مشارکت سیاسی دارای اهمیت ویژه برای دموکراسی و توسعه و نوسازی سیاسی درک می گردد. مشارکت سیاسی یکی از مولفه ها و عناصر اساسی دولت مدرن است. ما(افغان ها) اما؛ تجربه و فرصت مشارکت سیاسی را کمتر داشته ایم. تنها در دهه جدید فرصت مشارکت سیاسی به وجود آمده است و مردم پای صندوق های رأی رفته است. بررسی مشارکت سیاسی، جهت دهی رآی دهندگان، آگاهی آن ها از دموکراسی، مکانیسم های چرخش قدرت و ... دارای اهمیت می باشد. از آنجایی که افغانستان بنا است سومین دور انتخابات ریاست جمهوری خود را برگذار نماید بررسی گرایش مردم به کاندیدان ریاست جمهوری دارای اهمیت می باشد. به عبارت دیگر، برای رأی دادن چه معیار های را باید در نظر داشته باشد. اهمیت و ضرورت بررسی این مسئله از آنجا ناشی می شود که تا هنوز مردم ما در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی قومی، قبیله ای و سمتی و زبانی عمل نموده است. ما چون نیازمند عبور از سیاست قبیله ای و قومی می باشیم به همین خاطر بررسی معیار های رأی دهی دارای اهمیت می باشد. این نوشتار در صدد آن نیست تا از کاندید خاص حمایت کند، بلکه در صدد آن است تا معیار های کلان را ارائه دهد تا شهروندان با توجه به همان معیار ها بتواند رفتار انتخاباتی آگاهانه از خود به نمایش بگذارد.

به صورت مشخص مردم در رفتار انتخاباتی خود باید چند مسئله را در نظر بگیرد. این نوشتار تلاش می شود آن معیار ها را حد ظرفیت این نوشتار به بررسی بگیرد.

مصلحت عمومی: در فلسفه سیاسی قدیم و جدید، مصلحت عمومی یکی از مفاهیم اساسی برای تشخیص سیاست ها و نظام سیاسی دانسته شده است. به عبارت دیگر، فیلسوفان سیاسی مصلحت عمومی را میزان نظام خوب و بد، رفتار ها و سیاست های خوب و بد می دانستند. سیاست های که در راستای تامین مصلحت عمومی باشد، خوب و سیاست های که توجهی به مصلحت عمومی نداشته باشد، بد است. اگر چه تفسیر های متعدد از مصلحت عمومی شده است. اما آنچه مشخص است این است که مصلحت عمومی اشاره به منافع مردم دارد تا مصلحت نخبگان و فرمانروایان سیاسی. بنابراین مردم باید سیاست ها و برنامه های کاندیدان ریاست جمهوری را دنبال نموده و با توجه به همین معیار به آن ها رأی دهند.

برنامه های اقتصادی:اقتصاد از مهمترین و اساسی ترین مسئله برای تمام کشور ها می باشد. رشد اقتصادی تاثیری بر رفاه مردم، تحکیم دموکراسی، ارزش های حقوق بشر، ساختار اجتماعی، ساخت فرهنگی و خیلی مسائل دیگر دارد. به همین خاطر برنامه های اقتصادی کاندیدان دارای اهمیت اساسی می باشد. این مهم است که بدانیم کاندیدان ریاست جمهوری با چه روش ها و مکانیسم های در صدد رشد اقتصادی کشور می باشد. آیا آن ها در صدد گسترش قلمرو دولت می باشد. آیا آن ها با خصوصی سازی و کوچک سازی دولت است. راه ها و مکانیسم های دیگری نیز وجود دارد که مردم می تواند روی آن مکانیسم ها و روش ها درنگ نماید. برنامه اقتصادی کاندیدان اما، در مردم افغانستان دارای اهمیت مضاعف می باشد. زیرا در صد بالای مردم در زیر خط فقر زندگی می کند. رشد اقتصادی همراه با عدالت اجتماعی می تواند تاثیری بر زندگی روزمره مردم داشته باشد. به همین خاطر مردم می تواند روی برنامه های اقتصادی کاندیدان ریاست جمهوری دقیق شوند. همچنین مردم افغانستان در تامین نیاز های اولیه خود با مشکل جدی مواجه است. این مشکل حل می گردد که برنامه های اقتصادی مدون وجود داشته باشد.

سیاست خارجی: سیاست خارجی به معنی اقدامات و رفتار های نخبگان سیاسی برای تامین منافع ملی در خارج از کشور می باشد. سیاست خارجی مسالمت آمیز و غیر مسالمت آمیز هر کدام دارای پیامد های خاص خود می باشد. پیش گیری سیاست مسالمت آمیز می تواند منجر به همکاری های منطقه ای و بین المللی گردد و ما را در اقتصاد و سیاست جهانی وصل نماید. سیاست های غیر مسالمت آمیز و خشونت آمیز ما را وارد درگیری ها و تنش ها می کند که بدون شک تاثیری منفی بر اقتصاد، زندگی روزمره و ... خواهد گذاشت. نمونه های از سیاست مسالمت آمیز و غیر مسالمت آمیز را می توان در تاریخ سیاست خارجی خود مشاهده نمود. به طور نمونه سیاست داوود خان در قبال شوروی باعث کودتا و سقوط و مرگ او شد. سیاست امارت اسلامی طالبان با کشور های مختلف به خصوص با آمریکا باعث سقوط امارت اسلامی شد. این نمونه نشان می دهد که نوع سیاست خارجی تاثیری بر سیاست، اقتصاد و زندگی روزمره مردم دارد. بنابراین در نظر گرفتن سیاست خارجی به عنوان یک معیار رأی دهی حائز اهمیت است.

از بین بردن فساد اداری:یکی از بحران های جدی که دولت و مردم افغانستان با آن مواجه می باشند و در دنیا مقام اول را دارند، وجود فساد گسترده است. بنابراین چگونگی مبارزه با فساد دارای اهمیت می باشد. چگونگی مبارزه با فساد اداری، جایگاه مبارزه با فساد از مسائل مهم می باشد که مردم می تواند آن ها را معیار قرار رأی دهی خود قرار دهند.کاندیدی که توجه به فساد گسترده و برنامه ای برای محو فساد نداشته باشد، بدون شک نمی تواند تحول و دگرگونی در اقتصاد، سیاست، اجتماع و فرهنگ ما به وجود آورد. زیرا فساد سدی کلان است که جلوی هر گونه تحول مثبت را می گیرد.

حاکمیت قانون: در کشوری ما اراده های شخصی و فردی حاکمان به جای قانون حاکمیت داشته است. اراده ها جایگاه قانون و قداست قانون را داشته است. ما قانون اساسی خوبی در سطح منطقه داریم. حاکمیت قانون بخش از بحران و مشکل کنونی ما است. در صورتی که حاکمیت قانون تحقق یابد، هم نظام کنونی ما تحکیم می یابد و هم مشکلات دیگر مانند، فساد، مشکلات در قلمرو عدلی و قضایی تا حدودی حل می گردد. بنابراین حاکمیت قانون مسئله جدی برای ما می باشد. می توان آن را به عنوان معیار در نظر گرفت. کاندیدی که حاکمیت قانون از دغدغه هایش است و در صدد آن است تا این مهم تحقق یابد بدون شک نسبت به کاندیدان دیگر برتر خواهد بود.

ناگفته نباید گذاشت که این معیار ها و عناصر ممکن است در برنامه تمام کاندیدان ریاست جمهوری وجو داشته باشد اما شدت و حدت آن متفاوت باشد، بنابراین بر روشنفکران و آگاهان افغانستان است که بدون منافع شخصی خود برنامه کاندیدان ریاست جمهوری را برای مردم توضیح دهند و روشن نمایند.

در پایان باید گفت که ما نیازمند عبور از سیاست های قومی و قبیله ای می باشیم. انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، فرصتی خوبی برای گذار است. ما باید معیار های رأی دهی خود را تغییر دهیم. به شخصی رأی دهیم که معیار های مذکور را دارا باشد. کاندیدان ریاست جمهوری نیز، باید این معیار و عناصر را در نظر داشته باشند و برای مردم توضیح دهند. در غیر آن ما همچنان گرفتار سیاست قومی و قبیله ای خواهیم بود.