یک نظرسنجی تازه در افغانستان حاکی است که علاقه‌مندی مردم به شرکت در انتخابات 1393 افزایش یافته است. این نظر سنجی را موسسه بین المللی موسوم به "دموکراسی بین‌الملل" انجام داده است. در این نظر سنجی 2500 نفر از 34 ولایت افغانستان شرکت نموده است. بر اساس نتایج این نظر سنجی 85 در صد مصاحبه شوندگان گفته اند که در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو شرکت می کند. نظر سنجی کنونی از چند جهت دارای اهمیت است. اول؛ نفس نظر سنجی و سخن گفتن با آمار دارای اهمیت می باشد. در افغانستان کمتری کسی، توسط آمار و ارقام سخن می گوید و کمتری کسی به آمار و ارقام اهمیت می دهد. نظر سنجی به نوعی سخن گفتن با آمار و ارقام است. آمار و ارقام بیش از همه قادر به تبیین واقعیت ها و مشکلات عینی مردم است. دوم؛ دانش امروز رفتاری، آماری است. تحقیقات علمی در رشته های مختلف به سمت آماری شدن در حرکت است و خیلی از رشته های دانشگاهی این روش را تا حدودی زیادی پذیرفته است و در مطالعات خود از آن استفاده می کند. سوم؛ ناگفته نباید گذاشت که در مطالعات آماری نیز، محققین می تواند دخل و تصرف نماید. اما نظر سنجی موسسه دموکراسی بین الملل به نظر می رسد تا حدودی بی طرف باشد و بدون دخل و تصرف در نتیجه نظرسنجیصورت گرفته است.

در این نظر سنجی همچین آمده است که مصاحبه شوندگان بزرگترین مشکل فراروی انتخابات را ناامنی و وجود گروه های مخالف مسلح دانسته است.حال سوال این است که نتیجه نظرسنجی را چطور می توان تحلیل کرد. آیا مردم آگاهانه به سمت انتخابات می رود. آیا مشارکت گسترده مردم به معنی پاسخ به بحران و آشفتگی های کنونی جامعه ما است. آیا مشارکت سیاسی به معنی خستگی از جنگ، منازعه و کشت و کشتار است؟ در این نوشتار تلاش می شود نتایج نظرسنجی را به بررسی بگیرد و به سوالات مذکور تا حد ممکن پاسخ گوید.

این نظر سنجی اگر چه در مورد میزان مشارکت سیاسی مردم افغانستان در انتخابات پیش رو صورت گرفته است اما ما می توانیم از آمار و ارقام آن برای تحلیل بخش های مختلف جامعه استفاده نمایم. زیرا رفتارها بیانگر دغدغه ها و انگیزه های درونی افراد است. بنابراین از آمار و ارقام آن می توان در دل و درون شهروندان افغانستان نفوذ کرد و انگیزه های آن ها را تا حدودی فهم و درک کرد.

رفتار های انسان بدون شک دارای دو منشاء می باشند. رفتار ها یا عقلانی و آگاهانه است و یا غریزی و احساسی و غیر آگاهانه. رفتار های سیاسی شهروندان افغانستان نیز، در همین دو ریشه دارد. اما از آنجایی که شهروندان افغانستان کمتر تجربه فعالیت سیاسی را داشته است. به نظر می رسد که رفتارها بیشتر غریزی و احساسی باشد. چه آن که نخبگان سیاسی در میان گروه های قومی بیشتر کاریزماتیک است. کاریزماتیک بودن چهره های سیاسی بیانگر رفتار های غریزی و احساسی شهروندان است. اما تجربه بیش از یک دهه آزادی سیاسی و آزادی مدنی باعث شده است که بخشی از شهروندان افغانستان از حقوق اساسی خود آگاه گردند و نسبت به مسائل و موضوعات سیاسی احساس مسئولیت نمایند. این بخش کوچک از شهروندان که دارای تحصیلات عالی و نیمه عالی می باشند، آگاهانه و با مسئولیت رفتار می نمایند. بنابراین بخش اعظم رفتار های سیاسی شهروندان غریزی و احساسی است. اما آنچه جایی امیدواری است این است که بر بخش شهروندان آگاه و با مسئولیت افزوده می شود.

اما رفتار های آگاهانه بخش از شهروندان بدون پاسخی به بحران کنونی و گذشته تاریخی افغانستان است. مشارکت در انتخابات پیش رو برای بخش از شهروندان رهایی از وضعیت اکنون می باشد. آن ها در حقیقت با انتخاب یکی از کاندیدان و یا با گزینش آن ها در صدد فایق آمدن و یا گذار از نابسامانی های کنونی است.برای این بخش از شهروندان مسئله چیست؟

مسئله آن ها وضعیت بدی اقتصادی، آشتفگی های سیاسی داخلی و سیاست خارجی، بدتر شدن وضعیت امنیتی است. این مسائل جزء از دغدغه های شهروندان است. آن ها در حقیقت به دنبال افرای می باشند که آن ها از وضعیت کنونی نجات دهد و به سمت یک آینده بهتر ببرد.این افراد نه تنها خود در انتخابات شرکت می کند، بلکه در تلاش نیز هستند تا دیگران را نیز آگاه سازد که وضعیت ما این است و ما باید در انتخابات به صورت سیستماتیک و سازمان یافته به خاطر رهایی از وضعیت کنونی عمل نمایم.بنابراین ما نیازمند تبیین و توضیح بخش از رفتار های شهروندان در راستای گذار از وضعیت کنونی و رفتن به سوی آینده بهتر می باشیم.

اما نظر سنجی موسسه دموکراسی بین الملل یک مسئله دیگر را نیز روشن می کند. اینکه 85 در صد مصاحبه شوندگان خواهان مشارکت سیاسی است به معنی این نیز هست که آن ها برگذاری انتخابات را تنها گزینه ای می داند که در دام خشونت های قومی و قبیله نیافتد. به عبارت دیگر، مشارکت گسترده شهروندان به معنی خستگی و نفرت آن ها از جنگ، منازعه و خشونت می باشد. آن ها با مشارکت سیاسی خود در حقیقت در صدد جلوگیری از تکرار تاریخ سه دهه گذشته است. به عبارت دیگر، شهروندان افغانستان گذشته تاریخی خود را به یاد می آورد و دوران حکومت امارت اسلامی طالبان، دوران مجاهدین را به یاد می آورد. مشارکت سیاسی به معنی جلوگیری از تکرار و بازگشت امارت اسلامی طالبان است.

حال که شهروندان افغانستان انگیزه های حرکت به پیش را در ذهن می پروراند بر کاندیدان ریاست جمهوری 1393 افغانستان است که آرزو ها و آرمان های این شهروندان را با ارائه برنامه ها و سیاست های مترقی خواهانه پاسخ گویند. بدون شک، بخشی از آراء شهروندان که آگاهانه رأی می دهند و دیگران را بسیج می سازد، از کاندیدی خواهد بود که برنامه ها و سیاست های برای عبور افغانستان، بهبود اقتصاد افغانستان، بهبود وضع امنیتی افغانستان ارائه نماید.از آنجایی که این بخش از جوانان افغانستان، توانایی و قدرت بسیج را دارند، بنابراین کاندیدان ریاست جمهوری باید به آن ها توجه نمایند و در صدد جلب دیدگاه ها و نظرات آن ها باشند.

در پایان باید گفت که نظر سنجی موسسه دموکراسی بین الملل دارای اهمیت اساسی و جدی می باشد. ما را کمک می کند که وابستگی مردم به نظام کنونی، رفتار آن ها در قبال آشفتگی ها و بحرانی های کنونی درک و فهم نمایم. همچنین نظر سنجی مذکور نشان می دهد که مردم نسبت به گذشته و تاریخ افغانستان چه ذهنیتی دارد. این مسائل ما را امیدوار می سازد که دموکراسی جوان ما در آینده تحکیم می گردد و نظام کنونی تقویت می گردد. اما در صورتی که کاندیدان ریاست جمهوری نتوانند به خواست ها و آرزو های آن ها پاسخ گویند بدون شک، رفتار های شهروندان نیز تغییر خواهد کرد و ذهنیت آن ها نسبت به نظام کنونی و دموکراسی تغییر خواهد کرد. بنابراین کاندیدان ریاست جمهوری نیز با توجه به استقبال مردم از انتخابات پیش رو باید پاسخ درخور به آن ها بدهد. پاسخ کاندیدان می تواند از طریق برنامه ها و سیاست های انتخاباتی به مردم ارائه گردد.