منابع کمیاب همواره در جوامع بشری منازعه بر انگیز و کشمکش زا بوده است. زمانِ که یک پدیده ای مادی یا معنوی، کمیاب باشد، افراد و گروه های مختلف اجتماعی برای به دست آوردن آن تلاش می ورزند. در گذشته های تاریخی، روش رقابت گروه های اجتماعی بر سر منابع کمیاب خصومت و خشونت ورزی بوده و راه حل، در حذف یکی یا چندین گروه از طرف ها دانسته می شد. از این روی، خون ریزی ها و قتل و قتال های زیادی در تاریخ بشر جهت به دست آوردن منابع کمیاب به چشم می خورد. یکی از پدیده های معنوی کمیاب در جوامع بشری،  حکومت و قدرت سیاسی است. اصل بر این است که در یک سرزمین مشخص که مجموعه ای از انسان ها در آن زیست می نمایند، باید یک نفر یا یک گروه سیاسی قدرت را در دست داشته و حکومت نمایند. ممکن نیست که همزمان همه ای گروه های سیاسی اعمال قدرت نمایند. از این نظر رقابت های شدید بین گروه های سیاسی جهت کسب قدرت در جوامع بشری جریان داشته و دارد. در گذشته های تاریخی چون روش رقابت خصومت ورزی و خشونت گرایی بود، رقابت بر سر کسب قدرت قربانی های انسانی بی شماری داشت و خون ریزی های کثیری در این راه اتفاق می افتاد. اما خِرد سیاسی بشریت رشد کرد و همه به این نکته واقف شدند که جنگ، خشونت و خصومت راه حل بنیادی نیست و نمی تواند ثبات سیاسی و امنیت را تامین نماید، بلکه گروه های مختلف قدرت باید از راه های مسالمت آمیز و به دور از خشونت با هم رقابت کرده و قدرت را دست به دست نمایند. درین صورت است که بحث برگزاری انتخابات بین نخبه گان سیاسی و جریان های خواهان قدرت مطرح می گردد، تا هر کسی و هر گروه سیاسی را که مردم برگزید به مدت مشخص حکومت را در دست داشته و بعد از ختم مدت تعیین شده، بازهم فرد و گروه حاکم بعدی از سوی مردم و از رهگذر انتخابات برگزیده شود.

در انتخابات نامزدان مستقل و حزبی از آدرس های مختلف با حمایت طیف های وسیع از مردم وارد کارزارهای انتخاباتی گردیده و در کش و قوس های رقابت ها، ادعای داشتن بیشترین رای و پیروزی را دارند. از این نظر، پس از برگزاری انتخابات از آن جای که روند رای دهی سری بوده و کسی نمی داند که چه کسی به چه میزان رای دارد، نتیجه ای انتخابات برای برخی از نامزدان به ویژه برای آن دسته ای که ادعای داشتن حمایت های مردمی را داشته و در نتیجه عکس آن را می بینند، قابل پذیرش نیست و آن را پر از تقلب و دست کاری می دانند. این ادعا کشمکش های سیاسی و منازعات جدی را بین حلقه های سیاسی ایجاد کرده و جامعه را به سمت بی ثباتی سیاسی جهت می دهد.

پس اگر امکان داشته باشد، باید راه کارهای را جستجو کرد که بتواند، در زمینه ای میزان برخورداری نامزدان از حمایت های مردمی قبل از انتخابات تحقیق بی طرفانه کرده و به مردم ابلاغ نماید، تا هم نامزدان و حلقه های سیاسی در زمینه ای تصمیم گیری های سیاسی از دقت لازم کار گیرند و هم نتیجه ای انتخابات برای شان غیر قابل پذیرش و غیر قابل باور جلوه گر نگردد.

نظر سنجی های انتخاباتی یکی از شیوه های معمول و رایج در همه ای جوامع دموکراتیک است. برخی از نهادهای مدنی ـ اجتماعی بی طرف، ارزیابی های را در مورد نامزدان انجام داده و با ارائه آمار و ارقام، پیش بینی می نمایند که کدام نامزدان از حمایت های بیشتر مردم برخوردار بوده و به صورت ویژه، کی شانس پیروزی را دارد. چنین نهادهای اجتماعی در امریکا بیشتر فعال است و برخی مقاطع در دیگر کشورهای غربی و غیر غربی به خصوص کشورهای که از نظر سیاسی در بازی های بین المللی تاثیرگذار هستند، نیز ارزیابی های را انجام می دهند.

  حالا پرسش که مطرح می گردد این است که: آیا نتیجه ای ارزیابی ها و نظر سنجی های انتخاباتی با ثبات سیاسی در جامعه ارتباط دارد؟ آیا نتایج نظر سنجی ها باعث تقویت ثبات سیاسی می گردد؟

به نظر می رسد که نظر سنجی ها موثرترین روش غیر مستقیم حفاظت از رای مردم و تامین امنیت انتخاباتی است. قبل از برگزاری انتخابات مردم به صورت عمومی می دانند که کی ها از حمایت های بیشتر برخوردار هستند و کی شانس بیشتر برای پیرزوی دارد. از این رو، برخی جریان های سیاسی صاحب نفوذ در درون نهادهای برگزار کننده ای انتخابات اگر تصمیم به دخالت داشته باشند طبق نتیجه ای نظر سنجی تصمیم گرفته و گام بر می دارند. درین صورت اگر بدانند که نامزد مورد نظر شان از شانس بیشتر برخوردار نیست، از دخالت منصرف خواهند شد زیرا اگر چنین نکنند، فضای پسا انتخابات فضای پر از تنش و کشمکش سیاسی و در نهایت بی ثباتی خواهد بود.

 اقدام به نظر سنجی در افغانستان پس از جنگ و به عنوان جامعه ای تازه پیوسته در قافله ای دموکراسی و انتخابات، بدیع و تازه می نماید. به تازگی برخی نهادهای اجتماعی دست به انجام ارزیابی ها و نظر سنجی ها در مورد روند انتخابات و حمایت مردم از نامزدهای پست ریاست جمهوری زده اند. به تازگی نظر سنجی نشان می دهد، میزان علاقه ای مردم به شرکت در روند انتخابات بیشتر گردیده و از میان نامزدان ریاست جمهوری فهرست را اعلام کرده که کی ها در جایگاه های نخست، دوم و سوم قرار دارند. همچنین ارزیابی از سوی نهاد موسوم به دموکراسی انترنشنل صورت گرفته است که علی رغم افزایش علاقه ای مردم به شرکت در انتخابات، از خود نمایی چالش های عدیده در برابر روند نیز گزارش می دهد.

 اگر نظر سنجی های که نهادهای اجتماعی در همه ای موارد به ویژه در مورد میزان حمایت های مردمی از نامزدان انجام داده و نشر می کنند، بی طرفانه و مهندسی شده نباشد، می تواند از همین حالا نتایج انتخابات را قابل پیش بینی سازد. حد اقل تصور و حدس زدن های بین مردم شایع می گردد که کدام نامزد بیشترین حمایت مردم را داشته و برنده ای احتمالی انتخابات خواهد بود. نتایج نظر سنجی ها نظام سیاسی و برخی حلقه های دخالت گر را از مداخله در روند انتخابات منصرف کرده و بدین ترتیب رای مردم به مثابه یک امانت پاک محفوظ می ماند. زیرا همه می دانند که اگر مداخله صورت گیرد، نتیجه ای انتخابات چالش های جدی را خلق خواهد کرد. درین صورت زندگی سیاسی بی ثبات شده و پیامدهای زیانبار اجتماعی و سیاسی برای کشور خواهد داشت.

  اما اگر نظر سنجی ها بی طرفانه نبوده و مهندسی شده باشد، مسلم است که با رای واقعی مردم که در صندوق ها ریخته می شود در تناقض است. در آن صورت بازهم انتظارات برخی از نامزدان با نتیجه ای انتخابات ناسازگار بوده و خود بحران خلق خواهد کرد.

به هر حال، نظر سنجی های انتخاباتی اگر به گونه ای بی طرفانه صورت پذیرد، گام های بلندِ است که در راستای مدیریت فضای سیاسی پس از انتخابات در همه ای جوامع سیاسی به ویژه در جوامع جهان سومی و دست خوش بی ثباتی برداشته می شود. اما اگر بی طرفانه صورت نگیرد، آمارهای نظر سنجی ها که در افکار عمومی یک پندار سیاسی را به وجود می آورد با نتیجه ای انتخابات در تضاد واقع شده و جامعه دچار کشمکش ها و بحران های انتخاباتی خواهد شد.