این روز ها، رهایی زندانیان بگرام به صورت دسته جمعی یکی از موضوعات است که توجه رسانه های تصویری، چاپی و صوتی و نهاد های داخلی و بین المللی را به خود جذبکرده است.این مسئله دوگانگی دیدگاه میان حکومت افغانستان و ایالات متحده آمریکا به وجود آورد. حکومت آمریکا با رهایی زندانیان بگرام به صورت دسته جمعی مخالف است.زندان بگرام تا ماه سپتمبر 2012 به دست نیرو های آمریکایی بود و حکومت افغانستان در سال گذشته مسئولیت این زندان را به عهده گرفت. نیرو های آمریکایی به حکومت افغانستان اخطار داده بود که برخی از زندانیان بگرام خطرناک می باشند و در روز های اخیر گفته است که رهایی زندانیان بگرام باعث ناامنی بیشتر در افغانستان خواهد شد.‏تجربه نیز نشان داده است که رهایی زندانیان منجر به هیچ نتیجه مثبت برای مردم و دولت افغانستان نشده است و زندانیان دوباره به صفوف مخالفان مسلح دولت پیوسته است.حال این سوال مطرح می شود که چرا حکومت افغانستان از تجربه های قبلی خود استفاده نمی کند و حکومت افغانستان چرا با توجه تجربه های قبلی این زندانیان را رها می نمایند. در این نوشتار تلاش می شود این مسئله را به بررسی بگیرد.

اما سوال اول؛ ما(افغانستانی ها) اساسا حافظه تاریخی نداریم. ما نه تنها نمی توانیم رویداد ها و رخداد های گذشته های دور را به یاد بیاوریم و بلکه رویداد ها و رخداد های نزدیک را نیز قادر به یادآوری نیستیم.ممکن است رخداد ها و رویداد ها را به یاد بیاوریم اما یادآوردن صرف رویداد های اتفاق افتاده نمی تواند منجر به عبرت شود بلکه در کنار یادآوری ما نیازمند تفکر و محاسبات عقلانی نیز می باشیم. از آنجایی که عقلانیت ما در هیچ عرضه رشد ننموده است و ما در عرصه های مختلف عقیم مانده ایم بنابراین نمی توانیم قادر به یادآوری و تفکر به رویداد های تاریخی و در نهایت عبرت از رویداد ها و تجربه های گذشته خود باشیم.عدم توانایی ما در تفکر و تعقل را می توان در نهاد های آموزشی و رشد دانش در افغانستان مورد بررسی قرار داد.‏ ما در سه صد سال اخیر نتوانسته ایم با هیچ تمدن ارتباط برقرار نمایم و نتوانسته ایم با هیچ یک از محصولات دنیایی جدید ارتباط عقلانی برقرار نمایم. این بیانگر عقیم بودن دانش است. بدون دانش بدون شک، تفکر و تعقل در مورد رویداد ها و رخداد ها ممکن نیست. به همین خاطر ما محکوم به تکرار رویداد ها و رخداد های گذشته می باشیم و در دور باطل یک چرخه فاسد می چرخیم.

سوال دوم؛ در سوال دوم به صورت مشخص می توان چند مسئله را مطرح نمود. به عبارتی رهایی زندانیان بگرام را می توان در چند انگیزه خلاصه کرد.اول؛ رهایی زندانیان به منظور دست یابی به صلح. دوم؛ رهایی زندانیان به منظور فشار آوردن به ایالات متحده آمریکا و سوم؛ رهایی زندانیان به منظور انگیزه های دیگر. این مسئله مهمترین انگیزه های حکومت و مقامات بلند پایه دولتی را برای رهایی دسته جمعی زندانیان تشکیل می دهد.بررسی این مسائل خالی از اهمیت نخواهد بود.

افغانستان با روی کار آمدن بارک اوباما در ایالات متحده آمریکا و تغییر رویکرد در مبارزه با تروریسم و دهشت افکنی و گروه طالبان، حکومت افغانستان نیز تغییر رویکرد داد. به عبارتی دیگر، حکومت افغانستان در مبارزه با طالبان و برخی گروه های دیگر مسلح تجدید نظر نمود. حکومت افغانستان تلاش نمود با گروه های مانند طالبان گفتگو مذاکره نمایند و آن ها را در چارچوب حکومت کنونی بکشاند. حکومت برای این منظور شورای عالی صلح را به منظور پیشبرد سازمان یافته تاسیس نمود. این شورا اگر چه دستاورد خاصی نداشته است اما بیشترین تلاش شان رهایی زندانیان گروه طالبان از زندان افغانستان و پاکستان بوده است. تلاش شورای عالی صلح در پاکستان باعث شد که برخی از سران و رهبران گروه طالبان آزاد شود. در افغانستان اما، دستاورد شورای عالی صلح رهایی زندانیان به صورت دسته جمعی بوده است.انگیزه شورای عالی صلح از رهایی زندانیان طالبان دست یابی به صلح و کشاندن گروه طالبان در میز مذاکره می باشد. اما گروه طالبان تا هنوز هیچ علاقه ای برای گفتگو نشان نداده است بلکه بار ها گفته است که با حکومت افغانستان گفتگو و مذاکره نمی کند. زیرا، آن ها حکومت افغانستان یک حکومت دست نشانده می خواند و از نظر آن ها مشروعیت ندارد. شورای عالی صلح اما، تا هنوز به تجربه های قبلی خود از رهایی زندانیان ارزیابی نداشته است. به همین خاطر بدون تفکر به پیامد های رهایی این زندانیان آن ها را رها می کند.

انگیزه دیگر، رهایی زندانیان به صورت دسته جمعی فشار بر ایالات متحده آمریکا ممکن است باشد.در این اواخر مسئله امضا پیمان امنیتی میان حکومت افغانستان و ایالات متحده آمریکا مطرح بوده است. رئیس جمهوری افغانستان در امضا پیمان امنیتی چند شرط گذاشته است. حکومت ایالات متحده آمریکا اما، شرط های رئیس جمهوری افغانستان غیر وابسته به خود می داند. از آنجایی که آمریکا مخالف رهایی زندانیان می باشد. حکومت افغانستان با رهایی زندانیان به صورت دسته جمعی ممکن است فشار بر حکومت ایالات متحده آمریکا بیاورد. زیرا رهایی این زندانیان به صورت دسته جمعی می تواند تهدیدی برای نیرو های امنیتی ایالات متحده آمریکا در افغانستان باشد. بنابراین می توان گفت که احتمال دارد یکی از انگیزه های رهایی زندانیان، فشار بر حکومت ایالات متحده آمریکا به منظور پذیرفتن شرط های رئیس جمهوری افغانستان باشد. اما ناگفته نباید گفت که رهایی زندانیان اگر به این قصد و نیت صورت بگیرد، یک نوع تیشه بر ریشه خود نیز هست. زیرا مردم افغانستان و نیرو های امنیتی و حکومت افغانستان نیز هزینه های سنگین را خواهد پرداخت.

در پایان باید گفت که ما حافظه تاریخی نداریم. قادر به تفکر به در مورد رویداد های تاریخی نیستیم و به همین خاطر قادر به عبرت دیگری از تاریخ نمی باشیم. به همین خاطر پیوستن زندانیان رها شده به گروه های طالبان را هیچ درک نمی کنیم. رهایی زندانیان به صورت دسته جمعی می تواند انگیزه های مختلف داشته باشد اما مهمترین انگیزه ها عبارت اند از: نزدیک شدن شورای عالی صلح به گروه های طالبان، فشار بر ایالات متحده آمریکا به منظور پذیرفتن شروط رئیس جمهوری مبنی بر امضا پیمان امنیتی و حس و انگیزه های قومی و قبیله ای.