صفحه نخست » مقالات » مناسبات افغانستان و پاکستان، نیازمند گام قاطع تر
مناسبات افغانستان و پاکستان، نیازمند گام قاطع تر
- حبیب صبوری خسروشاهی
طی چند روز گذشته افغانستان میزبان نوازشریف، صدراعظم پاکستان و هیئت همراه وی بود. نوازشریف پس از به قدرت در پست نخست وزیری برای نخستین بار است که به کشور سفر میکند. او در این سفر با رئیس جمهور کشور ومقامهای ارشد در شورای عالی صلح دیدار و مذاکره نمود. مناسبات دوکشور و تقویت آن بویژه حمایت پاکستان از روند استقرار صلح و ثبات در کشور از مهم ترین موضوعات گفتگوی طرفین یاد شده است. البته بر اساس گزارشهای نشر شده نوازشریف در ارتباط به حمایت از پروسه صلح و تحکیم امنیت در کشور وعده هایی را نیز داده است.
واقعیت روشن آنست که روابط دو کشور افغانستان و پاکستان همواره با فراز و فرودهایی همراه بوده است. نقاط مشترک بسیاری سبب گردیده است تا این دو کشور با هم دارای روابط نیک بوده و در برخی موارد به یکدیگر وابسته باشند. مرزمشترک، مشترکات فرهنگی، دینی، زبانی، صادارات و واردات کالاهای تجاری و مبارزهی مشترک علیه تروریزم و قاچاق مواد مخدر از مهم ترین نقطههای اشتراک دو کشور یاد میشود. در همین نوع نگاه و تفاوتهای که در چهارچوب منافع ملی و منطقهای و نیز احتمالا اثرگذاری سیاسیتهای بین المللی سبب گردیده است که در مواردی متعددی مناسبات دو کشور به کشیدگی و گاهی تیرگی کشیده شود. تیرگیها و کشیدگیهایی که بر اعتماد دو کشور سایه افکنده و موجب بدبینی و پیامدهای ناخوشایند و ناخواسته شده است. گذشته از بیان جزئیات و چگونگی مسایلی که موجب تیرگی و کشیدگی میان دو کشور گردیده است نتیجه و نکته مهم در این است که هردو کشور از این کشیدگیها و تیرگیها آسیب فراوان دیده و عناصر مخرب و افراطی در هردو کشور از فرصت و زمینه پیش آمده به نفع خود سود جستند.
ادامه ناآرامی و خشونتهای که در کشور جریان دارد، همینگونه آشوبها و ناامنیهایی که اینک دامنگیر پاکستان گردیده است یک نکته را کاملا روشن گردانیده که امنیت و ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هردو کشور در معرض تهدید و نگرانی قرار دارد. سالهای آشوب و ناامنی واضح ساخته است که، هم افغانستان بدون حمایت همسایگان، بویژه پاکستان، به امنیت و ثبات پایدار دست نخواهد یافت یا حداقل رسیدن به آن دشوار خواهد بود، و هم پاکستان به این نتیجه باید رسیده باشد که هیچ گاه نمیتواند افغانستان را تنها گذارده و از وضعیت آن خود را مصئون احساس نماید. ثبات و بی ثباتی در افغانستان بطور طبیعی بروضعیت هردو کشور اثر گذار خواهد بود.
بنابر این هردو کشور برای ایجاد روابط دوامدار و تحکیم دوستیهای قابل اعتماد باید گامهای جدی را بردارند. سفرها و رفتارهای پیشین مقامهای هردو کشور روشن ساخته است که عدم صداقت و نبود قاطعیت در تحکیم مناسبات و آنچه میان دو کشور و مقامهای سخن میرود و تاکید میگردد و تعهداتی که در عرصههای مختلف بخصوص در زمینه تامین امنیت، استقرار صلح و گفتگو، بهبود روابط اقتصادی و تجاری و... سبب گردیده است که رفتار و سیاستهای دوگانه در اذهان تبادر نماید. چنین ذهنیت منفی به شدت به روابط و دوستی دو کشور آسیب میرساند چنانچه رسانده است. بنابراین قاطعیت و صداقت در عمل برای آنچه گفته شده و تعهد گردیده است ضرورت جدی مناسبات دو کشور بوده و باید گام هایی اساسی و قاطع در این راستا برداشته شود. به نظر میرسد که سفر اخیر صدراعظم پاکستان به کابل، و با در نظرداشت اظهارات وی در کابل میتواند زمینه و مقدمه خوبی برای تحقق چنان ضرورت و برداشتن گامهای موثر شمرده شود.
آنچه در اینجا بطور مشخص میتوان بعنوان طرح عملی چنان ضرورت و گام قاطع برای تحکیم مناسبات دو کشور یادآوری نمود این است که در مرحله نخست هردو کشور بایستی خود را از ذهنیتهای منفی بطور کلی پاک بسازند. مهم تر ازهمه این که عرصه سیاست گذاری خارجی را از اثر گذاری حلقهها و افرادی که سعی در مانع تراشی و یا تخریب روابط دو کشور تلاش ورزند بیرون سازند. آنچه در این دوره مهم است و باید محور تحکیم مناسبات قرار گیرد اینست که منافع سازنده دو کشور چیست؟ چه چیزی آنان را به یکدیگر نزدیک می سازد؟ چه عواملی موجب تشتت و تفرقه و رویارویی آنان میگردد؟ سود و منفعت این بدبینیها و رویاروییها به طرف چه کسی یا حلقه هایی خواهد رفت و مردم هردو کشور چه سود و بهره ای از آن خواهند برد؟ و... به هر صورت افغانستان و پاکستان در شرایط کنونی به یکدیگر به عنوان دو کشوری که نیاز دارند باید بنگرند.
افغانستان و پاکستان بدون همدیگر نمی توانند تکمیل باشند. افغانستان برای حفظ ثبات و رشد اقتصادی خود به پاکستان دارای ثبات و رشد اقتصادی نیاز دارد و پاکستان نیز برای حفظ امنیت و ثبات خود به افغانستان با ثبات و مترقی نیازمند است. مسئله خروج احتمالی نیروهای بین المللی از افغانستان در سال 2014 و برگزاری انتخابات آینده کشور مسایلی است که ضرورت موضوع را هم برای کابل و هم برای اسلام آباد جدی تر و فوری تر ساخته است. زیرا اگر هردو کشور نسبت به این مسایل با حساسیت دقیق و جدی برخورد ننمایند چه بسا که پیامدهای منفی آن دامنگیر هردو کشور گردد.
یکی از زمینههایی اساسی که افغانستان از پاکستان متوقع میباشد همکاری و همنوایی اسلام آباد با کابل در روند تحقق پروسه صلح میباشد. به عقیده دولت افغانستان پاکستان بنابه دلایل و علل فراوانی به راحتی می تواند در این زمینه کابل را همیاری نموده و زمینههای گفتگو با مخالفان را برای دولت افغانستان فراهم سازد. شاید یکی از پای فشاریهای مداوم و مصرانه افغانستان از پاکستان برای پیشبرد زمینه گفتگوهای صلح با مخالفین همین است که شرایط اثر گذاری و راحت دولت پاکستان بر مخالفین را درک نموده است. خوش بختانه حداقل در سطح گفتگوی دیپلماتیک این توقع و انتظار افغانستان از پاکستان بیپاسخ نمانده است. چنانچه نواز شریف، نخست وزیر پاکستان وعده داده است که گفت و گوها میان دولت افغانستان و مخالفان را تسهیل خواهد کرد. وی در دیداری با رئیس جمهوری کشور، از تعهدات کشورش برای برقراری صلح پایدار در افغانستان صحبت نمود.
او تصریح نمود زمینهسازی برای دیدار میان نمایندگان دولت افغانستان و ملابرادر، فرد شماره دوم پیشین طالبان، بخشی از این تلاشها برای تسهیل مذاکرات میان افغانستان و طالبان خواهد بود. نکته مهم ومشترک دیگری که در این سفر و دیدارها آشکار گردید این است که صدر اعظم پاکستان نیز اذعان داشت که کلید صلح پایدار در افغانستان راه حل سیاسی است و به همین دلیل پاکستان از روند صلح به رهبری افغان ها حمایت می کند. این سخنی است که افغانستان همواره بر آن پای فشاری داشت و آن را دنبال مینمود. نخست وزیر پاکستان در زمینههای دیگر نیز وعده همکاری داد. نوازشریف در نشست مشترک خبری با رئیس جمهورکشور تاکید کرد که پاکستان در کنار افغانها میایستد و در بخشهای مختلف از تامین ثبات و امنیت تا همکاریهای اقتصادی کمک میکند.
در مقابل رئیس جمهور کشور نیز اظهار داشت " روی تمام مسایل میان دو کشور مفصلا صحبت کردیم، هم بین هیاتهای دو کشور و هم در جلسه خصوصی من و آقای شریف مسایل مفصلا مطرح شده است؛ این که روند صلح را چگونه به پیش ببریم، اقدامات عملی چگونه انجام شود،..."رئیس جمهوردر ادامه گفت امیدوار است تلاش ها برای نابودسازی پناهگاه های شورشیان و مبارزه مشترک بر علیه افراطیت و تروریسم نتیجه بدهد. به هر صورت سفر صدراعظم پاکستان به افغانستان برای هر دو کشور با اهمیت است. مسایلی که میان مقامهای بلند پایه هردو کشور مطرح گردیده است و حداقل در نشستهای خبری مثبت ارزیابی گردیده است افکار عمومی را در جهت تحکیم مناسبات دو کشور خوش بین و تقویت مینماید چیزی که هردو کشور به شدت بدان نیازدارند. حال زمینه تحقق کامل آن امری است تدریجی که در بستر زمان مشخص خواهد شد که تا چه اندازه گفتهها و نویدها و تعهدات مقامهای هردو کشور تحقق خواهد یافت.
دیدگاه شما