تحولات امروز افغانستان نیز نه تنها بی ارتباط به تحولات دوران جنگ سرد و مسائل پیرامونی آن نیست که ربط وسیق و تنگاتنگ با رقابت ها و بازی های بزرگ قدرت های مهم منطقه ای و فرامنطقه ای دارد. قدرتهای بزرگ نقشه ی جدیدی، برای جهان در قرن بیست و یکم دارند و تحولات افغانستان در قلب آسیا نقطه عطف آن می تواند باشد. در چنین شرائطی افغانستان زمانی می تواند در این بازی های بزرگ قربانی نباشد که اولا درک روشنی از این بازی ها و قواعد آن داشته باشد و دولت مردان آن این کشور را همسو با سایر تحولات جهانی به پیش ببرد.تا زمانیکه فهم درست و روشنی از نقشه ها و طرح های بزرگ نداشته باشیم و همینطور شناخت عمیق از ظرفیتها و قابلیت های افغانستان و منطقه نداشته باشیم دشوار است که بتوان بر مشکلات این کشور فایق آمد.

جنگ و صلح در افغانستان همواره طبق میل و خواسته دیگران طراحی و اجرا شده است و طبیعی است زمانیکه دیگران طرحی را پی ریزی می کنند در قدم نخست خود و منافع خود را در نظر می گیرند. آیا جنگ و صلح کنونی در افغانستان نیز از همین قاعده پیروی نمی کند؟ اگر جواب مثبت است دولت افغانستان چه برنامه ی برای تامین صلح و ثبات واقعی مبتنی بر منافع و مصالح دراز مدت افغانستان دارد؟ و تا چه اندازه در تامین این منافع توانایی دارد؟ پس تا دیر نشده برای نجات افغانستان فکر اساسی باید کرد و گرنه برای همیشه قربانی رقابت ها و بازی های دیگران باقی خواهد ماند.