به صورت کلی دولت کشورها در جهان بیرون از مرزهای ملی خود، با دوگونه نظم سیاسی مواجه هستند. نظم منطقه ای که مجموعه ی از کشورهای منطقه ای آن را شکل می دهند و نظم جهانی که همه ی کشورها شکل دهنده ی آن بوده و برخی کشورها به ویژه ابرقدرت ها بازیگران اصلی عرصه هستند. از این نظر، در ابتدا و یا در گام نخست، رقابت ها، همکاری ها و همیاری های بین کشورهای منطقه جریان داشته و هر دولت کشور تلاش می کند که در سطح منطقه بازیگر اصلی باشد و در گام بعدی بلند پروازی های جهانی آغاز شده و همه به نحوی در بازی های جهانی دخیل هستند.

  اما در برخی مقاطع سیاسی رقابت های سیاسی ابر قدرت ها به نحوی شدت و حدت می یابد که نظم های منطقه ای را نیز تحت شعاع قرار داده و دخالت های گسترده ای  در نظم های منطقه ای می کنند. درین صورت مسلم است که هر ابرقدرت در پی همسو نمودن نظم های منطقه ای و همگام نمودن با خود هستند. این بحث در زمان جنگ سرد اتفاق افتاد و رقابت های سیاسی و ایدئولوژیک امریکا و شوروی به حد گسترش یافت، که هر یک در پی دخالت در امور نظم های منطقه ای نیز بودند و تلاش می نمودند تا کشورهای منطقه ای را به صورت کلی با خود با همسو نمایند.

   اما پس از ختم جنگ سرد تنها یک ابرقدرت در سطح نظام بین الملل باقی ماند، ولی به تدریج قدرت های اقتصادی چون هند، چین، روسیه و جاپان رشد نموده و نظام تک قطبی به رهبری امریکا را به چالش کشیدند. پس از جنگ سرد، قدرت های بزرگ چندان علاقمند به دخالت در مسایل منطقه ای نیستند و کوشش می نمایند که مسایل و موضوعات خرد و کوچک را به خود کشورها و نظم های منطقه ای بسپارند، تا خود راه حل های منطقه ای و بومی برای چالش ها دریابند. به نظر می رسد که روند محلی نگری در اندیشه های پست مدرنیستی نیز چنین چیزی را تایید می کند.

 پس بنابر این تصور عمومی و غالب بر این است که نظم های منطقه ای پس از جنگ سرد به صورت کلی در سیاست بین الملل تاثیرگذار است و باید برای حل چالش های مختلف منطقه ای از این نظم ها و سازوکارها سود جست.

  از مدت هاست که مناطق و حوزه های ژئوپلیتیکی جهان درگیر بحران های سیاسی ـ امنیتی جدی است و تلاش ها و کنش های سیاسی که در راستای حل آن ها صورت گرفته است، ثمری نداشته است. منطقه ای خاورمیانه دچار بی ثباتی و بی اعتمادی های سیاسی است، منطقه ای شبه قاره ی هند از نبود امنیت به شدت رنج می کشد و منطقه ای آسیای مرکزی هم وضعیت چندان دل خوش کننده ی را ندارد، البته از منطقه ای جنوب آسیا یا شبه قاره ی هند بیشتر احساس تهدید می نمایند. در این میان منطقه ای جنوب آسیا بیشترینه ی بحران های سیاسی ـ امنیتی را دارند. تروریسم به عنوان تهدید کننده ترین مولفه ی امنیتی در گام نخست امنیت کشورهای منطقه را تهدید می کند و درگام دوم، امنیت منطقه ای آسیای مرکزی را نشانه می گیرد. مواد مخدر از یک سو نیروهای انسانی را تهدید می کند و از سوی دیگر شبکه های سازمان یافته ی قاچاق در پی نفوذ در دستگاه های سیاسی کشور ها بوده و امنیت ملی با نگرش نظامی را تهدید می نمایند. و همکاری های جدی اقتصادی بین کشورهای منطقه ای وجود ندارد.

  تلاش های نظامی و اطلاعاتی گسترده ی از سوی امریکا و عمدتا کشورهای غربی صورت گرفت تا تروریسم و شبکه های قاچاق را در افغانستان و منطقه ای جنوب آسیا زمین گیر نموده و نگذارند که بیش از این پیش روی کنند. اما همه ی این تلاش ها نتیجه ای ملموس را در پی نداشت و پس از ده سال و بیشتر از مبارزه ی نظامی و اطلاعاتی امریکا و همه ی کشورهای عضو ناتو در حالی می گذرد که تروریسم همچنان چالش جدی است و شبکه های قاچاق مواد مخدر هم یک دل نگرانی است و کشورهای آسیای مرکزی و روسیه را روز به روز بیشتر نگران می کند. از سوی دیگر نیروهای خارجی در حالی افغانستان را ترک می کنند و از ماموریت موفق سخن می زنند که تهدیدها به صورت عینی ملموس است.

پس پرسش این است که آیا می توان از رهگذر همکاری ها و همکاری های منطقه ای راه حل جستجو نموده و به بحران های سیاسی ـ امنیتی افغانستان و به صورت عموم منطقه پایان داد؟ به زبان دیگر، آیا از طریق نظم ها و سازوکارهای منطقه ای می شود برای بحران های تروریسم، مواد مخدر و شبکه های قاچاق قدرتمند چاره ای را یابید؟

گرچند نقش قدرت های بزرگ به ویژه امریکا را نمی توان از چشم انداخت و آن را محاسبه نکرد. اما نظم منطقه ای به صورت کلی می تواند کارساز گردیده و راه حل های برای بحران های یابد که همه را در معرض تهدید قرار داده است. امروزه هم آسیای مرکزی از ناحیه ی تروریسم خود را در تهدید جدی می بیند، هم خاورمیانه و جنوب آسیا که خود کانون بحران بوده و نیاز به تذکر نیست. مواد مخدر و شبکه های سازمان یافته ی قاچاق نیز تهدید جدی است و امنیت انسانی، نظامی و سیاسی همه ی کشورهای منطقه ای را در معرض خطر قرار داده است.

 از این نظر علی رغم اینکه امریکا به عنوان قدرت مسلط در سطح جهانی، تلاش های نظامی را به منظور دفع تهدیدات ملی به خرج داده و با تروریسم مبارزه می کند، باید راه حل های را از رهگذر سازوکارها و نظم های منطقه ای جستجو کرد. از این رهگذر، نشست های که به ابتکار دولت افغانستان و یا سازمان مطالعاتی و تحقیقاتی برگزار می گردد مهم می نماید. نشست دو روزه ی که به ابتکار سازمان مطالعات استراتژیک کابل برگزار گردید را باید به دیده ی قدر نگریست. در این نشست کارشناسان مختلف از کشورهای مختلف منطقه ای آسیای مرکزی دعوت شده بودند و قرار است برنامه ی ده ساله ی را به کشورهای منطقه ای پشنهاد کنند.

به هرصورت، تهدیدهای جدی چون تروریسم، مواد مخدر و شبکه های سازمان یافته ی قاچاق، مهمترین مولفه های هستند که امنیت منطقه را تهدید می کنند. گذشته از نقش موثری که قدرت های جهانی دارند نظم منطقه ای نیز می تواند تاثیرگذاری جدی داشته باشد.